Kolposkopia (wziernikowanie szyjki macicy) - na czym polega i jak się przygotować? Wyniki

Czym jest kolposkopia?

Pacjentka, której zalecane jest to badanie może mieć skojarzenia z kolonoskopią - nazwa jest tu bardzo podobna, jednak cała procedura opiera się na innych założeniach. Co to jest kolposkopia? Kolposkopia to badanie ginekologiczne, określane inaczej jako wziernikowanie szyjki macicy. W jego trakcie specjalista dokonuje oceny treści pochwy, m.in. jej przejrzystości, układu, nalotu, kolorów, jak również analizuje barwę i strukturę powierzchni nabłonka łożyska naczyniowego pochwy.

Badanie kolposkopii to jedno z najszybszych sposobów na wstępne ustalenie zmian przedrakowych, związanych z rakiem szyjki macicy. Badanie kolposkopowe  pozwala zweryfikować ewentualne zmiany nowotworowe, wcześniej rozpoznane przez lekarza. Celem kolposkopii pochwy jest również kontrola po przeprowadzonym leczeniu nowotworowym.

Czy kolposkopia boli? Cała procedura trwa kilkanaście minut i jest bezbolesna. Opiera się przede wszystkim na obserwacji dolnej części układu rozrodczego kobiety. Opis badania pacjentka otrzymuje zaraz po jego przeprowadzeniu.

Na czym polega kolposkopowe? Na początku lekarz przeprowadza wziernikowanie macicy, a następnie specjalista przykłada do wziernika kolposkop. Umożliwia on powiększenie obrazu od 5 do nawet 50 razy.

Reklama

Na czym polega kolposkopia z wycinkami?

Już wiesz, że kolposkopia to prosta metoda na wykrycie zmian przedrakowych. Czasem jednak takie wziernikowanie ma na celu pobranie próbki materiału. Kolposkopia z wycinkami to inaczej kolposkopia z biopsją albo kolposkopia z weryfikacją histopatologiczną, z uwagi na to, że w trakcie badania pobierana jest tkanka do oceny histopatologicznej.

Takie badanie jest bardzo przydatne zwłaszcza wtedy, gdy planowana jest operacja. Tego typu kolposkopia pozwala na ocenę wielkości ogniska zapalnego. Decyzję o pobraniu wycinka do badania lekarz może podjąć w przypadku podejrzenia raka szyjki macicy.

Przy pobraniu wycinka kolposkopii towarzyszy także łyżeczkowanie kanału macicy. Taki zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu pacjentka nie musi obawiać się dolegliwości bólowych.

Kolposkopia a wulwoskopia i cytologia

Istnieje szereg badań ginekologicznych, które jednak mogą dla pacjentki mieć podobną formułę, jak np. wulwoskopia albo cytologia. Jaka jest różnica między kolposkopią a wulwoskopią? Okazuje się, że wulwoskopia to typ kolposkopii. Umożliwia ona obejrzenie skóry i nabłonka w obrębie sromu za pomocą kolposkopu. W trakcie tego badania lekarz nanosi na skórę specjalne substancje. Jeżeli zmiany są podejrzane, wówczas zmieniają kolor.

Drugim powszechnie wykonywanym badaniem jest cytologia, która polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki. Taki materiał zostaje następnie poddawany ocenie mikroskopowej przez histopatologa albo cytologa.

Jaki jest związek między cytologią a kolposkopią? Cytologia to mniej dokładne badanie niż kolposkopia. Zazwyczaj kolposkopia jest zlecana wówczas, gdy badanie cytologiczne wyjdzie nieprawidłowo. Poza tym kolposkopia jest traktowana jako badanie uzupełniające do cytologii. Jego celem jest właśnie zinterpretowanie wyników i ocenienie zmian oraz ich rozległości w szyjce macicy.

Reklama

Kiedy wykonać kolposkopię i co wykrywa?

Podstawowym wskazaniem do wykonania kolposkopii - tak jak już wspomnieliśmy - są nieprawidłowe wyniki cytologii. Co wykrywa kolposkopia? Czy kolposkopia wykrywa raka? Badanie to element pogłębionej diagnostyki pod kątem raka szyjki macicy. Taki etap opiera się na wykonaniu badania, a także na pobraniu wycinków z najbardziej podejrzanych miejsc oraz wyłyżeczkowaniu kanału macicy.

Nie jest to jednak jedyny powód, dla którego należy poddać się temu badaniu. Kiedy jeszcze wykonać kolposkopię? Skierowanie można uzyskać również wówczas, gdy w badaniu ginekologicznym nie rozpoznano zmian o podejrzanym wyglądzie.

Stosuje się ją:

• w diagnostyce infekcji HPV,
• w celu ustalenia przyczyn nawracających infekcji dróg rodnych,
• z uwagi na występowanie krwawień po współżyciu,
• aby ocenić ektopię szyjki macicy,
• przy polipie lub przeroście szyjki macicy.

Gdy więc lekarz skieruje Cię na kolposkopię, nie zakładaj od razu, że chorujesz na raka, czasem kolposkopia jest po prostu badaniem profilaktycznym zalecanym u kobiet:

• między 45-55 rokiem życia,
• z dużą liczbą porodów,
• palących papierosy,
• podejmujących współżycie z różnymi partnerami.

W którym dniu cyklu wykonać kolposkopię? Kolposkopię szyjki macicy najlepiej przeprowadzić między 10. a 20. dniem cyklu. Badanie jest nieinwazyjne, dlatego może być bez obaw wykonywane w ramach profilaktyki raka szyjki macicy regularnie co roku u kobiet z grup ryzyka oraz co trzy lata u pozostałych pań.

Kolposkopia w ciąży

Rak szyjki macicy może rozwinąć się również u ciężarnych, dlatego kolposkopia może być wykonywana także w tej grupie kobiet. Kolposkopię w ciąży przeprowadza się zazwyczaj wtedy, gdy uzyska się nieprawidłowy wynik cytologii w ciąży.

Wskazaniem do jego wykonania jest uzyskanie w cytologii takich wyników jak:

• ASC-H - atypowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego i sytuacja gdy nie można wykluczyć neoplazji śród nabłonkowych dużego stopnia;
• HSIL - czyli śródnabłonkowa neoplazja dużego stopnia;
• AGC - czyli atypowe komórki nabłonka gruczołowego szyjki lub trzonu macicy.

W przypadku, gdy u ciężarnej wynik cytologii to ASC-US, wówczas kolposkopię można przełożyć na okres po przejściu połogu, czyli na sześć tygodni po porodzie. Przyczyną tego stanu jest fakt, że większość zmian może ulec regresji.

Wskazaniem do przeprowadzenia kolposkopii u kobiety w ciąży jest także obecność:

• widocznych zmian na szyjce macicy,
• zmian palpacyjnych,
• podejrzenia zakażenia HPV,
• neoplazji.

Kolposkopię przeprowadza się również u tych kobiet, które borykają się z krwawieniami z dróg rodnych o niejasnej przyczynie. Badanie zalicza się do jednych do bezpiecznych badań w okresie ciąży. Natomiast, gdy powstanie konieczność pobrania wycinków, wówczas ginekolog wykonuje te czynności w sposób niezwykle delikatny i ostrożny. Specjaliści natomiast nie przeprowadzają zazwyczaj łyżeczkowania kanału szyjki macicy, ponieważ może to doprowadzić do przedwczesnego porodu albo poronienia.

Reklama

Przygotowanie do kolposkopii

Jak przygotować się do kolposkopii? Proces przygotowania się do tego badania nie jest skomplikowany. Tak naprawdę nie ma tu istotnych różnic pomiędzy zwykłym badaniem ginekologicznym. Należy jedynie powstrzymać się od współżycia oraz przyjmowania leków dopochwowych na około 24. do 48. godzin przed badaniem. Jeżeli masz miesiączkę lub musisz przyjmować leki dopochwowe, wówczas badanie przełóż na inny termin.

Ponadto na kilka dni przed kolposkopią trzeba zrezygnować z irygacji pochwy. Nie należy również poddawać się innym badaniom ginekologicznym, Takie działanie mogłoby utrudnić przeprowadzanie kolposkopii.

Przygotowanie do kolposkopii obejmuje również ewentualne wykrycie alergii. Jeżeli pacjentka jest uczulona na jod, powinna poinformować o tym swojego lekarza, ponieważ w trakcie badania wykorzystywana jest ta substancja. Należy też zgłosić lekarzowi ryzyko krwawienia tuż przed badaniem.

Reklama

Przebieg kolposkopii

Jak wygląda badanie kolposkopowe? Zabieg kolposkopii należy do mniej skomplikowanych i nieinwazyjnych badań, które są bezpieczne dla kobiety. Zacznijmy od tego, ile trwa kolposkopia. Na całość trzeba poświęcić o kilku do kilkunastu minut, chyba, że konieczne będzie pobranie przez specjalistę próbki do badań. Wycinek jest pozyskiwany w trakcie kolposkopii w znieczuleniu miejscowym. Do badania specjalista wykorzystuje kolposkop, czyli urządzenie optyczne, które swoim wyglądem przypomina mikroskop i powiększa obraz od 5 do nawet 50 razy oraz wziernik.

Jak przebiega kolposkopia? Oto, co dzieje się krok po kroku.

Na początku pacjentka musi usiąść na fotelu ginekologicznym i się rozluźnić. Następnie lekarz zakłada jej wziernik, by uwidocznić szyjkę macicy. To procedura przypominająca zakładanie wziernika do cytologii. Następnie po rozszerzeniu szyjki macicy, specjalista zbliża kolposkop do pochwy i z jego pomocą ogląda i ocenia treść, która zajmuje część pochwową szyjki macicy.

Jeżeli pojawi się tam wydzielina z pochwy, zwraca on również uwagę na jej zabarwienie, przejrzystość oraz konsystencję. Taki materiał może pobrać do badania bakteriologicznego oraz cytologicznego.

Kolejny etap to ocena powierzchni tarczy części pochwowej szyjki macicy. Lekarz przygląda się nabłonkowi oraz strukturom naczyniowym prześwitującym tu przez nabłonek. To, jak wygląda ten element , jest istotne w rozpoznawaniu raka szyjki macicy.

Co lekarz może zrobić, by lepiej uwidocznić naczynia? Okazuje się, że w tym celu wykorzystuje zielony filtr, który jest nakładany na wziernik. W tym badaniu wskazuje się na dwa różne obrazy. Pierwszy z nich to ten, gdzie naczynia przypominają kleksy i są wielkości szpilki. Z kolei drugi jest typowy dla nowotworów wówczas naczynia przybierają bardziej wężykowaty charakter.

Co ciekawe, aby specjalista mógł jeszcze lepiej przyjrzeć się temu obrazowi, może podać wazopresynę. Tego typu składnik ma za zadanie obkurczać warstwę mięśniową naczyń.

W trakcie badania analizuje obraz dwukrotnie:

• najpierw przed usunięciem wydzieliny okrywającej szyjkę macicy,
• następnie po usunięciu tej wydzieliny - wówczas kolposkopia pochwy odbywa po zmyciu wydzieliny za pomocą trzyprocentowego roztworu wodnego kwasu octowego - to próba z kwasem octowym przy kolposkopii. W niektórych przypadkach stosuje się pięcioprocentowy roztwór kwasu mlekowego.

Istotnym testem jest próba jodowa przy koloposkopii, inaczej próba Schillera. To ostatni etap w przebiegu tego badania i polega na przemyciu pochwowej części szyjki macicy płynem Lugola, czyli roztworem jodu w jodku potasu. Zdrowy nabłonek zmienia kolor na brązowy, natomiast jeżeli brak wybarwienia, wówczas może to wskazywać na zmiany związane z rakiem.

Reklama

Zła cytologia, dobra kolposkopia. Wyniki wziernikowania macicy

Ile czeka się na wyniki kolposkopii? Analizę obrazu pacjentka otrzymuje od razu. Zazwyczaj tuż po zejściu z fotela ginekologicznego i ubraniu się, pacjentka otrzymuje informację związaną z tym, co specjalista zaobserwował w trakcie badania. Oto, jak wygląda interpretacja wyników kolposkopii - w celu opisu zmian stosuje się podział na 4 grupy. Jak rozumieć wynik kolposkopii?

• 1 - wskazuje na prawidłowy obraz kolposkopowy, czyli taki, gdzie nabłonek wielowarstwowy płaski pokrywa szyjkę macicy, widoczna jest strefa przekształceń nabłonka oraz nabłonek walcowaty;
• 2 - oznacza nieprawidłowy obraz kolposkopowy;
• 3 - to inaczej niejasny obraz kolposkopowy, można go uznać za zły wynik kolposkopii;
• 4 - określa się go też innym obrazem kolposkopowym.

Czym charakteryzuje się nieprawidłowy obraz kolposkopowy? Oto najważniejsze cechy:

• struktura nabłonka przypomina mozaikę,
• nabłonek nie ulega zabarwieniu w próbie jodowej,
• przejrzystość nabłonka zmniejszyła się w trakcie próby z kwasem octowym.

Natomiast na wyniki z wycinków z szyjki macicy trzeba poczekać kilka tygodni. Na kolposkopię należy zabrać ze sobą także wyniki innych analiz, a mianowicie HIV, HCV, Hbs i INR/APTT.

Czy nieprawidłowy wynik kolposkopii świadczy o raku szyjki macicy? Niekoniecznie, trzeba poczekać jeszcze na wynik histopatologiczny po kolposkopii. W trakcie kolposkopii można wykryć CIN1, czyli dysplazję szyjki macicy. Taka zmiana powinna być obserwowana, może też ulec samoistnemu cofnięciu.

Niekiedy w wyniku kolposkopii można spotkać się z oznaczeniem TZ3. Oznacza ono, że nie jest widoczna granica między nabłonkiem płaskim a gruczołowym. Takie zjawisko występuje często u kobiet, które miały usuwane nadżerki. To niesatysfakcjonujący wynik kolposkopii, ponieważ nie można tu ocenić granicy między wskazanymi strukturami. Jeżeli się to udaje, wówczas nosi to nazwę kolposkopii satysfakcjonującej.

Reklama

Jakie są zalecenia po kolposkopii?

Z uwagi na to, że badanie ginekologiczne kolposkopii jest bezbolesne i bezinwazyjne nie ma szczegółowych wytycznych dotyczących tego, jak po nim się zachowywać. Kolposkopia nie wymaga zwolnienia lekarskiego ani też pobytu w szpitalu, można powrócić do swoich codziennych obowiązków tuż po takim badaniu. Należy zachowywać się po niej jak np. po cytologii.

Jeżeli w trakcie kolposkopii doszło do pobrania wycinka, należy wstrzymać się od współżycia przez około tydzień. Warto zapytać lekarza o długość zalecanej abstynencji seksualnej. Istotnym zaleceniem po kolposkopii z dodatkowym pobraniem materiału może być ograniczenie nadmiernego wysiłku fizycznego przez pierwsze dni.

Ginekolog z pewnością przekaże Ci szczegółowe informacje związane z zaleceniami po badaniu kolposkopii, jeżeli sytuacja będzie tego wymagać.

Przeciwwskazania do kolposkopii i skutki uboczne

Badanie kolposkopowe z reguły nie wiąże się z  z żadnym zagrożeniem dla pacjentki, a przy tym jest nieinwazyjne i nie wywołuje dolegliwości bólowych. Nie ma z reguły żadnych poważniejszych przeciwwskazań do jego przeprowadzenia. Jednakże lekarz może wskazać przesunięcie tego badania u tych kobiet, które właśnie:

• przechodzą miesiączkę, z uwagi na trudności diagnostyczne związane z pojawiającym się krwawieniem - kolposkopia w czasie miesiączki może być krępująca dla pacjentki;
• współżyły na krótko przed badaniem - nie należy współżyć na 24 godziny przed badaniem;
• mają zdiagnozowane ostre stany zapalne pochwy, które najpierw wymagają wyleczenia;
• są w trakcie terapii preparatami dopochwowymi.

Wyjątkową sytuacją jest natomiast podejrzenie toczącego się procesu nowotworowego w obrębie pochwy, sromu albo szyjki macicy. Wówczas badanie należy przeprowadzić jak najszybciej. Nie ma przeciwwskazań co do wcześniejszego przyjmowania alkoholu.

Tak, jak już wspomnieliśmy kolposkopia jest niezwykle bezpieczna, toteż powikłania po jej przeprowadzeniu zdarzają się naprawdę bardzo rzadko. Zwykle dotyczą one sytuacji, gdy doszło do pobrania wycinków z tarczy szyjki macicy. Charakterystyczne skutki uboczne kolposkopii, które mogą się wówczas pojawić to: infekcja oraz krwotok. Krwawienie po kolposkopii może świadczyć o uszkodzeniu struktury wewnątrz.

Pacjentka powinna czym prędzej zgłosić się do lekarza, jeżeli po badaniu boryka się z:

• gorączką,
• dreszczami,
• obfitymi krwawieniami,
• silnymi bólami podbrzusza.

Może to wskazywać na stan zapalny albo podrażnienie czy ranę po pobraniu wycinka. Aby ograniczyć ryzyko zakażeń i kolejnych uszkodzeń, współżycie po kolposkopii należy przesunąć na kolejne tygodnie.

Cena kolposkopii. Czy wykonać ją na NFZ, czy prywatnie?

Kolposkopia na NFZ jest prowadzona w ramach programu profilaktyki raka szyjki. To badanie, które jest bardziej dokładnym testem wykonywanym, gdy cytologia wykaże zły wynik. Dużym ograniczeniem w tym zakresie jest fakt, że z tego badania mogą skorzystać tylko kobiety w wieku 25-64 lata, dopiero w ramach pogłębionej diagnostyki. Wymagane jest tu skierowanie na kolposkopię od specjalisty.

Ile kosztuje kolposkopia? Choć prywatnie cena badania kolposkopowego wynosi ok. 250 zł, to w wyjątkowych sytuacjach, z uwagi na dostępne terminy na NFZ, warto postawić na to badanie w wersji płatnej. Koszty tego badania mogą być wyższe, gdy konieczne będzie pobranie wycinka do testów. Cena kolposkopii z weryfikacją histopatologiczną wynosi około 450-550 zł. Taka cena kolposkopii z biopsją może różnić się w zależności od konkretnej placówki.

Gdzie można wykonać kolposkopię? Badanie prywatnie można przeprowadzić w większości placówek ginekologicznych. Polskie Towarzystwo Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy udostępnia na swojej stronie internetowej listę certyfikowanych kolposkopistów PTKiPSM. Konkretne nazwiska można zweryfikować w ich bazie danych.

Kolposkopia to istotny element diagnostyki pogłębionej raka szyjki macicy. Zwykle wskazaniem do jej wykonania jest nieprawidłowy wynik cytologii, jednak lekarz może zlecić to badanie również w przypadku, gdy cytologia jest prawidłowa, a chce lepiej przyjrzeć się określonym strukturom.