Jak wygląda konwalia i czy jest pod ochroną?
Konwalia, zwana także konwalią majową, leśną, majówką lub kokoryczką zaliczana jest do rodziny liliowatych. Ta niewielka roślina, która mierzy do 20 cm wysokości występuje głównie na terenach Europy, Azji i Ameryki Północnej.
Nazwa gatunkowa, konwalia majowa, nawiązuje do miesiąca, w którym kwitnie. Roślina była już znana i stosowana w starożytnych Chinach, gdzie często wykorzystywano ją do złagodzenia bólu czy minimalizowania objawów padaczki.
W średniowiecznej Europie służyła do przemywania oczu i wspomagała leczenie stanów zapalnych oka. Nazywano ja wtedy „złotą wodą”. W carskiej Rosji konwalie wprowadzono do medycyny tradycyjnej, uznając jej właściwości lecznicze.
Jak wygląda konwalia? To niewielka bylina, której rozłożyste podziemne kłącza sięgają do głębokości 5-8 cm. Ponad ziemią na kłączach konwalii umieszczone są pąki, z których wyrastają zielone liście. Kształtem przypominają elipsy lub lancet. Wśród liści wyrastają delikatne białe kwiaty o kształcie dzwonka, zebrane w grona. W pojedynczym gronie może pojawić się nawet do 18 kwiatów.
W opowieściach ludowych można spotkać wiele historii, związanych z symboliką konwalii, które tłumaczą niespotykany dzwonkowaty kształt kwiatów. W myśl dawnych ludowych przesłań kwiaty tej rośliny powstały z łez Matki Boskiej, stąd ich charakterystyczny kształt.
Inna legenda głosi, że kwiatowe dzwonki pochodzą od łez Ewy, wygnanej z raju. Niezależnie od przesłań ludowych, konwalia jest niewątpliwie pięknym i delikatnym kwiatem, który uwodzi swoim zapachem. Dla większości z nas jest symbolem budzącej się wiosny.
Konwalia przez długi czas była rośliną chronioną podstawie obowiązujących przepisów prawnych. Oznaczało to, iż nie wolno było jej niszczyć, zrywać, sprzedawać i nabywać.
Od października 2015 r. na skutek nowelizacji przepisów majówka nie jest już objęta ochroną gatunkową roślin. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2015 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin nie wymienia już konwalii, jako rośliny chronionej.
A zatem czy konwalie można zbierać? Zbieranie w lasach płodów runa leśnego (roślin) na własne potrzeby nie jest zabronione, zgodnie z art. 27 pkt. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach. Z drugiej strony art. 30 pkt. 1 ust. 5 wspomnianej ustawy wyraźnie wskazuje, iż w lasach zabrania się niszczenia lub uszkadzania drzew, krzewów lub innych roślin.
Jeśli wyrywamy konwalię z korzeniami to oznacza, iż niszczymy przyrodę. Podsumowując - konwalia majowa nie jest objęta ochroną gatunkową, ale zrywanie jej w lasach jest zabronione.
Reklama
Kiedy i jak sadzić konwalie? Kiedy kwitną?
Kiedy sadzić konwalie? Idealnym miesiącem jest październik, czyli taki czas, kiedy nie pojawiły się jeszcze pierwsze przymrozki. Miejsce powinno być zacienione lub półcieniste, na przykład pod drzewem czy przy żywopłocie.
Pamiętajmy, że nadmiar słońca może przyciemniać liście i spowoduje, iż w końcu staną się brązowe, a nie na takim efekcie nam zależy.
Sadzonki konwalii umieszczamy na głębokości do 2 cm pod powierzchnią ziemi. Rzędy rośliny powinna dzielić odległość 20-25 cm. Zalecana odległość między kłączami to średnio 4 cm. Konwalie ułożone w glebowych rowkach zasypujemy ziemia i podlewamy.
Majówki nie wymagają szczególnych warunków do uprawy, ale lepiej rosną w żyznych i wilgotnych glebach. Zanim przystąpimy do sadzenia warto oczyścić glebę z chwastów, przekopać ją i wyrównać.
Nie musimy przeprowadzać szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych, ponieważ konwalia ogrodowa jest dość silną rośliną. W okresach suszy trzeba ją tylko częściej podlewać.
Nie wymaga specjalnego nawożenia, ale jeśli chcemy wzmocnić naszą roślinę możemy konwalie nawozić kompostem lub granulowanym obornikiem. Jeśli nie mamy produktów do nawożenia wystarczy użyć opadłe liście.
Kolejnym sposobem uprawy są konwalie w doniczce. Taki sposób sadzenia jest dość prosty. Już jesienią wykopujemy roślinę z ogrodu (jest to czas na przesadzenie konwalii) i sadzimy w doniczce, którą zakopujemy w ziemi. Konwalia w takiej formie przechodzi w stan hibernacji, czyli zimowy wypoczynek - spowalnia swoje procesy życiowe, nie kwitnie i nie rośnie.
Dobrze jest na czas zimy przykryć roślinę suchymi liśćmi. W styczniu przenosimy roślinę do domu i stawiamy w najchłodniejszym miejscu. Od tego momentu musimy ją tylko podlewać. Po kilku tygodniach, kiedy pojawią się kwiaty, przesadzamy kłącza z powrotem do ogrodu.
Kiedy kwitną konwalie? W naturalnym środowisku kwitną w maju i czerwcu. Wytwarzają wtedy kuliste owoce, na początku zielone, z czasem czerwienieją.
Reklama
Odmiany konwalii
Do znanych odmian konwalii zaliczamy:
- królewską - o intensywnym zapachu, najlepiej komponuje się z ozdobnymi trawami,
- leśna - najczęściej rośnie w zaroślach, tworząc duże skupiska,
- różowa - najczęściej spotykana w liściastych lasach, posiada charakterystyczne bladoróżowe kwiaty,
- fioletowa - z białymi kwiatami, nakrapianymi lekko fioletowym odcieniem,
- japońska - jej liście są kremowe z białymi smugami,
- olbrzymia - charakteryzują ją duże kremowo białe kwiaty,
- niebieska - z niebieskawo zielonymi liśćmi,
- kanadyjska - posiada pełne i gęste kwiaty, nawet po kilkanaście dzwoneczków,
- chińska - jej kwiaty kwitną w różowym kolorze,
- czerwona - wypuszcza ciemnoróżowe kwiaty, przechodzące na obrzeżach w intensywną czerwień,
- dwulistna - posiada białe kwiaty i tylko dwa liście z krótkimi ogonkami o sercowo-jajowatym kształcie,
- wysoka - sięga nawet do 120 cm wysokości,
- tęczowa (kolorowa) - charakteryzują ją różnokolorowe kwiaty skupione w gronach, wyrastających na długiej łodyżce.
Reklama
Czy konwalia jest trująca? Czy jest jadalna?
Czy konwalia jest trująca? Spożyta w nadmiarze z pewnością tak. To piękna roślina, ale nie może zwieść nas jej niewinny wygląd. Majówka jest niezwykle toksyczna, a jej wszystkie części wykazują działanie trujące.
Zdecydowanie najwięcej szkodliwych substancji zawierają owoce (pomarańczowo-czerwone kulki). Przyjęta w nadmiarze przynosi wiele niebezpiecznych powikłań.
Za duża dawka spożytej konwalii jest trucizną dla organizmu, a objawami zatrucia są głównie:
- nudności,
- biegunka,
- zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia,
- ucisk w klatce piersiowej,
- zaburzenia rytmu serca,
- spadek ciśnienia.
Pamiętajmy, że nawet woda, w której stały konwalie posiada już wiele toksyn i jej wypicie może doprowadzić nawet do zgonu.
Zatrucie konwalią wymaga szybkiej pomocy medycznej, ponieważ nieodpowiednie przygotowanie wyciągu z tej rośliny może przynieść dużo negatywnych skutków dla zdrowia.
Na szczęście ma ona nieprzyjemny smak i przypadkowe spożycie konwalii zazwyczaj szybko się kończy, gdyż taki smak nas „odrzuca”, a dla organizmu groźne dla są większe dawki.
Dlaczego konwalia jest tak niebezpieczna dla człowieka? Roślina zawiera glikozydy, czyli związki chemiczne, które w odpowiadają za zapach i kolor. W nadmiarze są szkodliwe.
W konwalii majowej występują glikozydy nasercowe, które wzmacniają siłę skurczu mięśnia sercowego i zwiększają objętość wyrzutową. Z uwagi na ich kumulowanie się w organizmie możemy je dość łatwo przedawkować, a to grozi już poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Z tego powodu nie powinniśmy podejmować samodzielnie decyzji o leczeniu produktami, które zawierają wyciąg z konwalii.
Pamiętajmy także o zachowaniu ostrożności także przy pracach ogrodowych, związanych z przesadzaniem lub dzieleniem konwalii. Warto wtedy zakładać rękawiczki, aby chronić skórę przed szkodliwym działaniem soków roślinnych.
Konwalie są szczególnie trujące dla dzieci, dlatego nie powinny znajdować się w ich zasięgu. Kwiaty w kształcie dzwonka lub czerwone owoce przyciągają uwagę maluchów. Bezpieczniej jest nie obdarowywać dzieci bukietami z konwalii.
Czy konwalie są jadalne? Konwalie nie są jadalne, a każda ich część zawiera toksyny. Z tego powodu nie powinniśmy samodzielnie podejmować decyzji o przyjmowaniu preparatów na bazie konwalii. Tylko prawidłowe przyrządzanie wyciągu na bazie tej rośliny jest bezpieczne dla organizmu.
Konwalia ma zastosowanie w medycynie, ale nie zaleca się przetwarzania jej samodzielnie w warunkach domowych. Zawsze pamiętajmy, że granica między lekarstwem a trucizną jest w tym przypadku bardzo cienka.
Reklama
Jakie właściwości lecznicze ma konwalia? Na co pomaga?
Do najważniejszych właściwości leczniczych konwalii zaliczamy:
- działanie moczopędne,
- zwalczanie bezsenności,
- złagodzenie migreny,
- łagodzenie zaburzeń pracy serca,
- minimalizowanie objawów menopauzy,
- wzmocnienie pamięci,
- ulga w bólach reumatycznych,
- poprawa krążenia krwi,
- przyspieszanie gojenia ran,
- pobudzanie zmysłów (afrodyzjak).
Możliwości pozytywnego oddziaływania na organizm konwalia zawdzięcza swojemu bogatemu składowi.
Ważnym elementem są znajdujące się w niej glikozydy nasercowe, wykorzystywane w leczeniu chorób serca.
Substancje czynne w wyciągach z konwalii na serce wykorzystywane są do łagodzenia arytmii czy kołatania serca, obrzęków pochodzenia sercowego, duszności, łagodnych zaburzeniach rytmu serca i wad, takich np. jak zwężenie zastawki mitralnej.
Glikozydy nasercowe wspierają także prawidłowe ukrwienie organizmu, a zatem wpływają na dotlenienie i ukrwienie mózgu. Z tego powodu konwalia majowa ma zastosowanie przy dolegliwościach związanych z zaburzeniami pamięci czy skłonnościami do omdleń. Glikozydy działają też rozkurczowo na mięśnie układu moczowego, dzięki czemu wzmacniają funkcje moczopędne.
Zawartość flawonoidów wspiera funkcje przeciwzapalne organizmu. Dzięki zawartości tej substancji wyciągi z konwalii ograniczają bóle reumatyczne i wzmacniają ukrwienie stawów.
Produkty tworzone na bazie konwalii są zalecane kobietom w okresie menopauzy, ponieważ zmniejszają napięcie, wyciszają organizm i łagodzą typowe dla menopauzy objawy, jak np. kołatanie serca. Dodatkowo uśmierzają bóle migrenowe i ułatwiają zasypianie.
Majówkę możemy także wykorzystywać do stosowania zewnętrznego przy problemach skórnych. Napar z liści konwalii przyspiesza gojenie nie tylko ran, ale także oparzeń. Dzięki właściwościom tonizującym może być także wsparciem w leczeniu trądziku.
Stosując wyciągi z konwalii pamiętajmy zawsze, iż są one bezpieczne, gdy używamy ich w zalecanych dawkach i zgodnie z przeznaczeniem.
Reklama
W jakiej formie przyjmować konwalię?
Wyciągi z konwalii można stosować zewnętrznie i wewnętrznie.
Stosowanie wewnętrzne:
- majówka jest wykorzystywana najczęściej w postaci nalewki z konwalii, jako środek wspierający pracę serca. Najskuteczniejsze działanie w tej formie wykazuje korzeń, ale często też do sporządzania nalewek wykorzystywane są liście i kwiaty. Terapię doustną (nalewki, wyciągi, tabletki i krople) warto konsultować z lekarzem, aby nie przekroczyć leczniczej dawki i nie przyjmować środków na bazie konwalii już w toksycznej ilości. Pamiętajmy, iż ta granica jest bardzo cienka.
Stosowanie zewnętrzne:
- zewnętrzne używanie preparatów z konwalii jest stosunkowo bezpieczne, ale należy zachować szczególna ostrożność przy skłonnościach do reakcji alergicznych. Przykładem zastosowania zewnętrznego są opatrunki ze zmiażdżonych liści, nakładane w miejscu zmian na skórze. Terapia zewnętrzna opiera się na stosowaniu maści i kremów.
Nie zaleca się stosowania konwalii u kobiet w ciąży, matek karmiących i dzieci.
Przepis na nalewkę z konwalii majowej:
- przygotować 50 g suszonego ziela i 0,5 litra spirytusu o stężeniu 70 proc.,
- zalać ziele konwalii spirytusem,
- odstawić na 10-14 dni,
- przecedzić,
- przelać do butelki z ciemnego szkła.
Nalewkę z konwalii majowej należy stosować bardzo rozważnie i nie przesadzać z ilością, a w razie jakichkolwiek wątpliwości skonsultować się z lekarzem.
Reklama
Jaka jest cena konwalii i gdzie można je kupić?
Cena sadzonki konwalii to koszt 5-7 zł za sztukę. Cena konwalii majowej w postaci cebulek wynosi 15-24 zł za komplet 10 sztuk.
W przypadku zakupu wyciągów z konwalii w celach leczniczych za 30 sztuk tabletek zapłacimy średnio 10-15 zł, a za krople (30 g) od 4 do 6 zł.
Gdzie kupimy konwalię? Znajdziemy ją w stacjonarnych i internetowych sklepach ogrodniczych, sadowniczych, kwiaciarniach, salonach florystycznych i marketach.
Zimą konwalie są raczej nieosiągalne. Te kwiaty dostępne są w sprzedaży przez krótki czas.
