Co to jest kora mózgowa?
Kora mózgowa, nazywana także korą mózgu jest częścią istoty szarej mózgu. Zlokalizowana bezpośrednio na jej powierzchni stanowi zbiór dużej ilości komórek nerwowych.
Ta część mózgu określana jest jako skupisko komórek nerwowych, które składa się kilkunastu miliardów pojedynczych komórek, tworzących szczególną sieć.
Co to jest kora mózgowa? To najbardziej zewnętrzna warstwa mózgu, której powierzchnia wynosi 0,2-0,25 m². Tak duża powierzchnia jest możliwa dzięki ogromnemu pofałdowaniu. To bardzo cienki element mózgu, jego grubość waha się pomiędzy 2-4 mm.
Kora mózgu jest bardzo ważną częścią układu nerwowego, bowiem tu odbywa się przetwarzanie informacji pochodzących ze środowiska zewnętrznego.
Medycyna wyróżnia dwa rodzaje kory mózgowej:
- kora nowa, która występuje tylko u ssaków. Zajmuje 90% powierzchni mózgowia i składa się z sześciu warstw,
- kora stara, która pojawia się nie tylko u ssaków, ale także u niższych kręgowców. Ta część leży w obrębie kresomózgowia.
Reklama
Budowa kory mózgowej
Kora mózgowa wyglądem przypomina pofałdowane płaty. W jej budowie widoczne są bruzdy i zakręty mózgu. W każdej półkuli znajdują się płaty kory mózgowej – czołowy, ciemieniowy, potyliczny, skroniowy i limbiczny. W budowie kory mózgowej każdy z płatów zbudowany jest z sześciu warstw.
Budowa kory mózgowej to jej charakterystyczna cecha, która polega na ułożeniu komórek w sześć warstw:
- warstwa drobinowa, która jest najbardziej zewnętrzną warstwą. Zawiera bardzo dużo włókien nerwowych, a mniej komórek. W tej części zlokalizowane są pojedyncze neurony poziome oraz włókna neuronów piramidalnych,
- warstwa ziarnista zewnętrzna, w której znajdują się komórki piramidalne i gwiaździste,
- warstwa piramidowa zewnętrzna, która zawiera liczne komórki piramidalne i dodatkowo w niewielkich ilościach komórki koszyczkowe, wrzecionowate i ziarniste. To najgrubsza warstwa w obrębie kory ruchowej,
- warstwa ziarnista wewnętrzna, w której zlokalizowane są komórki ziarniste oraz duża ilość pęczków poziomych włókien nerwowych. Ten element jest cienką warstwą kory nowej,
- warstwa piramidowa wewnętrzna, w której znajdują się duże komórki piramidalne oraz komórki Betza. Ta część kory mózgu nazywana jest także warstwą zwojową,
- warstwa komórek wielokształtnych, w której znajdują się liczne neurony wielokształtne. Jest to najbardziej wewnętrzna warstwa kory nowej.
Mózg dzieli się także na istotę szarą i białą. Substancja szara stanowi jądro dla neuronów i składa się z neurocytów i komórek somatycznych. Odpowiada za generowanie, przetwarzanie i przesyłanie impulsów nerwowych.
Substancja biała składa się z włókien komórek nerwowych, a swój kolor zawdzięcza lipidom. Ta część jest odpowiedzialna za przesyłanie informacji wewnątrz ośrodkowego układu nerwowego.
Reklama
Funkcje kory mózgowej
Za co odpowiada kora mózgowa? Pełni ona szereg ważnych funkcji, które dotyczą wielu aspektów codziennego życia. Każdy płat mózgu odpowiada za coś innego i każdy zakręt mózgu pełni swoją indywidualną funkcję. Kora mózgowa jest zlokalizowana w lewej i prawej półkuli mózgowia i pełni wiele specjalistycznych funkcji.
Najważniejsze funkcje kory mózgowej to:
- generowanie impulsów nerwowych, które umożliwiają podejmowanie różnych codziennych ruchów (aktywność ruchowa),
- odpowiedzialność za: mowę, widzenie, węch, czucie powierzchniowe, myślenie, mimikę twarzy, świadomość, emocje, pamięć, smak,
- integracja docierających do kory mózgowej bodźców nerwowych,
- sterowanie czynnościami popędowo-emocjonalnymi,
- odpowiedzialność za budowanie skojarzeń.
Nauka wyróżnia trzy główne rodzaje aktywności kory mózgowej. Pierwsza to aktywność umysłowa, która odpowiada za myślenie, rozumowanie, inteligencję, poczucie moralne i uczenie.
Druga aktywność dotyczy percepcji czuciowej, czyli odczuwanie bólu, ciepła, smaku i woni. Trzecia funkcja polega głównie na inicjowaniu i sterowaniu świadomymi ruchami (skurczami mięśni szkieletowych).
Reklama
Płaty kory mózgowej
Kora mózgowa składa się z czterech płatów. Te cztery duże obszary tworzące mózg działają w ścisłej harmonii i przekazują sobie informacje.
Płaty kory mózgowej to:
- płat czołowy, który znajduje się w pobliżu czoła, tuż pod czaszką. Odpowiada za ruchy gałek ocznych, programowanie ruchów dowolnych, swobodne wypowiadanie się, kierowanie złożonymi ruchami. Płat czołowy wpływa na rozumienie emocji innych ludzi, planowanie, koncentracje uwagi, utrzymywanie wspomnień,
- płat ciemieniowy, który znajduje się za płatem czołowym, tuż nad płatem potylicznym. Dzięki tej części kory mózgu możliwe jest rozumowanie przestrzenne i orientacja. Płat ciemieniowy odbiera informacje sensoryczne z narządów zmysłów. Dzięki niemu przetwarzany jest ból, temperatura i presja fizyczna,
- płat potyliczny, który jest najmniejszy, położony blisko szyi. Odpowiada percepcję wzrokową i rozpoznawanie, różnicuje kolory, bierze udział w procesach myślowych i emocjach,
- płat skroniowy, który znajduje się przy skroniach. Ta część analizuje informacje słuchowe, jak dźwięk czy muzyka, bierze udział w przetwarzaniu informacji i odbiorze mowy. Płat skroniowy ułatwia rozpoznawanie twarzy, a także bierze udział w równowadze fizycznej.
Reklama
Ośrodki w korze mózgowej
Neurolog niemieckiego pochodzenia Korbinian Brodmann wyróżnił 44 ośrodki w korze mózgowej, które są obszarami odpowiedzialnymi za poszczególne czynności nerwowe. Te poszczególne rejony kory mózgowej określane są jako pola Brodmanna. Znajdują się w płatach wyznaczonych przez szczeliny i bruzdy mózgu.
Najważniejsze ośrodki kory mózgowej to:
- ośrodki czuciowe w korze mózgowej, które znajdują się przede wszystkim w płacie ciemieniowym. Odpowiadają za dotyk, smak, zmiany temperatury i ból,
- ośrodki słuchowe, które leżą w płatach skroniowych. Odpowiadają za wrażenia słuchowe,
- ośrodek wzroku w płacie potylicznym, odpowiadający za wrażenia wzrokowe,
- ośrodki ruchowe, leżące w płacie czołowym, które odpowiadają za ruchy kończyn, tułowia, skurcze mięśni twarzy.,
- ośrodki kojarzeniowe, znajdujące się także w płacie czołowym. To one kierują złożonymi formami zachowania i odpowiadają za inteligencję,
- ośrodek słuchowy mowy w płacie skroniowym, która odpowiada za zrozumienie słów,
- ośrodek ruchowy mowy w płacie czołowym, odpowiadający za pracę mięśni, ułatwiających wydawanie dźwięków,
- ośrodek ruchów pisarskich ręki, który zapewnia zdolność pisania. Zlokalizowany jest w płacie czołowym,
- ośrodek wzrokowy mowy, znajdujący się w płacie potylicznym, który uaktywnia się podczas czytania,
- nadrzędny ośrodek mowy, leżący na styku 3 płatów – ciemieniowego, potylicznego i skroniowego. Ta część odpowiada za mowę.
Reklama
Zanik kory mózgowej
Zanik kory mózgu ściśle wiąże się z niektórymi schorzeniami układu nerwowego i jest skutkiem chorób neurodegeneracyjnych. Powoduje obniżenie sprawności intelektualnej, problemy z pamięcią lub zaburzenia świadomości. Nawet niewielki zanik kory mózgowej może doprowadzić do zaburzeń w pracy mózgu i znacznym spadku sprawności umysłowej.
Zanik kory mózgowej to stan, w którym nastąpiło zmniejszenie objętości tkanki nerwowej, polegający na utracie neuronów i ich połączeń. To schorzenie często dotyka osoby starsze, alkoholików, ale pojawia się także u ludzi młodych.
Choroba ta u osób starszych nazywana jest demencją lub starczym otępieniem. Jest ona naturalną zmianą, spowodowaną naturalnym starzeniem się tkanki nerwowej.
Zanik kory mózgowej u alkoholika spowodowany jest nadużywaniem alkoholu i toksycznym wpływem etanolu na tkankę nerwową. Przewlekła choroba alkoholowa może doprowadzić globalnego zaniku kory mózgowej. Zanik kory przejawia się zaburzeniami chodu, równowagi i spadkiem napięcia mięśniowego.
Zanik kory mózgowej w młodym wieku najczęściej pojawia się na skutek urazów mózgu. Zmiany organiczne w mózgu są bardzo często wynikiem stłuczenia mózgu. Zanik kory mózgowej u dziecka jest najczęściej powiązany z mózgowym porażeniem dziecięcym.
Rokowania przy zaniku kory mózgowej zależą od indywidualnych przypadków i stopnia nasilenia choroby. Leczenie zawsze odbywa się pod ścisłym nadzorem lekarza.
