Co to jest kosmówka i kiedy powstaje?
W przebiegu ciąży u ludzi, podobnie jak u innych ssaków, obserwuje się błony pozazarodkowe, których głównym zadaniem jest ochrona i dostarczanie składników odżywczych zarodkowi.
Wymienić tu można takie rodzaje błon jak:
- pęcherzyk żółtkowy,
- owodnia,
- kosmówka,
- omocznia.
Interesującym nas typem jest trzecia z wymienionych. Co to jest kosmówka? Kosmówka, inaczej: chorion, to najbardziej zewnętrzna błona płodowa. Znajduje się na zewnątrz owodni. Jak sama nazwa sugeruje, na jej powierzchni tworzą się kosmki, czyli licznie unaczynione fałdy, które są pokryte warstwą komórek. Ich zadaniem jest efektywna wymiana substancji odżywczych oraz gazów.
Warto wiedzieć, kiedy powstaje kosmówka. U ludzi ten moment następuje bardzo wcześnie, bo między 2 a 3 tygodniem ciąży. Kobieta jeszcze może nie mieć świadomości, w jakim jest stanie, a kosmówka już będzie obecna.
Wyróżnia się różne typy kosmówki:
- omoczniową - to fragment kosmówki zrastający się z inną błoną płodową, a mianowicie omocznią;
- kosmatą - to część kosmówki obecna po stronie błony śluzowej macicy;
- gładką - ten odcinek to kosmówka skierowana w stronę płodu.
Kiedy kosmówka przekształca się w łożysko? Następuje to między 12 a 16 tygodniem ciąży.
Reklama
Jakie są główne funkcje kosmówki?
Kosmówka jest istotna dla rozwoju ciąży nie tylko z powodu swoich cech mechanicznych, a więc zabezpieczenia zarodka i płodu przed uszkodzeniami. Jakie są inne funkcje kosmówki? Oto powody, dla których ta błona jest tak ważna - kosmówka:
- pozwala utrzymać ciążę,
- bierze udział w tworzeniu się łożyska - narząd ten dostarcza płodowi ludzkiemu tlen i substancje odżywcze, które pozwalają mu przetrwać,
- funkcją kosmówki jest wytwarzanie hormonu hCG na początku ciąży,
- pośredniczy w odżywianiu zarodka i jego wymianie gazowej.
Kosmówka w ciąży jest tak ważna, że jej odklejenie może doprowadzić nawet do poronienia.
Reklama
Jak wygląda kosmówka na USG? Co wykrywa badanie?
Wielu przyszłych rodziców zastanawia się, jak wygląda kosmówka w USG. Rozwiewamy te rodzicielskie wątpliwości. Kosmówka na USG ma formę powłoki składającej się z wielu drobnych niteczek.
W badaniu ultrasonograficznym można zobaczyć ją między owodnią a błoną śluzową macicy. Rolą kosmówki jest osłanianie jaja płodowego - w badaniu USG wygląda to jak pęcherzyk z zarodkiem w środku.
Takie badanie pozwala przyjrzeć się lepiej strukturom błon płodowych oraz samemu płodowi. To szansa na wykrycie potencjalnych nieprawidłowości i patologii ciążowych, w tym również odklejenia się kosmówki czy rozwoju krwiaka podkosmówkowego.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Czy mogą wystąpić problemy z kosmówką w ciąży?
Problemy z kosmówką w ciąży dotykają wielu kobiet. Niektóre z przyszłych mam mają obawy, czytając wyniki swoich badań. Tymczasem nie wszystkie pojęcia pojawiające się w opisie są powodem do zmartwień. Na przykład kosmówka o jednorodnej echogeniczności to jej naturalny etap rozwoju.
Niejednorodna kosmówka w ciąży może wskazywać na ewentualne zagrożenie, jednak jeżeli taki komentarz dotyczy łożyska na późnym etapie ciąży to świadczy o ciąży donoszonej. Należy zwrócić uwagę na położenie kosmówki - może ona znajdować się nisko lub wyżej. Oba stany mogą wywoływać wiele wątpliwości u przyszłej mamy.
Szczególną uwagę należy zwrócić na odklejającą się kosmówkę w ciąży - takie zjawisko na początku ciąży jest równie niebezpieczne jak odklejanie się łożyska na dalszych etapach. Towarzyszące jej plamienie może sugerować poronienie. Zanim jednak zaczniesz podejrzewać taki stan, najpierw zgłoś się do lekarza.
Reklama
Co oznacza nisko położona kosmówka w ciąży?
Nisko osadzona kosmówka to dla wielu przyszłych mam powód do zmartwień. Czy słusznie? Taka lokalizacja nierzadko sugeruje, że u pacjentki będzie występować łożysko przodujące. Ostatecznie, ustalić można to dopiero w drugiej połowie ciąży.
Łożysko przodujące nie jest tym samym co kosmówka na ścianie przedniej. Rozwijające się w tym miejscu łożysko nie musi prowadzić do żadnych powikłań i cała ciąża przebiegnie w bezpieczny sposób.
Łożysko na przedniej ścianie może sprawić, że kobieta później zacznie odczuwać ruchy płodu.
Nisko położona kosmówka w ciąży wymaga dalszej kontroli, ale nie należy martwić się na zapas. Ważne jest jednak stosowanie się do zaleceń lekarskich.
Reklama
Na czym polega odklejenie kosmówki i czym grozi?
Poważnym problemem ginekologicznym jest odklejenie kosmówki. W pełni odklejona kosmówka wiąże się zazwyczaj z poronieniem. Odklejenie się kosmówki manifestuje się w sposób bardzo jednoznaczny. Kobieta odczuwa bardzo silny ból w dolnej części brzucha. Odklejającej się kosmówce towarzyszą także krwawienia. To stan bardzo niebezpieczny, wymagający hospitalizacji. Dlaczego?
Taka sytuacja zaburza krążenie matczyno-płodowe, co może być przyczyną wstrząsu lub nieprawidłowości związanych z krążeniem krwi. Jeżeli doszło do częściowego odwarstwienia kosmówki na początku ciąży, w większości przypadków wystarczy prowadzenie oszczędzającego trybu życia. Natomiast całkowicie odklejona kosmówka wymaga hospitalizacji, przyjmowania leków rozkurczowych i przedłużających ciążę do samego rozwiązania. Do odklejenia kosmówki może dojść na różnym etapie ciąży, m.in.:
- w 7 tygodniu,
- w 9 tygodniu,
- w 12 tygodniu.
Obecnie, dzięki lekom, są szanse na utrzymanie ciąży przy odklejeniu kosmówki, zwykle jednak jest to częściowe odklejenie tej błony, a nie całkowite. Często też dochodzi do samoistnego ustąpienia problemu.
Jakie są potencjalne przyczyny odklejenia kosmówki? Czynniki, które mają na to wpływ to:
- zaawansowany wiek matki,
- palenie tytoniu,
- urazy brzucha,
- nadciśnienie,
Reklama
Kiedy potrzebna jest biopsja kosmówki?
Jednym z polecanych badań prenatalnych w przypadku podejrzenia wad genetycznych jest biopsja kosmówki. To inwazyjna metoda na pozyskanie trofoblastu w trakcie ciąży. Realizuje się ją pod kontrolą USG wykonywanego przezbrzusznie, rzadziej przezpochwowo. Takie badanie kosmówki realizuje się zwykle powyżej 11 tygodnia ciąży.
Trzeba pamiętać, że biopsja trofoblastu nim wykształcą się narządy ma związek z większym ryzykiem powikłań dla płodu, takich jak samoamputacja dalszych odcinków kończyn albo nawet poronienie. Jednocześnie, od czasów, gdy po raz pierwszy w latach 70. ubiegłego wieku Kullander i Sandahl wykonali to badanie, ryzyko powikłań istotnie spadło - obecnie wskazuje się, że jest na poziomie podobnym jak przy amniopunkcji i - jak wskazuje Polskie Towarzystwo Ginekologiczne - wynosi ok. 1%.
Wśród wskazań do wykonania biopsji kosmówki wymienić można:
- nieprawidłowości w USG,
- nieprawidłowe wyniki badań biochemicznych na początku ciąży,
- wcześniejsze urodzenie dziecka z chorobą genetyczną,
- gdy rodzice są nosicielami choroby genetycznej.
Materiał pobierany jest za pomocą sterylnej igły. Przed badaniem pęcherz moczowy powinien zostać opróżniony.
Badanie biopsji kosmówki jest badaniem refundowanym w ramach NFZ. Wyniki uzyskuje się po ok. 2 tygodniach. Badanie wykrywa ewentualne wady genetyczne, np. zespół Downa, zespół Patau czy zaburzenia krwi obwodowej dziecka.
Czy krwiak podkosmówkowy zagraża ciąży?
Nawet co 5 kobieta w ciąży ma rozpoznanego krwiaka podkosmówkowego. Dolegliwość pojawia się, gdy dochodzi do wynaczynienia krwi między błoną śluzową jamy macicy a kosmówką. Wielkość krwiaka podkosmówkowego w ciąży zależy od tego, ile krwi opuściło naczynie.
Diagnoza wywołuje wiele emocji i pytań u kobiet, które zastanawiają się na tym:
- czy doniosą ciążę,
- jakie są rokowania,
- czy współżycie jest możliwe.
Obecność krwiaka może doprowadzić do poronienia. Jednak niewielkie krwiaki zwykle nie mają większego znaczenia dla przebiegu ciąży i ulegają samoistnemu wchłonięciu. Krwiak podkosmówkowy w ciąży można zdiagnozować w USG.
Jak objawia się rak kosmówki i czy jest groźny?
Rak kosmówki, inaczej określany jako kosmówczak, jest nowotworem złośliwym. Zwykle dotyczy kobiet, które borykały się z zaśniadem groniastym. Choroba to również powikłanie po:
- poronieniu,
- usunięciu ciąży,
- ciąży pozamacicznej.
Co ciekawe, nowotwór kosmówki może pojawić się też po prawidłowo przebytej ciąży.
Klasyczne objawy raka kosmówki to:
- brunatne upławy,
- bóle w klatce piersiowej,
- nudności,
- wymioty.
Choroba ma duży poziom złośliwości i nierzadko daje przerzuty do innych narządów, m.in. płuc, nerek czy jelit. Pomimo to rokowania przy raku kosmówki są dobre. Obserwuje się wysoki odsetek wyleczalności.
Kosmówka z poronienia jako materiał do badań
Badanie kosmówki z poronienia jest niezbędne, by rodzice mieli możliwość wykonywania swoich praw po utracie ciąży związanych m.in. z/ze:
- skróconym urlopem macierzyńskim,
- uzyskaniem zasiłku pogrzebowego,
- otrzymaniem dodatkowego odszkodowania.
Taka kosmówka wyglądem przypomina jasną gąbeczkę i jest złożona z drobnych niteczek. Na jej podstawie można ustalić:
- ewentualną przyczynę poronienia, w przypadku rozpoznania wady genetycznej,
- płeć płodu nawet, gdy do poronienia doszło na bardzo wczesnym etapie ciąży.
Kosmówkę do badania genetycznego należy dostarczyć w soli fizjologicznej. Cena badania kosmówki z poronienia zależy od laboratorium i wynosi ok. 1000 zł.
