Czym jest kostniak zatok?
Kostniak zatok przynosowych to łagodny nowotwór, zbudowany z tkanki kostnej, który cechuje się powolnym wzrostem. Szacuje się, że kostniak w zatoce rośnie średnio od 0,6 do 1 mm na rok.
Kostniaki mogą być zbudowane ze zwartej kości (ivory osteoma), kości gąbczastej (mature osteoma) lub obu rodzajów kości jednocześnie. Zwykle przybierają kształt kulisty lub jajowaty oraz mają gładką lub zrazikową powierzchnię. Co warto podkreślić, kostniaki mogą wychodzić z wnętrza kości, prowadząc do ich zniekształcenia lub z okostnej, tworząc charakterystyczne uwypuklenie na kości.
Kostniak jest jednym z najczęstszych nowotworów łagodnych wykrywanych w obrębie zatok przynosowych. Zazwyczaj jest diagnozowany u pacjentów między 2. a 5. dekadą życia.
Poza kostniakiem zatok (nazywanym także czaszki) wyróżnia się jeszcze dwa inne rodzaje tego nowotworu:
- kostniaka kostninowego- wykrywanego zwykle w kości piszczelowej lub udowej. Ten rodzaj kostniaka osiąga niewielkie rozmiary – maksymalnie ma średnicę około 1 centymetra.
- kostniaka zarodkowego,który lokalizuje się najczęściej na kręgach kręgosłupa, jednakże może zaatakować każdą kość w ciele człowieka. Osiąga większe rozmiary niż kostniak kostninowy.
Reklama
Kostniak zatoki czołowej
U człowieka wyróżnia się cztery pary zatok przynosowych: zatoki czołowe, komórki sitowe, zatoki klinowe, zatoki szczękowe. Kostniaki najczęściej występują w zatoce czołowej oraz w komórkach sitowych przednich.
W literaturze medycznej można znaleźć czterostopniową klasyfikację kostniaków zatoki czołowej zaproponowaną przez Chiu i Kennedy‘ego, gdzie:
- Stopień I oznacza, że guz jest umiejscowiony na tylno-dolnym obramowaniu zachyłka czołowego, a jego wymiar nie jest większy od 3/4 wymiaru zachyłka;
- Stopień II stwierdza się wtedy, gdy wymiar guza jest większy od 3/4 wymiaru zachyłka czołowego;
- Stopień III oznacza, że przyczep kostniaka znajduje się wewnątrz zatoki czołowej lub na przedniej ścianie zachyłka czołowego;
- Stopień IV przypisuje się kostniakom, które wypełniają całą zatokę czołową.
Reklama
Kostniak zatoki szczękowej i klinowej
Kostniak zatoki szczękowej czy klinowej należy do rzadkości. Z badań epidemiologicznych wynika, że ponad 90 proc. wszystkich kostniaków zatok przynosowych jest umiejscowiona w zatoce czołowej.
Dlatego te zatoki szczękowej oraz klinowej należy każdorazowo różnicować z innymi nowotworami, takimi jak:
- brodawczak odwrócony,
- naczyniakowłókniak,
- rak płaskonabłonkowy,
- gruczolakorak,
- rak gruczołowo-torbielowaty,
- rak mukoepidermoidalny
- czerniak.
Reklama
Objawy kostniaka zatok
Kostniaki w zatokach zwykle nie dają żadnych objawów. Najczęściej są wykrywane przypadkowo w czasie badań radiologicznych głowy. Zdarza się jednak, że manifestują się poprzez ból w obrębie zatok spowodowany retencją śluzu.
Mogą także objawiać się płynotokiem nosowym. Jeśli osiągną duże rozmiary, mogą prowadzić do groźnych powikłań, takich jak:
- odma wewnątrzczaszkowa,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- ślepota jednooczna.
W rzadkich przypadkach mogą doprowadzić do przemieszczenia się gałki ocznej, zniekształcenia czoła lub zniszczenia ściany zatoki. W literaturze medycznej można znaleźć także inne opisy defektów kosmetycznych spowodowanych rozrostem kostniaka.
Reklama
Kostniaki zatok – jak je leczyć?
Jak leczy się kostniaki zatok? Wszystko zależy od wielkości guza oraz jego umiejscowienia. W większości przypadków nowotwór nie wymaga leczenia. Pacjenci są jedynie zobligowani do przeprowadzania wizyt kontrolnych raz na kilka lat w celu obserwacji tempa wzrostu guza za pomocą tomografii komputerowej. Jeśli jednak guz wywołuje dolegliwości bólowe, cechuje się szybkim wzrostem, blokuje ujście zatok lub wyrasta poza granice zatok, konieczne jest leczenie operacyjne.
Niegdyś operacje wykonywano z dostępów zewnętrznych (operacja osteoplastyczna lub operacja Lyncha). Następnie przeprowadzano operacje wspomagane endoskopowo. Obecnie złotym standardem są zabiegi wykonywane z dostępu wewnątrznosowego metodą endoskopową. Wykonuje się je nawet w przypadku kostniaków o dużych rozmiarach (zatoki czołowej III i IV stopnia). Warto jednak podkreślić, że operacji endoskopowych zwykle nie wykonuje się u pacjentów z nowotworami złośliwymi zatok.
Zabieg wykonuje się podstawowymi narzędziami do chirurgii wewnątrznosowej. Sam nowotwór jest zazwyczaj usuwany za pomocą specjalnych kleszczy (kerrisonów) lub narzędzi frezujących (stosuje się frezy diamentowe).
W okresie pooperacyjnym pacjenci przyjmują sterydy donosowe. Zalecane jest też płukanie i czyszczenie zatok. Ponadto wskazane są także wizyty kontrolne aż do całkowitego wygojenia się rany operacyjnej.
