Jak wygląda kozłek lekarski?
Kozłek lekarski (z łac. Valeriana Officinalis) to roślina zielna, która najczęściej porasta podmokłe łąki, lasy oraz obrzeża wód i rowów. W Polsce występuje powszechnie, także na terenach suchych, jednak w tych miejscach zwykle jest bardziej karłowata. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Najważniejszą częścią tego zioła jest korzeń waleriany oraz kłącza, czyli podziemne części łodyg. Ich właściwości wykorzystuje się w ziołolecznictwie. Dodatkowo korzeń kozłka lekarskiego obfituje w biologicznie czynne substancje, takie jak estry kwasu izowalerianowego i kwas walerenowy.
Roślina wydziela słodki, miodowy zapach, który wpływa uspokajająco na ludzi, natomiast dla kotów stanowi afrodyzjak. Jest dość wysoka, może osiągać nawet 200 cm, posiada postrzępione liście, rosnące wzdłuż łodygi w sposób naprzemienny. Jej drobne, pachnące, białe lub bladoróżowe kwiaty są zebrane w baldachy, wieńczące rosłą łodygę.
Ziela nie pozyskuje się z naturalnego siedliska, lecz z uprawy. Taka uprawowa sadzonka kozłka lekarskiego posiada więcej substancji czynnych, a zatem więcej korzystnych dla zdrowia właściwości.
Reklama
Właściwości kozłka lekarskiego
To, co wyróżnia ziele jakim jest kozłek lekarski, to właściwości uspokajające oraz nasenne. Roślina jest stosowana w medycynie ludowej, ale także konwencjonalnej. Jej główny składnik – waleriana – jest bowiem dodawany m.in. do leków wyciszających oraz środków nasennych. Po wyciąg z kozłka lekarskiego mogą zatem sięgać osoby borykające się z trudnościami z zasypianiem na tle nerwowym oraz pragnące znaleźć wyciszenie i zredukować napięcie nerwowe.
Kozłek, popularnie znany jako waleriana, ma jeszcze więcej właściwości leczniczych. Chodzi o działanie rozkurczające, co jest pomocne w przypadku dolegliwości na tle żołądkowym i pokarmowym. Co więcej, waleriana jest wskazana przy bolesnych menstruacjach, ponieważ rozkurcza mięśnie gładkie, niwelując ból miesiączkowy.
Ponadto redukuje stres i zdenerwowanie w stanach napięcia przedmiesiączkowego oraz w okresie okołomenopauzalnym. Kozłek stosowany zewnętrznie łagodzi natomiast objawy łupieżu oraz nadmiernego łojotoku skóry.
Reklama
Działanie kozłka lekarskiego
Najbardziej cenną częścią rośliny jest korzeń kozłka lekarskiego. Jego działanie polega na zwalczaniu problemów z zasypianiem. Dzięki temu ziołu zasypia się bez kłopotów, śpi się dłużej, a także bez trudności powraca do snu po nocnym przebudzeniu, których zresztą po zażyciu substancji leczniczej jest mniej niż dotychczas.
Poza tym korzyści płynące z mocy korzenia kozłka sięgają też stanów nerwicowych. Działanie wyciszające i uspokajające niweluje napięcie nerwowe, stres, lęki, co pomaga m.in. w przypadku zespołu napięcia przedmiesiączkowego, przekwitania u kobiet, czy przechodzenia przez rozmaite sytuacje stresowe.
Waleriana ma także działanie rozkurczowe, dzięki czemu w łatwy sposób można pozbyć się bólu miesiączkowego, czy dolegliwości bólowych o innym podłożu, np. pokarmowym i żołądkowym. Jest również wykorzystywana do leczenia rozkurczowego w nerwicach wegetatywnych.
Reklama
Zastosowanie kozłka lekarskiego
Z powyższego opisu wynika, iż kozłek lekarski ma szerokie zastosowanie, dlatego stanowi częsty składnik herbat, nalewek oraz preparatów ziołowych. Warto podkreślić, że wiodące substancje aktywne ziela lepiej rozpuszczają się w alkoholach niż w wodzie, dlatego przykładowo waleriana w kroplach (powstaje na bazie alkoholu) może sprawdzić się lepiej od innej formy przyjmowania substancji, takiej jak np. herbata z kozłka lekarskiego.
Nalewka z kozłka lekarskiego może być stosowana jako gotowy preparat do wypicia (około 30 kropli serwowanych kilka razy na dzień po jedzeniu), ale można ją także dodawać do ciepłego, osłodzonego miodem mleka (wówczas należy wlać do szklanki z płynem około 60 kropli nalewki walerianowej) i wypijać na około godzinę przed snem.
Należy jednak mieć świadomość spożywania alkoholu i właściwości wyciszających oraz nasennych preparatu, zatem po zażyciu środka z alkoholemnie powinno się prowadzić auta, ani kierować maszynami mechanicznymi.
Kozłek lekarski jest też dostępny w tabletkach, kapsułkach, jako herbata, napar (aby go przygotować, wystarczy zalać 1 łyżeczkę ziela szklanką wrzątku, następnie parzyć przez około kwadrans, przecedzić i pić), wonny olejek z kozłka, bądź mieszanka o działaniu uspokajającym.
Reklama
Skutki uboczne kozłka lekarskiego
Czy waleriana może rodzić negatywne konsekwencje zdrowotne? Prawidłowe przyjmowanie kozłka lekarskiego wyklucza występowanie skutków ubocznych. Należy jednak pamiętać, by preparaty z walerianą przyjmować maksymalnie przez okres jednego miesiąca. Po tym czasie trzeba zrobić chociaż dwutygodniową przerwę, po której można wrócić do korzystania z dobrodziejstw tej rośliny.
Natomiast u osób, które przyjmują kozłka dłużej niż 30 dni, czy stosują zbyt duże dawki, mogą wystąpić takie następstwa jak np.:
- bóle głowy,
- zaburzenia wzroku,
- palpitacje serca,
- mdłości,
- problemy z trawieniem,
- bezsenność,
- nadpobudliwość,
- reakcje alergiczne.
Dawkowanie kozłka lekarskiego znajduje się na ulotce produktu. W razie pojawienia się jakiś wątpliwości, warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
W związku z tym, że nie przebadano występowania ewentualnych skutków ubocznych waleriany, przyjmowanej przez dzieci do lat 12-stu i kobiety ciężarne oraz karmiące piersią, nie zaleca się przyjmowania preparatów przez te osoby.
Z kozłka w ostrożny sposób powinny korzystać osoby starsze, ponieważ u niektórych seniorów może dojść do omdleń, czy niebezpiecznych zawrotów głowy podczas porannego wstawania.
