Co to jest KTG?
Bez kardiotokografii trudno sobie dziś wyobrazić monitorowanie ciąży, tymczasem pierwszy aparat do stałego monitorowania akcji serca płodu został wynaleziony dopiero w 1957 roku przez Orvana Hessa i Edwarda Hona.
Obok USG płodu KTG to najważniejsze badanie pozwalające ocenić stan zdrowia dziecka w brzuchu mamy i wykryć na przykład niedotlenienie czy zakażenie ciążowe.
W trakcie badania KTG, monitoruje się liczbę uderzeń serca dziecka (kardiografia) i jednocześnie rejestruje skurcze macicy (tokografia).
W ciąży przebiegającej bez powikłań badanie KTG przeprowadzane jest dopiero w trzecim trymestrze. Jeśli ciąża jest mnoga lub zagrożona, zapis KTG wykonuje się regularnie już od 25. tygodnia ciąży.
Badanie wykonuje się regularnie, nawet co 2-3 dni, jeśli minął już termin porodu.
Reklama
Jak wygląda i ile trwa badanie KTG?
Badanie KTG trwa zazwyczaj około pół godziny, choć czasem może nawet godzinę. W tym czasie ciężarna leży na kozetce i ma brzuch opasany taśmami, na których znajdują się specjalne czujniki. Jeden z nich to przetwornik ultradźwiękowy, który mierzy bicia serca maluszka, drugi to czujnik rejestruje skurcze macicy.
Czujniki przekazują sygnał do aparatury, która na monitorze pokazuje wyniki.
W ciążach zagrożonych, tuż przed porodem, kiedy rozwarcie szyjki macicy ma 1-2 centymetry, a błony płodowe pękły, istnieje możliwość monitorowania wewnętrznego, w trakcie, którego przez szyjkę macicy wprowadza się specjalną elektrodę i umieszcza ją na główce dziecka.
Jednocześnie na brzuchu umieszcza się czujnik odczytujący skurcze macicy.
Reklama
Kiedy można wykonać pierwsze KTG?
W przypadku zdrowo rozwijającej się ciąży badanie KTG przeprowadza się tuż przed samym porodem (zazwyczaj na kilka dni przed planowanym terminem, a potem co około 2-3 dni aż do rozwiązania) oraz podczas akcji porodowej.
Od kiedy można wykonać je najwcześniej? Gdy ciąża nie rozwija się prawidłowo lub gdy występują komplikacje lekarz może zalecić badanie KTG nawet już w 25 tygodniu ciąży.
Reklama
Wskazania do KTG w ciąży
KTG w ciąży (prawidłowo rozwijającej się) jest badaniem profilaktycznym i umożliwiającym kontrolowanie akcji porodowej (lekarz widzi skurcze porodowe na KTG) oraz opiekę nad dzieckiem w trakcie przychodzenia na świat. Rutynowo KTG wykonuje się u każdej ciężarnej pod koniec ciąży. Monitorowanie powinno się jednak rozpocząć już w drugim trymestrze, jeżeli:
- matka czuje tylko niewielkie ruchy dziecka lub w ogóle ich nie czuje,
- ciężarna przeszła uraz brzucha,
- w przypadku krwawień z pochwy,
- w przypadku kobiet w ciąży mnogiej,
- ciężarna choruje na: cukrzycę, nadciśnienie tętnicze,
- u dziecka wykryto wadę serca,
- w przypadku komplikacji i zagrożenia ciąży oraz porodu.
Reklama
Zapis KTG - interpretacja wyników
Zapis KTG pokazuje dokładnie jak bije serduszko w brzuchu mamy. Możemy na nim odczytać:
- normokardię – prawidłowa liczba uderzeń serca na minutę, która wynosi 110-160,
- bradykardię – kiedy liczba uderzeń jest poniżej 110,
- trachykardię – kiedy liczba uderzenia na minutę wynosi powyżej 160.
Bradykardia płodu najczęściej jest wynikiem nieprawidłowego rozwoju płodu, w tym jego serca oraz wad genetycznych (najczęściej towarzyszy trisomii 18 pary chromosomów, czyli zespołowi Edwardsa). Tętno może być obniżone także po zabiegu kordocentezy, który polega na pobraniu za pomocą igły punkcyjnej krwi pępowinowej. Krew najczęściej pobiera się w diagnostyce wad genetycznych, choroby hemolitycznej, anemii, infekcji wewnątrzmacicznej.
Trachykardia świadczy o niedotlenieniu płodu i występuje głównie z powodu zakażeń w macicy. Przyspieszoną akcję serca płodu mogą wywoływać także wady serca, guzy serca, wady układu przewodzącego bodźce, niedokrwistość płodu, aberracje chromosomalne.
Zapis KTG pokazuje również oscylację serca, czyli zmianę liczby uderzeń oraz akceleracje, czyli przyspieszenia akcji serca.
Liczba uderzeń płodu na minutę powinna się zmieniać (rosnąć lub maleć) w stosunku do średniej wartości częstości bicia serca płodu. Prawidłowa oscylacja to 5-25 uderzeń na minutę. Odchylenia od normy to:
- oscylacja poniżej 5 uderzeń serca (tzw. oscylacja milcząca) oznacza brak zmienności czynności serca i może wynikać z niedotlenienia lub problemów z sercem
- oscylacja powyżej 25 uderzeń na minutę (tzw. oscylację skaczącą), może być sygnałem, że pępowina zbytnio uciska na szyję dziecka
- oscylacja w przedziale 5-10 uderzeń na minutę (tzw. oscylacja zawężona) wynika z mniejszej aktywności dziecka, np. w trakcie jego snu
- oscylacja w przedziale 10-25 uderzeń serca na minutę (tzw. oscylacja falująca) pojawia się w trakcie ruchów płodu w worku owodniowym.
Badanie KTG daje nam także obraz akceleracji, czyli tego, jak przyspiesza akcja serca dziecka. Akceleracje najczęściej jest reakcją na ruchy dziecka lub skurcze macicy i prawidłowo powinna wynosić 2 razy w ciągu 10-15 minut przez około 15 sekund.
Choć istnieje kilka ogólnych zasad, jak powinien wyglądać prawidłowy zapis KTG, to należy pamiętać, że wiedzę jak czytać KTG ma lekarz specjalista, który oprócz odczytania wyników KTG umie zestawić jego wynik z historią ciąży i dopiero wtedy może prawidłowo interpretować wyniki badania.
Reklama
Co utrudnia zapis KTG?
Nie zawsze jest możliwe odczytanie prawidłowego zapisu badania KTG. Często winą jest nieprawidłowa pozycja, jaką kobieta przyjęła. Dzieje się tak, zwłaszcza gdy ciężarna siada w pozycji, w której uciskana jest pępowina dziecka lub główna żyła dolna kobiety. Wystarczy wtedy po prostu zmienić ułożenie ciała i zapis powinien być prawidłowy.
Gorzej, gdy prawidłowy odczyt utrudniają problemy z krążeniem krwi lub choroby przewlekłe u przyszłej mamy.
Reklama
Nieprawidłowy zapis KTG
W przypadku, kiedy standardowe badanie KTG pokazuje nieprawidłowy wynik, lekarz może rozszerzyć badanie. Podobnie jest, gdy u płodu lekarz nie wykryje akceleracji lub gdy ciąża przebiega z komplikacjami. KTG stresowe polega na podaniu pacjentce oksytocyny. Wywołuje ona przyspieszoną pracę serca u płodu, wtedy akceleracje muszą się pojawić. Na tej podstawie ocenia się czy serce nienarodzonego dziecka rozwija się prawidłowo.
Co to jest domowe KTG?
Tradycyjne badanie KTG przeprowadza się w szpitalu lub gabinecie lekarza prowadzącego ciążę. Od pewnego czasu, wraz z rozwojem telemedycyny, ciężarne mają dostęp do domowego KTG, które jest równie skuteczne.
Przenośne urządzenie telemedyczne zwane Pregnabit, pozwala na bezpieczne i wiarygodne badanie akcji serca płodu, tętna mamy oraz zapis czynności skurczowej mięśnia macicy.
Dane przekazywane są bezprzewodowo do Medycznego Centrum Telemonitoringu, gdzie specjalnie przeszkolony do tego personel medyczny analizuje wyniki 24 godziny przez 7 dni w tygodniu. KTG domowe jest niestety usługą płatną, za wypożyczenie urządzenia na 21 trzeba zapłacić ok. tysiąca złotych. W ramach tej opłaty jest jedna analiza w ciągu dnia, każda dodatkowa to koszt ok. 50 zł.
Dużo tańsze są domowe monitory KTG (ok.120 zł), które także pozwalają na słuchanie tętna płodu już od 20. tygodnia ciąży.
Dzięki nim można usłyszeć także inne dźwięki wydawane przez dziecko, takie np. jak czkawka. Niektóre wersje domowego KTG mają funkcje nagrywania i zapisywania danych na dysku komputera. Niektóre wersje mają dwie pary słuchawek, które pozwalają przyszłym rodzicom na wspólne słuchanie maluszka.
Tego rodzaju domowe KTG mają jednak wadę, polega ona na tym, że w przypadku niepokojących objawów i tak trzeba się wybrać do lekarza, który potwierdzi lub rozwieje obawy ciężarnej, podłączając kobietę do tradycyjnego aparatu KTG.
