W czym pomaga kwas foliowy w ciąży?
Kwas foliowy to substancja zaliczana do witamin z grupy B. Jest syntetyczną formą witaminy B9, znanej też pod pojęciem: kwasu pteroilomonoglutaminowego. Jego nazwa “foliowy” odnosi się do łacińskiego określenia “folium” - liście, co wskazuje na bezpośrednie źródło tej witaminy, czyli warzywa liściaste.
Z kolei naturalną formą witaminy B9, występującą w przyrodzie, są foliany. Przez wiele lat dostrzegano wyższość kwasu foliowego nad folianami. W rzeczywistości, to foliany lepiej się przyswajają i przekształcają w aktywną formę witaminy B9 w układzie pokarmowym. Ponadto, trudno o ich przedawkowanie jak w przypadku kwasu foliowego.
Dzięki swoim wyjątkowym właściwościom związanym m.in. z wpływem na układ nerwowy, kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu ludzkiego. Z tego też względu kwas foliowy w ciąży to jeden z podstawowych składników polecanych ciężarnym, ale też kobietom (i mężczyznom) starającym się o dziecko.
Zapotrzebowanie na kwas foliowy w ciąży jest wyższe i wynosi 400 µg na dobę, z uwagi na to, że potrzebuje go zarówno przyszła matka, jak i rozwijający się płód. Konkretnie, po co brać kwas foliowy w ciąży?
Związek między kwasem foliowym a ciążą jest bardzo istotny. Kwas foliowy pełni szereg ważnych funkcji w tym zapobiega rozwojowi wad:
- układu nerwowego u dziecka,
- układu moczowego,
- kończyn.
Kwas foliowy odpowiada za regulację i podział komórek układu pokarmowego, nerwowego i krwiotwórczego.
Czy można brać kwas foliowy nie będąc w ciąży? Oczywiście, że tak. Jest on niezbędny np. w przypadku gorszej pracy układu nerwowego, a także w czasie przed staraniami się o dziecko.
Czym może grozić niedobór kwasu foliowego w ciąży?
Norma kwasu foliowego w ciąży znajduje się w przedziale 6-20 ng/ml. Jednak już niższe wartości, znajdujące się w dolnej części normy mogą skłonić do tego, by sięgać po tę substancję.
Niedobór kwasu foliowego w ciąży może być przyczyną wad rozwojowych, m.in.;
- zespołu Downa,
- rozszczepu wargi i podniebienia,
- wad cewy nerwowej, m.in. bezmózgowia, bezczaszkowia, przepukliny oponowo-rdzeniowej, rozszepu kręgosłupa,
- wad układu moczowego,
- wad serca,
- defektów kończyn.
Zaburzenia związane z metabolizowaniem folianów wiążą się też z innymi powikłaniami ciążowymi.
Skutki niedoboru kwasu foliowego w ciąży to m.in.:
- poronienia,
- zahamowanie wzrostu wewnątrzmacicznego płodu,
- stan przedrzucawkowy.
Reklama
Czy należy brać kwas foliowy przed ciążą?
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, wszystkie kobiety w wieku rozrodczym powinny uwzględnić w diecie pokarmy bogate w foliany, w tym sałatę, kapustę, szpinak, jaja, orzechy, sery. Dodatkowo w okresie minimum 12 tygodni przed ciążą powinny przyjmować w formie środków aptecznych te substancje.
Suplementowanie kwasu foliowego przed ciążą pozwoli uzupełnić ewentualne niedobory tego składnika oraz uniknąć potencjalnych wad u płodu.
Ile kwasu foliowego stosować przed ciążą? Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji kobiety. Dawka kwasu foliowego przed ciążą u kobiet z niskim ryzykiem występowania wad płodu i powikłań w ciąży powinna wynosić 0,4-0,8 mg/dobę. W tej kategorii znajdują się kobiety nieobciążone wadami cewy nerwowej w wywiadzie oraz panie zdrowe.
Z kolei kobiety z grupy pośredniego ryzyka powinny podczas planowania ciąży kwas foliowy przyjmować w dawce 0,8 mg/dobę.
Pośrednie ryzyko rozwoju wad występuje u dzieci kobiet, które:
- zmagają się z chorobami układu pokarmowego, np. celiakią, chorobą Crohna,
- mają niewydolność wątroby,
- są po operacji bariatrycznej,
- przyjmują leki, np. zawierające metforminę,
- borykają się z cukrzycą przedciążową typu 1 lub 2,
- stosowały używki, np. alkohol, papierosy przed ciążą,
- mają przypadki wady cewy nerwowej w bliższej rodzinie.
Kobiety z grupy wysokiego ryzyka potrzebują ok. 5 mg tej substancji na dobę. Do tej kategorii zalicza się te panie, które mają przypadki wady cewy nerwowej u matki, ojca lub wcześniejszego potomstwa.
Jednocześnie brak suplementacji tego składnika przed poczęciem nie przesądza o tym, że u płodu rozwiną się wady. Nie należy więc martwić się tym, że np. nie brałaś kwasu foliowego przed ciążą.
Znaczenie ma również nasienie przyszłego taty, dlatego kwas foliowy dla mężczyzn przed ciążą jest jak najbardziej wskazany. Zapobiega on ewentualnym wadom rozwojowym u potomstwa.
Wiele kobiet przyjmuje opisywaną tu substancję z nadzieją na to, że szybciej zostaną matkami. Zadają sobie wówczas wiele pytań: Czy kwas foliowy przyśpiesza zajście w ciążę lub pomaga w nią zajść? Otóż, nie. Taka substancja jedynie zapobiega rozwojowi wad u dziecka, a nie wpływa na szybkość poczęcia i mniejsze problemy z zajściem w ciążę.
Reklama
Ile kwasu foliowego w ciąży, czyli jak wygląda dawkowanie?
Gdy kobieta jest już w ciąży, również powinna przyjmować opisywaną tu substancję, dostosowując ją do swojej sytuacji zdrowotnej. Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy w ciąży jest indywidualnie ustalane ze specjalistą.
Ile kwasu foliowego w ciąży to odpowiednia dawka? Dawkowanie kwasu foliowego w ciąży zależy tu od tego, w której grupie ryzyka znajduje się kobieta.
Zalecana dawka kwasu foliowego w ciąży jest tu analogiczna to okres przedkoncepcyjnego. Jeżeli ryzyko jest wysokie to przez pierwszy trymestr należy przyjmować 4-5 mg kwasu foliowego dziennie.
Natomiast w kolejnych trymestrach zmniejszyć dawkę do 800 mg. Z kolei w grupie pośredniego ryzyka 0,8 mg kwasu foliowego w ciąży to dawka wystarczająca.
U kobiet z grupy niskiego ryzyka rozwoju wad płodu wystarczająca dawka kwasu foliowego w ciąży to 0,4 mg, przy założeniu, że dieta przyszłej mamy jest zbilansowana.
Reklama
Do kiedy brać kwas foliowy w ciąży?
Zastanawiasz się, jak długo brać kwas foliowy w ciąży? Najlepiej przyjmować go zgodnie z wytycznymi lekarza prowadzącego ciążę. Zazwyczaj substancję tą lub jej pochodne stosuje się całą ciążę, a także w okresie karmienia piersią. Niektórzy sugerują, że najlepiej suplementować ją przez 4 tygodnie przed poczęciem i 16 tygodni ciąży, czyli w okresie najbardziej intensywnego rozwoju płodu.
Zdania są tu jednak podzielone i termin, do kiedy zażywać kwas foliowy w ciąży trzeba omówić ze specjalistą. Tylko on zna indywidualny stan zdrowia i potrzeby pacjentki oraz dziecka.
Suplementacja kwasu foliowego w 1 trymestrze jest najważniejsza, ponieważ pierwsze 3-4 tygodnie są zasadnicze dla rozwoju płodu. Niedobór kwasu foliowego na tym etapie może skutkować wadami, w tym wadą cewy nerwowej.
Długotrwałe przyjmowanie kwasu foliowego 2 trymestrze i 3 trymestrze ma pozytywny wpływ na rozwój umysłowy dziecka. Irlandzkie badania na 2 grupach - matkach przyjmujących w ciąży placebo i tych przyjmujących kwas foliowy oraz ich dzieciach w wieku 3-7 lat - wykazały, że wysoki poziom wysycenia krwi matki folianami w 36. tygodniu ciąży przełożył się na wyższy poziom inteligencji u dziecka.
Reklama
Jaki kwas foliowy w ciąży warto przyjmować?
Formę kwasu foliowego dla ciężarnej wybiera lekarz. Zazwyczaj suplementacja opiera się na przyjmowaniu tabletek do połykania. Substancję można przyjmować codziennie albo np. co 2 dni. Wszystko zależy od wytycznych lekarza.
Zastanawiając się, jaki kwas foliowy w ciąży przyjmować, warto zwrócić uwagę na różne produkty dostępne na rynku. Okazuje się, że nierzadko suplementację kwasu foliowego w ciąży można połączyć ze stosowaniem innych witamin i składników odżywczych, np. decydując się na multiwitaminę albo preparaty z kwasami DHA albo witaminą D3, niezbędną do rozwoju kości.
Bardzo często kwas foliowy dla kobiet w ciąży obecny jest w różnym połączeniu. Aby poprawić przyswajalność kwasu foliowego, warto wybierać preparaty wzbogacone o witaminę B12, która ułatwia ten proces.
Lekarz dobiera preparat kierując się indywidualnymi potrzebami organizmu konkretnej kobiety.
Reklama
Czy można przedawkować kwas foliowy w ciąży?
Tak jak każdą witaminę, również i kwas foliowy można przedawkować. Czy nadmiar kwasu foliowego szkodzi w ciąży?
Zbyt duża dawka kwasu foliowego w ciąży może doprowadzić do uszkodzeń płodu, a także zwiększać ryzyko rozwoju w późniejszym życiu dziecka:
- insulinooporności,
- cukrzycy typ 2,
- otyłości.
Wciąż prowadzone są badania wskazujące na związek między autyzmem dziecka a nadmiarem kwasu foliowego w ciąży.
Nadmiar kwasu foliowego jest więc zagrożeniem, dlatego nie należy przyjmować większych niż zalecane dawek tej substancji. Jednocześnie niebezpieczeństwo przedawkowania kwasu foliowego w ciąży jest znikome, z uwagi na to, że substancja ta jest usuwana z organizmu wraz z moczem. Zawsze jednak istnieje taka możliwość.
