Co to jest kwas masłowy?
Co to jest maślan sodu i czym różni się on od kwasu masłowego? Kwas masłowy powstaje w jelicie grubym w wyniku fermentacji bakteryjnej treści pokarmowej (przyczyniają się do tego bakterie Clostridium czy Eubacterium).
Innym jego źródłem są także niestrawione węglowodany, takie jak:
●skrobia oporna,
●nieskrobiowe polisacharydy,
●inulina,
●oligofruktoza,
●laktoza.
Maślan sodu zaś jest solą sodową kwasu masłowego. Z powodu słabej trwałości oraz brzydkiego zapachu zjełczałego masła, czysty kwas masłowy miałby niewielkie zastosowanie kliniczne. Sól sodowa jest dużo lepszym rozwiązaniem - jest bardziej trwała i nie wydziela przykrego zapachu dzięki czemu jest chętniej przyjmowana.
Maślan sodu pod wpływem ludzkich enzymów jest następnie przekształcany w jelicie we właściwy kwas masłowy. Oba te związki dysocjują w układzie pokarmowym do wolnego maślanu, który jest następnie transportowany do kolonocytów, dla których jest głównym źródłem energii.
Reklama
Gdzie występuje kwas masłowy?
Kwas masłowy, lub inaczej butanowy należy do przedstawicieli krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA- Short Chain Fatty Acid). Naturalnie można go odnaleźć w mleku, maśle i w produktach mlekopochodnych. Egzogennym źródłem kwasu masłowego są także sfermentowane produkty żywnościowe, takie jak kiszona kapusta czy kiszone ogórki. Jednakże ilość dostarczanych SCFA jest zbyt mała jak na potrzeby ludzkiego organizmu i dopiero endogenna, czyli wewnętrzna produkcja tych kwasów w jelicie zaspokaja całkowite zapotrzebowanie człowieka na ten związek.
Powstaje on w jelicie grubym w procesie bakteryjnej fermentacji prebiotyków i węglowodanów, których organizm nie strawił i nie wchłonął wcześniej w jelicie cienkim. W przemyśle uzyskuje się go zaś w procesie bakteryjnej fermentacji cukrów lub skrobi.
A gdzie występuje maślan sodu? Ponieważ kwas masłowy może łatwo ulec zmianie w maślan sodu, więc jego występowanie będzie również podobne. Znajdziemy go w produktach mlekopochodnych i pofermentacyjnych jak kiszonki.
Reklama
Właściwości kwasu masłowego
Jedną z najistotniejszych z klinicznego punktu widzenia właściwością kwasu masłowego czy maślanu sodu jest ich wpływ na mikrobiom jelitowy. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, do których należy właśnie kwas masłowy, są głównym składnikiem odżywczym dla komórek nabłonka jelitowego- kolonocytów. To on jest ich głównym źródłem energii, dzięki czemu są w stanie poprawnie funkcjonować.
Dzięki działaniu kwasu masłowego dochodzi do proliferacji, czyli namnażania się komórek nabłonka błony śluzowej jelita, a także mogą dzięki niemu rosnąć i rozwijać się. Pozwala to szybciej odbudować się komórkom nabłonka jelitowego, zniszczonym przez różne procesy chorobowe.
Ponadto znane jest także działanie przeciwzapalne kwasu masłowego. Opiera się ono na hamowaniu mediatorów stanu zapalnego w nabłonku jelitowym. Jest to cecha wspólna zarówno kwasu masłowego, jak i jego soli, czyli właśnie maślanu sodu. Ponadto wykazują one działanie czynnościowe, czyli regulują proces wchłaniania zwrotnego wody i sodu w jelice, normalizują florę bakteryjną, a także korzystnie wpływają na motorykę jelit i regulują rytm wypróżnień.
Reklama
Zastosowanie kwasu masłowego
Zastosowanie kwasu masłowego aktualnie obejmuje choroby jelit, w tym przede wszystkim zespół jelita drażliwego, czy nieswoiste zapalenia jelit, takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Schorzenia te stają się coraz powszechniejsze, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych.
U podłoża tych chorób stoją mutacje genetyczne, ale czynnikiem wywołującym samą chorobę mogą być toksyny, nieprawidłowa dieta, używki (np. papierosy) czy zakażenia wirusowe lub bakteryjne. Kwas masłowy może być cennym sprzymierzeńcem w walce z tymi chorobami.
Ale na co kwas masłowy można jeszcze zastosować? Trzeba wspomnieć także o jego działaniu przeciwnowotworowym. Wysokie stężenie kwasu masłowego w jelicie powoduje zahamowanie wzrostu komórek nowotworowych.W środowisku naukowym istnieje pojęcie „paradoksu maślanu”, który z jednej strony stymuluje proliferację prawidłowych komórek nabłonka błony śluzowej jelita, a z drugiej dąży do zahamowania proliferacji komórek nowotworowych.
Reklama
Kwas masłowy na jelita
Działanie kwasu masłowego na jelita zostało wykorzystane w leczeniu takich schorzeń jak na przykład zespół jelita drażliwego, nieswoiste zapalenie jelit (w tym wrzodziejące zapalenie jelit czy choroba Leśniowskiego-Crohna).
Stosuje się także kwas masłowy oraz maślan sodu na jelita w celach profilaktycznych, by chronić je przed różnego rodzaju nowotworami – przede wszystkim przed rakiem jelita grubego. Bardzo często stosuje się te związki na różnego rodzaju zapalenia jelit czy infekcje bakteryjne.
Można także stosować maślan sodu na wzdęcia, szczególnie takie, o nieznanym pochodzeniu. Z kolei stosowanie maślanu sodu na zaparcia nie jest może rekomendowane jako terapia pierwszego rzutu, ale jak najbardziej można go użyć w formie leczenia pomocniczego.
Reklama
Kwas masłowy w tabletkach
Stosowanie kwasu masłowego w tabletkach nie jest możliwe z jednego prostego względu. Kwas masłowy ulega całkowitemu strawieniu w górnych odcinkach układu pokarmowego zanim dotrze do miejsca docelowego, czyli jelita grubego. Dlatego też początkowo stosowano wlewki doodbytnicze zawierające kwas masłowy czy też maślan sodu.
Zastosowanie techniki mikrootoczkowania sprawiło, że zaczęto stosować doustny maślan sodu na większą skalę. Z jednej strony zamaskowano znacznie jego niezbyt przyjemny smak i zapach. Z drugiej zaś, dzięki zastosowaniu lipidowej matrycy substancja czynna może dojść aż do jelita grubego, czyli miejsca docelowego. Mikrogranulki zaś zostały zbiorczo zamknięte w kapsułce, która część leku uwalnia równomiernie na całej długości jelita, ale znaczna ilość dopiero w odcinku dystalnym jelita. Dzięki zastosowaniu takiej technologii, maślan sodu nie jest strawiony w całości już na samym początku układu pokarmowego.
Reklama
Skutki uboczne kwasu masłowego
Skutki uboczne maślanu sodu czy kwasu masłowego są tak naprawdę nieliczne. Mogą wystąpić reakcje uczuleniowe, choć zdarza się to wyjątkowo rzadko. Do tej pory nie poznano tak naprawdę zbyt wielu działań niepożądanych. Nie oznacza to oczywiście, że jest to preparat całkowicie bezpieczny i neutralny dla zdrowia.
Jednak z bardzo dużym prawdopodobieństwem można określić że jest on bardzo dobrze tolerowany. W przypadku przedawkowania mogą się pojawić reakcje nadwrażliwości, bóle brzucha, nudności, wymioty czy biegunki.
Jak stosować maślan sodu? Zalecane spożycie dla dzieci powyżej 7 roku życia to około 300 miligramów maślanu sodu dziennie. Osoby dorosłe mogą przyjmować taką dawkę dwa razy dziennie. Jednakże szczegółowe dawkowanie zawsze powinno być zapisane na ulotce dołączonej do preparatu, gdyż różni producenci mogą inaczej wytwarzać swoje produkty, co może mieć wpływ na ich uwalnianie w organizmie.
Należy jednak koniecznie pamiętać o popiciu kapsułki dużą ilością wody. Preparat należy przyjmować minimum przez 6 do 9 tygodni, by efekt terapii był optymalny.
Jak zrobić kwas masłowy?
Kwas masłowy jest zaliczany do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Jego budowa chemiczna nie należy więc do szczególnie skomplikowanych i jest wiele różnych metod pozyskiwania tej substancji. Wzór sumaryczny tego związku przedstawia się następująco: C4H8O2. Dlatego odpowiadając na pytanie – czy i jak zrobić kwas masłowy w domu, można odpowiedzieć, że jest to jak najbardziej możliwe, pod warunkiem posiadania odpowiedniego sprzętu oraz minimum wiedzy i umiejętności z zakresu chemii.
W przemyśle otrzymuje się masłowy kwas poprzez dodanie do wodnego roztworu skrobi bakterii, które stosuje się do fermentacji serów – Bacillus subtilis. Można też go otrzymać poprzez przepuszczanie tlenku węgla przez mieszaninę octanu sodu i etanolanu sodu w temperaturze 205o C.
Jednakże trzeba pamiętać, że produkując kwas masłowy w domowych warunkach może dojść do wystąpienia bardzo nieprzyjemnego zapachu, który będzie unosił się po całym domu, a który naprawdę trudno jest wyeliminować. Dlatego, jeśli nie ma się specjalnych umiejętności w tym zakresie, ani odpowiedniego sprzętu to jest to absolutnie zły pomysł do wykonania.
Zwłaszcza przez wyjątkowo złe walory zapachowe tej substancji, które potrafią bardzo długo się utrzymywać i wdychane w dużych ilościach mogą bardziej zaszkodzić organizmowi.
