Laseroterapia - w medycynie i kosmetologii. Jakie są przeciwwskazania?

Co to jest laseroterapia?

Laseroterapia jest zaawansowaną metodą leczenia różnych schorzeń oraz korekcji defektów estetycznych. Współcześnie pojęcie to jest bardzo szerokie.

Podstawowa definicja odnosi się do zabiegów fizykoterapeutycznych, których celem jest biostymulacja tkanek za pomocą skupionej, jednobarwnej wiązki światła. Istotą tego mechanizmu jest zamiana energii cieplnej na biologiczną i pobudzenie różnego typu procesów.

W szerszym ujęciu termin ten określa jednak także zabiegi z użyciem lasera, których celem jest kontrolowane niszczenie tkanek, a tym samym ich usuwanie.

Dzięki możliwościom, jakie dają nowoczesne urządzenia emitujące światło, laseroterapia znajduje bardzo szerokie zastosowanie w medycynie oraz kosmetologii.

Na czym polega ta procedura, jakie są wskazania do jej zastosowania, na jakie można liczyć efekty? Poznaj odpowiedzi na najważniejsze pytania.

Reklama

Jak działa laseroterapia?

Działanie laseroterapii zależy od tego, w jakim celu jest stosowa i z wykorzystaniem jakich urządzeń.

Jako metoda biostymulacji, ma działanie:

• regeneracyjne,
• przeciwzapalne,
• przeciwbólowe,
• przeciwobrzękowe.

Silne, skupione i równoległe (jedna prosta wiązka) oraz monochromatyczne (jednobarwne) światło lasera oddziałuje na absorbujące je cząsteczki, czyli tzw. chromofory, takie jak:

• woda,
• melanina,
• hemoglobina,
• aminokwasy,
• kwasy nukleinowe,
• bilirubina,
• B-karoten,
• cytochromy,
• ryboflawina,
• związki sterydowe i wiele innych.

Laser niskoenergetyczny nie niszczy tkanek, ale wzbudza różnego typu procesy biologiczne, takie jak produkcja nukleotydu ATP, uważnego za nośnik energii w organizmie.

Wspiera też mikrokrążenie, pobudza angiogenezę, czyli proces tworzenia naczyń włosowatych. Przyspiesza wymianę elektrolitów między komórkami i ich otoczeniem. Zwiększa dotlenienie tkanek. Usprawnia syntezę substancji budulcowych, takich jak kolagen, a także neuroprzekaźników, w tym endorfin.

Stymuluje również powstawanie wolnych rodników, które w niewielkich ilościach nie są szkodliwe, przyspieszają natomiast metabolizm.

Z kolei lasery wysokoenergetyczne, stosowane m.in. w zabiegach kosmetologicznych, powodują uszkodzenia. Pod wpływem światła następuje koagulacja, a następnie martwica lub odparowanie tkanki i finalnie - jej zwęglenie i zniszczenie.

Co ważne, należy odróżnić leczenie laserem od tzw. sonoterapii z wykorzystaniem ultradźwięków. Są one niekiedy ze sobą bezpodstawnie mylone.

W drugim z wymienionych przypadków oddziałuje się na organizm nie za pomocą światła, lecz fal akustycznych. Celem także jest biostymulacja oraz działanie przeciwzapalne, co znajduje zastosowanie m.in. w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, czy różnego typu urazów.

Metodyka zabiegu laseroterapii w najbardziej ogólnym zarysie zakłada zastosowanie jednej z dwóch metod:

• kontaktowej, z użyciem diody przykładanej do ciała pacjenta, co jest efektywne w naświetlaniu konkretnych, małych punktów;
• bezkontaktowej - skanowanie większego obszaru ciała z pewnej odległości.

Ile trwa zabieg? W zależności od zakresu i celu, w jakim jest wykonywany, przeważnie od kilku do kilkudziesięciu minut. Pacjent powinien bezwzględnie w tym czasie chronić oczy.

Aparat do laseroterapii

W gabinetach zabiegowych oraz na salach operacyjnych używane są bardzo różne aparaty do laseroterapii, a do tego zestawy akcesoriów dodatkowych, zwiększających bezpieczeństwo i komfort całej procedury, takich, jak okulary ochronne oraz żele chłodzące i znieczulające.

Jeśli chodzi o same lasery, najbardziej ogólny podział wyróżnia urządzenia:

• niskoenergetyczne, o mocy od 1 do 6mW,
• średnioenergetyczne (7 do 500 mW),
• wysokoenergetyczne (powyżej 500 mW).

Do powyższych kategorii zaliczane są bardzo różne lasery, o nieco odmiennych zasadach działania oraz zastosowaniach. Ze względu na rodzaj „napędu” dzielą się one na:

• gazowe,
• półprzewodnikowe,
• cieczowe,
• wykorzystujące ciała stałe.

Kategoryzacja dotyczy też długości emitowanych fal, istnieją lasery:

• ultrafioletowe (poniżej 400 nm),
• obszaru widzialnego (400-650 nm),
• podczerwieni (powyżej 750 nm).

Z jakimi konkretnie urządzeniami mogą się spotkać pacjenci w praktyce i do czego one służą?

Reklama

Rodzaje laseroterapii

W laseroterapii stosowane są takie konkretne rodzaje laserów, jak (dane m.in.: D.Burdzy i współpracownicy):

• frakcyjne CO2 (10 600 nm) - służą do redukcji blizn chirurgicznych i pourazowych, a także regeneracji i wygładzania skóry oraz redukcji rozstępów;
• helowo-neonowe (632,8 nm) - zalecane do różnego rodzaju biostymulacji;
• rubinowe (694 nm) - idealne do usuwania przebarwień, tatuaży i nadmiernego owłosienia;
• barwnikowe (510, 577, 585, 590, 595 lub 600 nm) - do usuwania tatuaży z powierzchni ciała;
• argonowe (488 i 514 nm) mogą być używane do leczenia przebarwień i problemów naczyniowych, oddziałując m.in. na melaninę oraz oksyhemoglobinę;
• KTP - półprzewodnikowe (532 nm) - stosowane do likwidacji  zmian naczyniowych;
• diodowe (800-980 nm) – także wykorzystywane do usuwania zmian naczyniowych;
• neodymowo-yagowe (532 i 1064 nm) - leczą zmiany naczyniowe bez uszkadzania skóry, zalecane m.in. przy trądziku różowatym oraz problemach będących efektem nadmiernego opalania;
• erbowo-yagowowey (2940 nm): wskazaniem jest resurfacing, czyli usuwanie naskórka lub powierzchniowej warstwy skóry właściwej;
• aleksandrytowe (755  nm) - stosowane do epilacji, czyli trwałego usuwania cebulek włosowych.

Reklama

Dawki laseroterapii

Dawkę energii niezbędnej do wykorzystania w danym zabiegu, ustala się indywidualnie dla każdego pacjenta, uwzględniając wskazania oraz przeciwwskazania.

Dawkowanie określa miara opisująca gęstość. Uwzględnia ona zastosowaną energię (liczoną w dżulach i będącą efektem mnożenia mocy lasera przez czas naświetlania) w przeliczeniu na centymetr kwadratowy powierzchni ciała (cm²).

Jak podaje portal fizjotechnologia.com, generalnie zalecane jest:

• w stanach ostrych i na początku leczenia - do 4 J/cm2,
• w stanach przewlekłych - powyżej 4 J/cm2,

Dr D. Burdzy pisze, iż w zabiegach biostymulacyjnych stosuje się dawki w zakresie od 2 do 12 J/cm, w zależności od zaawansowania procesu chorobowego, przy czym pożądany efekt zaleca się osiągać poprzez mniejsze dawki energii i dłuższy czas naświetlania.

Autorka podaje też, że przy ustalaniu dawkowania należy mieć na uwadze tzw. prawo Schulza (zmodyfikowane przez Oshiro), stanowiące, iż słabe bodźce pobudzają aktywność fizjologiczną, umiarkowane sprzyjają jej, silne ją opóźniają, a bardzo silne działają na nią hamująco.

W zależności od potrzeb, zabiegi powtarza się kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt razy. Odstępy między poszczególnymi sesjami zależą od wielu czynników, w tym stanu pacjenta, konkretnego schorzenia lub defektu, skuteczności etc.

Niekiedy są wykonywane nawet co drugi dzień, w innych przypadkach stosuje się przerwy kilkudniowe lub kilkutygodniowe.

Reklama

Które części ciała i narządy mogą być objęte laseroterapią?

Choć laseroterapia jest stosunkowo młodą dziedziną, wprowadzoną na szerszą skalę dopiero pod koniec XX wieku, jej zastosowanie jest bardzo szerokie.

Z użyciem światła lasera leczyć, skorygować bądź usuwać można problemy występujące w rozlicznych partiach ciała oraz narządach wewnętrznych.

Stosuje się m.in. laseroterapię na twarz, nogi (kolana, uda, łydki, stopy), ręce (m.in. nadgarstek), oko (siatkówkę), uszy, włosy, zatoki, kręgosłup lędźwiowy, piersiowy i szyjny, barki, stawy, narządy płciowe (pochwa, wargi sromowe, macica) i wiele innych – szczegóły dotyczące konkretnych wskazań w dalszej części artykułu.

Reklama

Przygotowanie do laseroterapii

Jak się przygotować do laseroterapii? Obejmuje to szereg działań, w zależności o tego, jaka ma być istota zabiegu.

Przed poddaniem się działaniu lasera pacjent powinien odbyć konsultację lekarską. W przypadku zastosowań medycznych, dotyczy ona w pierwszej kolejności samej jednostki chorobowej, jeśli natomiast chodzi o zabiegi estetyczne, rozmowa z lekarzem zazwyczaj odnosi się do ewentualnych przeciwwskazań.

Bezpośrednio przed zastosowaniem lasera, okolice poddawane ekspozycji na światło muszą być dokładnie umyte i odkażone - zalecana zatem jest kąpiel i użycie odpowiedniego środka.

Należy też usunąć z powierzchni ciała wszelkie kosmetyki - kremy, maści, podkłady, dezodorant, perfumy etc.

Do gabinetu warto się udać w komfortowym stroju, który nie tylko będzie wygodny i przewiewny, ale też umożliwi odsłonięcie konkretnego miejsca bez konieczności całkowitego rozbierania się (z tego powodu złym rozwiązaniem są na przykład jednoczęściowe kostiumy).

Należy też zdjąć biżuterię oraz pozbyć się elementów metalowych, które mogłyby zakłócić pracę lasera. W przypadku nadwrażliwości na ból, warto zastosować preparat zmniejszający jego odczuwanie - miejscowy lub ogólnoustrojowy.

Natomiast w okresie wcześniejszym powinno się:

• Unikać opalania, zwłaszcza w solarium - przynajmniej na 3 tygodnie przed zabiegiem.
• Unikać używania depilatorów, wosku lub pęsety do usuwania włosów w miejscu, które będzie poddane działaniu lasera (ale dozwolone jest stosowanie maszynki do golenia, a także chemicznych środków do depilacji).
• Nawilżać organizm, pijąc przynajmniej 2 litry wody dziennie oraz stosując preparaty pozwalające utrzymać właściwą wilgotność skóry.
• Nie spożywać alkoholu, przynajmniej przez 24 godziny przed zabiegiem.

Reklama

Czy laseroterapia boli?

Wielu pacjentów pyta, czy laseroterapia boli. Obawy dotyczą różnego typu zabiegów, stosowanych w rehabilitacji, leczeniu problemów reumatologicznych, neurologicznych, dermatologicznych, okulistycznych czy czysto estetycznych.

Odpowiedź na tak postawione pytanie jest niejednoznaczna. Generalnie działanie laserem jest małoinwazyjne i jako takie uchodzi za niebolesne. Jest to jednak duże uproszczenie.

Odczuwanie bólu jest kwestią bardzo indywidualną, związaną m.in. z umiejscowieniem zakończeń nerwowych czy intensywnością przewodzenia impulsów z powierzchni ciała do mózgu.

Z tego powodu część pacjentów w czasie zabiegu nie odczuwa praktycznie nic, poza lekkim dyskomfortem. Jednak osoby o obniżonej tolerancji na ból mogą tę procedurę odbierać w kategoriach doświadczenia nieprzyjemnego i jawnie bolesnego.

Uderzenia wiązek lasera są odczuwane wówczas jako pieczenie lub szczypanie, a nawet kłucie (jak na przykład przy laseroterapii siatkówki).

W przypadku naturalnych predyspozycji zwiększających podatność na ból, nie ma zbyt wielu metod pozwalających na całkowitą eliminację niekomfortowych doznań, aczkolwiek można je zminimalizować stosując miejscowe lub działające ogólnoustrojowo środki przeciwbólowe.

W szczególnych przypadkach pacjenci przyjmują też łagodne leki uspokajające i znoszące odczuwanie lęku.

Zastosowanie laseroterapii w medycynie i kosmetologii

Możliwości zastosowania laseroterapii są współcześnie niezwykle szerokie. Laser wykorzystywany jest w takich dziedzinach, jak:

• rehabilitacja, fizjoterapia,
• ortopedia, medycyna sportowa
• reumatologia
• dermatologia
• flebologia
• ginekologia
• stomatologia
• okulistyka
• kosmetologia
• medycyna estetyczna

Tyle w ogólnym zarysie. A jakie są konkretne wskazania do laseroterapii estetycznej oraz leczniczej? Oto szczegóły.

Laseroterapia w kosmetologii

Laseroterapia w kosmetologii, dermatologii i medycynie estetycznej stosowana jest przede wszystkim w celu usuwania różnego typu zmian oraz defektów wpływających na wygląd ciała.

Według D. Burdzy i współpracowników, wskazaniem do zabiegu mogą być m.in:

• blizny różnego typu, takie jak:
  • zanikowe (wgłębienia pozostałe między innymi po trądziku czy ospie wietrznej),
  • przerostowe, charakteryzujące nadmiernym rozrastaniem się tkanek w miejscu urazu,
  • keloidy (bliznowce), zgrubienia i przebarwienia występujące na obszarze wykraczającym poza zakres rany.
• przebarwienia i plamy na ciele, w tym:
  • starcze, zwane też wątrobowymi, występujące u osób w podeszłym wieku, będące efektem gromadzenia melanocytów (komórek barwnikowych) i nadprodukcji melaniny.
  • ostuda - plamy na twarzy związane z nadpodażą melaniny (pod wpływem promieniowania UV), w szczególności u kobiet w wieku rozrodczym.
• trądzik różowaty - choroba zapalna, której głównym objawem jest rumień na twarzy, wynikający z utrwalonych zmian naczyniowych.
• pajączki (naczyniaki gwiaździste), będące efektem poszerzenia naczyń żylnych między innymi na twarzy oraz nogach.
• naczyniaki płaskie i malformacje naczyniowe - niezłośliwe zmiany nowotworowe wywodzące się z naczyń krwionośnych.
• gruczolaki potowe - małe łagodne guzki wywodzące się z części przewodowej gruczołów endokrynnych.
• cellulit - nieprawidłowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, fachowo nazywane lipodystorfią, a potocznie pomarańczową skórką, powodujące efekt deformacji skóry.
• rozstępy - zmiany skórne spowodowane uszkodzeniami włókien kolagenowych.
• usuwanie owłosienia - laseroterapia niszczy mieszki włosowe zapobiegając odrastaniu włosów w niepożądanych miejscach, takich jak: twarz, okolice łonowe, ręce, nogi czy plecy.
• lifting twarzy, fotoodmładzanie - wszechstronne zabiegi mające na celu m.in. redukcję zmarszczek, poprawę napięcia skóry i wyrównanie jej kolorytu.
• usuwanie tatuaży - jedyna metoda pozbycia się malunków na ciele.

Lasery w medycynie

Równie szerokie jest zastosowanie laseroterapii w medycynie i rehabilitacji. Jak podają A. Sieroń i współpracownicy, wskazaniem do użycia lasera w działaniach biostymulacyjnych mogą być:

• medycyna sportowa i ortopedia:
  • zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa i ich następstwa, w tym dyskopatia,
  • choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych,
  • skręcenia, złamania,
  • zespół bolesnego barku,
  • zespół „łokcia tenisisty’’,
  • zapalenie rozcięgna podeszwowego,
  • zapalenie pochewki ścięgna Achillesa,
  • ostroga piętowa,
  • zapalenie okołostawowe kolana.
• reumatologia:
  • reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
  • łuszczycowe zapalenie stawów,
  • zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych.
• neurologia:
  • neuralgia międzyżebrowa,
  • neuralgia nerwu trójdzielnego,
  • rwa kulszowa,
  • zespół cieśni nadgarstka.
• dermatologia:
  • trądzik pospolity,
  • infekcje ropne skóry, ropiejące rany,
  • owrzodzenia podudzi,
  • odleżyny,
  • półpasiec.
• flebologia:
  • zespół pozakrzepowy,
  • obrzęk limfatyczny.

Oprócz tego, zabiegi laserowe polegające na stymulowaniu tkanek bądź ich niszczeniu, mogą być stosowane w leczeniu tak różnych schorzeń i zaburzeń, jak:

• retinopatia cukrzycowa,
• jaskra,
• żylaki,
• gruczolak prostaty,
• kłykciny kończyste,
• nadżerka szyjki macicy,
• przerost narządów płciowych u kobiet (laseroterapia sromu wraz z obkurczaniem warg sromowych),
• nietrzymanie moczu,
• grzybica paznokci,
• a nawet uzależnienia (terapia antynikotynowa).

Efekty laseroterapii

Zastanawiasz się, czy laseroterapia jest skuteczna i sprawdza się w postępowaniu przeciwbólowym?

Specjaliści nie mają wątpliwości, że rosnąca popularność tej metody ma związek z jej dużą efektywnością. A. Sieroń i wsp. piszą, że „biostymulacja laserowa otwiera drzwi w dążeniu do udoskonalenia metod walki z cierpieniem i bólem”.

Dr. D. Burdzy stwierdza zaś, że „niskoenergetyczne promieniowanie laserowe stanowi cenne uzupełnienie kompleksowego postępowania” (aczkolwiek, jak zauważa autorka, nie we wszystkich pracach naukowych wykazuje się istotne statystycznie zniesienie objawów po zastosowaniu lasera).

Powszechnie podkreśla się też skuteczność laseroterapii w usuwaniu różnego typu mankamentów estetycznych.

Oznacza to, że bez narażania się na bolesne i bardzo inwazyjne procedury chirurgiczne oraz bez większych skutków ubocznych i rehabilitacji, ciało pacjenta przed i po zabiegu może wyglądać zupełnie inaczej.

Należy jednak pamiętać, że działanie tego typu często nie jest jednorazowe. Zazwyczaj dla osiągnięcia pożądanego rezultatu, zabiegowi należy się poddać kilka lub kilkanaście razy. Wszystko zależy od konkretnego schorzenia lub problemu estetycznego.

Przeciwwskazania do laseroterapii

Jeśli chodzi o przeciwwskazania do laseroterapii to nie są one jednoznacznie określone. Generalnie jednak istnieje powszechnie akceptowany katalog okoliczności, w których nie używa się urządzeń emitujących wiązkę światła. Są to m.in:

• Ciąża oraz karmienie piersią, a także generalnie kilkumiesięczny okres po porodzie, ze względu na silne zmiany hormonalne zachodzące w tym czasie w organizmie kobiety.
• Czynna choroba nowotworowa, zwłaszcza w przypadku miejscowych zmian, które nie dają się na danym etapie jednoznacznie zidentyfikować.
• Poważne infekcje o podłożu bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym, w związku z podwyższoną skłonnością do krwawień oraz miejscowymi stanami zapalnymi.
• Niekontrolowana, niewyrównana cukrzyca oraz inne endokrynopatie.
• Padaczka - światło lasera może aktywować napad (aczkolwiek stosuje się też niekiedy laseroterapię w leczeniu trudnych przypadków padaczki lekoodpornej).
• Umiejscowienie zmian chorobowych i defektów estetycznych w pobliżu oczodołów i gałek ocznych - możliwość uszkodzenia siatkówki.
• Leczenie preparatami światłouczulającymi, zwiększającymi wrażliwość skóry.
• Wszczepiony rozrusznik serca, implanty elektroniczne czt inne elementy wykonane z metalu.

Skutki uboczne laseroterapii

Czy laseroterapia jest szkodliwa? Nie, jeśli:

• stosowane w gabinecie urządzenia są sprawne i posiadają wszelkie atesty,
• ich użycie jest zgodne z zasadami,
• pacjent jest dobrze zabezpieczony (ma założone okulary ochronne).

Nie mniej, jest to procedura inwazyjna, po zastosowaniu której mogą wystąpić przejściowe skutki uboczne. Do najczęściej obserwowanych należą:

• zaczerwienienie skóry,
• lokalny obrzęk tkanek.

Objawy te znikają samoistnie z reguły w ciągu kilku godzin. Co ważne, pacjent nie wymaga w tym czasie unieruchomienia, może normalnie wykonywać większość życiowych czynności, co odróżnia laseroterapię od zabiegów z użyciem skalpela lub innych narzędzi chirurgicznych.

Laseroterapia dla dzieci

Ze względu na wysoki profil bezpieczeństwa, możliwe jest zastosowanie laseroterapii u dzieci. Nawet u bardzo małych, w szczególnych przypadkach - także noworodków i niemowląt.

Przykładem jest terapia schorzenia znanego jako retinopatia wcześniaków. Jest to zaawansowana niedojrzałość siatkówki, której efektem może być niedowidzenie, a nawet całkowita utrata wzroku w późniejszym życiu.

Laseroterapia polega w tym przypadku na fotokoagulacji - światło niszczy nieprawidłowo rozwinięte komórki siatkówki, powstrzymuje wzrost patologicznych naczyń krwionośnych oraz zapobiega wytwarzaniu tkanki bliznowatej na oku.

Laser stosuje się też u najmłodszych pacjentów na takie schorzenia, jak przewlekłe stany zapalne zatok oraz uszu, naczyniaki płaskie i wiele innych.

Oczywiście w przypadku dzieci należy zachować wyjątkową ostrożność, jeśli chodzi o środki zapobiegawcze, a także przygotowanie do zabiegu.

Warto pamiętać, że u maluchów zazwyczaj stosuje się dawki obniżone o kilkadziesiąt procent w porównaniu z rekomendowanymi dla dorosłych.

Laser do rehabilitacji domowej

Osoby wykorzystujące skoncentrowane światło do leczenia różnego typu dolegliwości oraz w czasie rehabilitacji, mogą też korzystać z dobrodziejstw laseroterapii domowej, przy użyciu małych, poręcznych, przenośnych aparatów.

Są to urządzenia niskoenergetyczne, służące przede wszystkim do biostymulacji. Nadają się m.in. do łagodzenia dolegliwości bólowych i stanów zapalnych, ale też stosowane są w celu stymulacji mikrokrążenia oraz regeneracji tkanek.

Przed rozpoczęciem użytkowania tego typu sprzętu w domu, dobrze jest skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Innym urządzeniem wykorzystującym moc emitowanego światła, są depilatory laserowe służące do usuwania owłosienia.

Cena laseroterapii

Ile kosztuje laseroterapia? Ceny są bardzo zróżnicowane. Wszystko zależy od celu, w jakim urządzenie ma zostać użyte.

Przykładowo, biostymulacja laserem u pacjentów wymagających rehabilitacji, z neuralgią nerwu trójdzielnego, raną po usuniętym zębie, chorymi zatokami lub uchem i tego typu problemami, to koszt kilkudziesięciu złotych (zazwyczaj 25-70 zł).

Zupełnie inaczej wyglądają stawki w przypadku zastosowań kosmetycznych, taki jak: lifting twarzy, usuwanie blizn, przebarwień, rozstępów czy nadmiernego owłosienia.

W takiej sytuacji należy się liczyć z wydatkiem rzędu kilkuset złotych za jedną sesję oraz nawet kilku tysięcy za całą terapię, w zależności od liczby wymaganych zabiegów.