Co to jest lateralizacja rzepki?
Rzepka to ważny element kolana, powstały na skutek skostnienia fragmentów ścięgien. To kość, określana jako trzeszczka, zlokalizowana w przedniej części kolana.
Jest odpowiedzialna za pomoc w prawidłowym funkcjonowaniu ścięgien, zabezpieczenie przed uszkodzeniami kłykci kości oraz prawidłowe przenoszenie obciążeń.
W normalnych warunkach rzepka porusza się w roku kości udowej. Tak długo, jak tam pozostaje, można normalnie się przesuwać. Dopiero gdy rzepka wymyka się z rowka, zaczynają się problem.
Lateralizacja rzepki polega na przesunięciu rzepki w boczną stronę kolana, co powoduje przeciążenia w stawie rzepkowo-udowym oraz naruszenie chrząstki.
Najbardziej znamiennym symptomem tej dolegliwości jest ból kolana, który zbagatelizowany może prowadzić do stanów zapalnych, a nawet do zwyrodnienia i zniszczenia chrząstki.
Do lateralizacji rzepki przyczynia się intensywny wysiłek fizyczny, zwłaszcza aktywne uprawianie sportów związanych z bieganiem, skakaniem, itp. oraz budowa anatomiczna człowieka.
Nie należy mylić tego urazu z chondromalacją rzepki. Polega ona na zmiękczeniu chrząstki stawowej na tylnej powierzchni rzepki.
W skrajnych przypadkach dojść może nawet do lateralizacji obu rzepek.
Reklama
Objawy lateralizacji rzepki
Lateralizacja rzepek, bądź rzepki objawia się przede wszystkim bólem, który początkowo może pojawiać się tylko po wysiłku, takim jak skakanie, jeżdżenie na nartach, długotrwałe wchodzenie, czy schodzenie po schodach.
Z czasem manifestuje się również podczas codziennych czynności utrudniając, a nawet uniemożliwiając normalne funkcjonowanie.
Ból kolana umiejscowiony jest z reguły w jego bocznej części lub/oraz nad kolanem. Do bolesności może także dołączyć okresowy obrzęk w tym miejscu.
Pacjenci często są sami w stanie wyczuć, że rzepka przesunęła się do boku. Poza tym mogą usłyszeć charakterystyczne dźwięki podczas poruszania kolanem, takie jak chrzęst, przeskakiwanie, szmery, itp.
Inny objaw lateralizacji rzepki to zesztywnienie stawu kolanowego.
Reklama
Przyczyny lateralizacji rzepki
Dolegliwość bólowa w zewnętrznej części kolana może oznaczać stan, który określa się mianem lateralizacja rzepki. Przyczyny tego niedomagania są dwojakie.
Po pierwsze może ją spowodować charakterystyka budowy anatomicznej danej osoby. Nie bez powodu lateralizacja rzepki przeważnie dotyka kobiety, nie mężczyzn.
Jest to spowodowane tym, że miednica kobiet jest najczęściej szeroka, co sprawia, że aparat wyprostny rzepki musi być ustawiony na skos (im szersza miednica, tym większy skos), co prowadzi do odskakiwania rzepki na bok. Podczas gdy u panów ten mechanizm zbudowany jest pionowo, na wprost.
Inne powody anatomiczne lateralizacji rzepki to m.in.:
- hipoplazja kłykcia bocznego (niepoprawna budowa dalszej nasady kości udowej),
- patologiczna budowa bliższej nasady kości piszczelowej,
- nieprawidłowa budowa rzepki,
- koślawość kolan,
- zróżnicowanie w długości kończyn dolnych,
- płaskostopie,
- inne zaburzenia postawy.
Drugą grupą przyczyn lateralizacji rzepki są uszkodzenia w wyniku uprawiania sportu. Błędne wykonywanie pewnych ruchów ciała oraz przetrenowanie mogą wywołać przeciążenia w mechanizmie rzepki i spowodować jej odskoczenie w bok.
Reklama
Diagnostyka lateralizacji rzepki
By rozpoznać lateralizację rzepki trzeba wykonać różne badania, np. fizykalne. Stwierdza się w nim miejsce bólu, sztywność i stan stawu.
Konieczne jest również wykonanie badania RTG rzepki. Wykonuje się je w obrębie stawu kolanowego w płaszczyźnie czołowej przy kątach zgięcia.
Zlecone może zostać także badanie USG lub rezonans magnetyczny.
Rodzaj wdrożonego leczenia zależy od wyników badań.
Reklama
Jak leczyć lateralizacje rzepki?
Kiedy zostanie zdiagnozowana lateralizacja rzepki, leczenie zaczyna się od zlikwidowania bólu, stanu zapalnego oraz obrzęku odpowiednimi lekami i metodami, typu stosowanie okładów z lodu, jonoforeza, czy krioterapia.
Bardzo istotne w początkowej fazie kuracji jest unieruchomienie stawu kolanowego, np. za pomocą ortezy, założonej na staw na krótki okres czasu. Czasem stosuje się też kinesiotaping, czyli plastrowanie rzepki specjalnymi taśmami, które stabilizują staw rzepkowo-udowy.
W tym czasie wykluczone jest uprawianie sportów, zwłaszcza obciążających kolana, takich jak m.in. jazda na nartach, aerobik, czy orbitrek.
Ile trwa okres leczenia? Rehabilitacja uszkodzonej rzepki jest procesem długotrwałym i polega na zregenerowaniu jej oraz nauczeniu pacjenta właściwych, zdrowych ruchów kolanem.
Zazwyczaj leczenie rzepki trwa około 3-5 tygodni, jednak powrót do całkowitej sprawności może trwać nawet kilka miesięcy. Czas zależy od stopnia urazu.
Niekiedy konieczne jest wykonanie operacji o nazwie osteotomia medializująca. Polega ona na ściągnięciu rzepki do przyśrodka poprzez przeniesienie przyczepu więzadła właściwego rzepki ku linii pośrodkowej ciała. Przyczep więzadła zespala się śrubami, które podczas następnej operacji się usuwa.
Sam zabieg nie trwa długo. Okres ograniczonej dysfunkcji po operacji lateralizacji rzepki wynosi od 5 do 12 tygodni. Zazwyczaj dopiero po 8 tygodniach zdejmowana jest stabilizator, czyli orteza, którą podczas poruszania się należy cały czas nosić aż do tego momentu.
Lateralizacja rzepki może być powodem do otrzymania odszkodowania. Należy jednak spełnić wymogi Komisji ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych. Termin złożenia wniosku nie może być jednak dłuższy niż 3 lata od dnia zdarzenia, które było powodem powstania szkody.
Reklama
Ćwiczenia na lateralizację rzepki
Okazuje się, że jeśli chodzi o uszkodzenia stawu kolanowego, jedną z „popularniejszych” dysfunkcji jest właśnie lateralizacja rzepki. Ćwiczenia, które zaleca się w ramach rehabilitowania odsuniętej na bok rzepki, najlepiej wykonywać pod okiem fizjoterapeuty lub rehabilitanta.
Polegają one głównie na wzmacnianiu ale także na rozciąganiu mięśnia czworogłowego, a także na wydłużaniu bocznych struktur w stawie rzepkowo-udowym.
Ponadto zaleca się spokojna jazdę na rowerze stacjonarnym oraz „normalnym”, przy czym należy pamiętać, że siodełko jest dobrze usytuowane kiedy podczas pedałowania „dolna” noga jest całkowicie wyprostowana.
Warto także regularnie pływać na basenie, jednak nie powinno się wybierać takich stylów pływackich, jak „żabka”.
