Czym jest leczenie nerkozastępcze?
Leczenie nerkozastępcze jest konieczne w przypadku postępującej niewydolności nerek. Przewlekła choroba nerek z czasem prowadzi do znacznego zubożenia funkcjonowania tego organu, a także ma olbrzymi wpływ na pracę innych ważnych narządów w organizmie, takich jak m.in. serce, wątroba, czy mózg. W efekcie początkowe problemy zdrowotne związane wyłącznie z nerkami przenoszą się także np. na układ naczyniowo-sercowy.
Do zaburzenia pracy nerek może dojść m.in. w wyniku występowania w ustroju takich chorób jak:
- cukrzyca,
- nadciśnienie tętnicze,
- kłębuszkowe zapalenie nerek,
- wielotorbielowatość.
W terapii nerkozastępczej chodzi o możliwie jak największe zastąpienie pracy chorych nerek rozmaitymi metodami. Taki rodzaj kuracji jest konieczny w przypadku gdy nerki nie działają w przynajmniej 90 procentach.
Występują trzy podstawowe formy leczenia nerkozastępczego:
- hemodializa,
- dializa otrzewnowa,
- przeczepienie organu (najlepiej od żywego dawcy).
Współczesna medycyna coraz lepiej radzi sobie z utrzymywaniem przy życiu pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek. Najlepsze rezultaty daje przeszczep nerki. Niestety śmiertelność pacjentów z ostrym uszkodzeniem nerek jest dość wysoka, bo sięga około 30 procent chorych.
Reklama
Wskazania do leczenia nerkozastępczego
Jacy pacjenci są kierowani naleczenie nerkozastępcze? Wskazania do podjęcia konkretnego postępowania medycznego to przede wszystkim istotne zmniejszenie przesączania kłębuszkowego (poniżej 10 ml/min; u chorych na cukrzycę – poniżej 20 ml/min), a także uzyskanie wysokich wartości kreatyniny i mocznicy w badaniach pacjenta.
Kurację zastępującą pracę nerek należy wprowadzić niezwłocznie w przypadku wystąpienia objawów świadczących o mocznicy. Symptomami, które mogą sugerować potrzebę wprowadzenia terapii nerkozastępczej są m.in.:
- uporczywe swędzenie,
- niedożywienie,
- czkawka,
- wymioty,
- duszność,
- ciężkie, niereagujące na leczenie nadciśnienie,
- kwasica metaboliczna,
- skaza krwotoczna,
- utrudniające funkcjonowanie skurcze mięśni,
- zapalenie osierdzia.
Oprócz chorych z izolowaną postacią choroby nerek do leczenia nerkozastępczego kwalifikują się też pacjenci z uszkodzeniami wielonarządowymi (np. z ciężką sepsą, po operacjach kardiochirurgicznych, po poważnych urazach i oparzeniach, czy po przeszczepieniu narządów).
Reklama
Metody leczenia nerkozastępczego
Jak wygląda leczenie nerkozastępcze? Metody, określane jako podstawowe, są trzy: hemodializa, dializa otrzewnowa i przeszczepienie nerki. Wybór najbardziej adekwatnego i dającego pacjentowi największe szanse na jak najdłuższe przeżycie sposobu terapii należy do chorego, jego rodziny oraz lekarza. Po podjęciu decyzji pacjent oraz jego najbliższe otoczenie, które będzie sprawowało nad nim opiekę, są poddawani szkoleniu dotyczącego technik stosowania danej metody leczniczej.
Hemodializa to inaczej dializa zewnątrzustrojowa, została ona po raz pierwszy przeprowadzona w Holandii w 1944 roku przez Willema Kolff’a. Polega ona na oczyszczaniu krwi chorego z toksyn mocznicowych i odprowadzaniu nadmiaru płynów przy użyciu aparatu sztucznej nerki. Dzięki tzw. przetoce tętniczo-żylnej, zwykle umiejscowionej w lewej lub prawej ręce pacjenta, w dializatorze jest produkowana krew do oczyszczenia.
Zabiegi odbywają się w stacjach dializy, trzy razy w tygodniu, trwają około 4-5 godzin. Hemodializa nie zastępuje jednak wewnątrzwydzielniczych funkcji nerek. Chorzy poddawani hemodializie wymagają monitorowania leczenia, nierzadko też rehabilitacji oraz odpowiedniego żywienia.
Reklama
Na czym polega dializa otrzewnowa?
Innym rodzajem terapii nerkozastępczej jest dializa otrzewnowa, czyli wewnątrzustrojowa. W miejscu sztucznego aparatu, syntetycznej błony dializacyjnej, jak to ma miejsce w przypadku hemodializy, występuje naturalna błona otrzewnowa chorego.
Najczęściej jest to metoda pierwszego wyboru. Zazwyczaj też ten rodzaj leczenia wybiera się w przypadku dzieci. Dializa wymiany płynów odbywa się tutaj przy użyciu specjalnego cewnika. Całą procedurę pacjent wykonuje samodzielnie w domu lub wspiera się pomocą domowników.
Jedną z form dializy otrzewnowej jest cztero-pięciokrotna aplikacja i wymiana płynów (2 litrów) każdego dnia, wykonywana przez chorego. Drugą – jest wykorzystanie automatycznej dializy otrzewnowej, czyli specjalistycznego urządzenia, które taką wymianę przeprowadza w nocy.
Dializie otrzewnowej nie mogą być poddawani pacjenci m.in. z niewydolnością otrzewnej, po niedawno przebytej operacji w obrębie jamy brzusznej, czy niezdolni do samodzielnego wykonywania tych zabiegów.
Rokowania dla chorych, u których jako terapię nerkozastępczą wykorzystano hemodializę lub dializę otrzewnową są bardzo podobne. Śmiertelność jest na poziomie około 13 procent.
Reklama
Czym jest przeszczepienie nerki?
Trzecim sposobem kuracji nerkozastępczej jest przeszczepienie nerki od zdrowego, najlepiej żywego dawcy. Pacjent, u którego zdiagnozowano nieodwracalną niewydolność nerek powinien być określony jako potencjalny biorca przeszczepu nerki. Z przeszczepienia tego narządu nie mogą niestety skorzystać m.in. chorzy z:
- rozsianą lub czynną chorobą nowotworową,
- trudnymi do opanowania zakażeniami,
- zaawansowaną miażdżycą,
- uszkodzeniami innych organów,
- chorobami psychicznymi,
a także alkoholicy i narkomani. Przeszczepienie nerki stanowi najskuteczniejszą metodę leczniczą w przypadku niewydolności tego narządu. Aż o 68 procent rzadziej zdarzają się przypadki zgonu u osób po przeszczepieniu nerki w stosunku do częstości śmiertelności chorych po dializoterapii. Prognozowana długość życia pacjenta po przeszczepieniu nerki wynosi około 20 lat.
W Polsce legalne jest pobranie narządu od osoby spokrewnionej oraz od osoby bliskiej pod względem emocjonalnym (małżonek, partner). Rzadko możliwe jest przeszczepienie nerki od obcej osoby.
Czytaj też:
