Leki na odporność
Leki na odporność stanowią rozległą i niejednorodną grupę środków zwiększających skuteczność działania układu immunologicznego człowieka. Wyróżnić wśród nich można:
- szczepionki nieswoiste, czyli immunostymulatory bakteryjne, wirusowe i grzybicze, dostępne na receptę, zawierające niewielkie dawki chorobotwórczych patogenów, w tym m.in.:
- lizaty różnych szczepów bakterii Streptococcus, Staphylococcus, a także Klebsiella pneumoniae, Klebsiella pneumoniae i wielu innych;
- BCG (Bacillus Calmette-Guérin), czyli szczepionka przeciw gruźlicy;
- polinukleotydy imitujące RNA wirusów (np. inozyna i cytydyna);
- beta-glukany, wyizolowane z grzybów, np. Lentinus edodes czy Schizophyllum commune;
- probiotyki, czyli środki zawierające żywe kultury pożytecznych bakterii kolonizujących drogi pokarmowe. Dostępne są bez recepty. Poprawiają mikroflorę jelitową, wytwarzają związki bakteriobójcze, a rywalizując o miejsce i składniki odżywcze ze szkodliwymi patogenami, ograniczają ich ekspansję w organizmie. Najskuteczniejsze z nich to pałeczki kwasu mlekowego:
- Lactobacillus,
- Bifidobacterium;
- immunostymulatory naturalne - leki na odporność oparte na ekstraktach roślinnych. Typowe zioła na odporność to:
- jemioła (Viscum album),
- Jeżówka (Echinacea),
- czarny bez (Sambucus nigra),
- aloes (Aloe).
- syntetyczne immunomodulatory o małej masie cząsteczkowej:
- imikwimod - pochodna imidazochinoliny, związek chemiczny wykazujący działanie immunostymulujące, przeciwwirusowe oraz antynowotworowe;
- lewamizol – pochodna imidazolu, lek przeciwpasożytniczy;
- pranobeks inozyny, czyli mieszanka inozyny i 4-(acetyloamino)benzoesanu-1-(dimetyloamino-2-propanolu), wykazująca słabe działanie immunostymulujące, skuteczna przeciw wirusom.
Reklama
Leki na odporność na receptę
W aptekach sprzedawane są też leki na odporność na receptę, tak zwane immunostumulatory bakteryjne. W odróżnieniu od probiotyków, zawierających bakterie uznawane za przyjazne człowiekowi, mają one w swoim składzie niewielkie dawki drobnoustrojów. Wymienić w tym kontekście można takie zarazki, jak:
- gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus)
- paciorkowce, w tym:
- dwoinka zapalenia pluc (Streptococcus pneumoniae),
- beta hemolizujący (Streptococcus pyogenes), odpowiedzialny m.in. za anginę,
- zieleniejący (Streptococcus viridans), sprawca m.in. próchnicy,
- afa hemolizujący (Streptococcous mitis);
- tzw. „pałeczka grypy” (Haemophilus influenzae);
- pałeczka zapalenia płuc (Klebsiella pneumoniae);
- pałeczka ozeny, czyli przewlekłego cuchnącego nieżytu nosa (Klebsiella ozaenae);
- gram ujemna bakteria bytująca w błonach śluzowych Moraxella catarrhalis.
Będące w sprzedaży środki zawierają od kilku do kilkunastu różnych szczepów tego typu bakterii. De facto więc leki te są szczepionkami, tyle że wymierzonymi nie w jeden konkretny patognen, lecz ogólnie pobudzającymi nieswoiste mechanizmy ochronne organizmu. Leki uodparniające organizm przyjmuje się doustnie w postaci tabletek, donosowo w aerozolu lub przez skórę w kremie. Uwaga – część tego typu szczepionek została wycofana ze sprzedaży, bądź jest niedostępna w Polsce.
Reklama
Probiotyki czy to najlepsze leki na odporność?
Największym organem ludzkiego organizmu pracującym na rzecz układu odpornościowego są jelita. Wytwarzają one 80 procent wszystkich immunoglobulin (przeciwciał) oraz 50 procent limfocytów (komórek odpornościowych), zaś wyściełająca je błona śluzowa stanowi jedną z najważniejszych fizycznych barier zabezpieczających przed wnikaniem szkodliwych drobnoustrojów.
Ogromną rolę należy przypisać naturalnej florze bakteryjnej jelit, składającej się z około 100 bilionów różnego typu bakterii i innych drobnoustrojów, z których znaczna część uznawana jest za pożyteczne i przyjazne człowiekowi.
Wszelkie niedobory mikroflory (występujące po antybiotykoterapii, ale też na skutek stresu czy niewłaściwej diety) osłabiają odporność człowieka. Natomiast właściwy, pełny i dobrze zrównoważony skład tzw. mikrobioty wydatnie podnosi skuteczność systemu immunologicznego. Dlatego naturalną florę bakteryjną należy uzupełniać, stosując suplementy probiotyczne, zawierające określone szczepy bakterii.
Reklama
Jak działa probiotyk?
Probiotyk oddziałuje na układ odpornościowy na wiele sposobów. Zawarte w preparatach tego typu bakterie „konkurują” z patogenami o przestrzeń życiową w receptorach komórkowych nabłonka, uniemożliwiając niepożądanym intruzom wnikanie do organizmu. Na podobnej zasadzie działa mechanizm rywalizacji o składniki odżywcze.
Dodatkowo, bakterie probiotyczne wydzielają substancje biobójcze, takie jak lizozym oraz defensyny. Pobudzają one komórki odpornościowe (limfocyty), stymulując je do wydzielania prozapalnych cytokin.Mają też wpływ na syntezę immunoglobulin, czyli specyficznych przeciwciał. Ponadto uwrażliwiają tzw. komórki dendrytyczne służące prezentacji antygenu limfocytom Th.
Reklama
Probiotyk + prebiotyk = synbiotyk
Dobre preparaty probiotyczne powinny zawierać w swoim składzie także tzw. prebiotyki. Są to komponenty nie podlegające trawieniu, które same w sobie nie zawierają żywych mikroorganizmów. Stanowią jednak źródło energii oraz węgla dla pożytecznych bakterii, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu ich populacji.
Dodatkowo, fermentując w okrężnicy do postaci krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFAc), prebiotyki obniżają pH przewodu pokarmowego, czyniąc to środowisko bardziej nieprzyjaznym dla szkodliwych patogenów. Inne zalety stosowania prebiotyków, to m.in. zwiększona przyswajalność składników mineralnych oraz działanie antynowotworowe.
Prebiotykami o dowiedzionej skuteczności są fruktooligosacharydy (FOS), węglowodany w stanie naturalnym, występujące w niewielkich ilościach w takich produktach, jak banany szparagi, karczochy, buraki, słonecznik, cykoria.
Pamiętaj – suplementy łączące w składzie probiotyki oraz prebiotyki to tzw. synbiotyki. Dzięki rozbudowanej formule cechują się one wyjątkowo dużą skutecznością, a przy tym dostępne są bez recepty.
