Przyczyny leukoplakii. Czy jest zaraźliwa?
Leukoplakia, nazywana także rogowaceniem białym to choroba, która najczęściej pojawia się w okolicach błony śluzowej gardła, jamy ustnej, krtani i narządów płciowych.
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 przypisuje leukoplakii i innym zaburzeniom nabłonka jamy ustnej, w tym języka kod diagnostyczny K13.2, rogowaceniu białemu pochwy kod N89.4, a rogowaceniu białemu prącia kod N48.0.
Leukoplakia jest stanem przedrakowym, a zatem nie jest rakiem. Jej lokalizacja na wardze, dnie jamy ustnej lub powierzchni języka stwarza dość duże ryzyko przekształcenia w nowotwór.
Wygląd zmiany ma związek ze stopniem rozwoju raka - grubsza zmiana oznacza większe ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej.
Leukoplakia może pojawić się także na narządach płciowych. Zmiany w tym miejscu są w większości łagodne, tylko niewielki odsetek wykazuje wczesne objawy raka.
Prawdopodobieństwo rozwoju choroby wzrasta z wiekiem. Rogowacenie białe w obrębie jamy ustnej pojawia się dwa razy częściej u mężczyzn, głównie po 40 roku życia.
Problemy zapalne w obrębie jamy pojawiają się także u najmłodszych pacjentów. U dzieci leukoplakia jest często mylona z pleśniawkami.
Przyczyny rogowacenia białego są następujące:
- nałogowe palenie tytoniu,
- nadużywanie alkoholu,
- żucie tytoniu,
- mechaniczne drażnienie błony śluzowej trwające przez dłuższy czas, np. źle dobrane protezy, ostre krawędzie uzupełnień zębowych,
- zakażenia grzybicze,
- zakażenia wirusami, głównie HPV i HIV,
- przygryzanie policzków,
- niedobór żelaza lub witaminy A,
- zaburzenia hormonalne,
- zaniedbania w sferze higieny jamy ustnej,
- czynniki genetyczne,
- choroby weneryczne,
- zaniedbania w higienie narządów płciowych.
Reklama
Rodzaje leukoplakii
Rogowacenie białe dotyczy jamy ustnej i narządów płciowych. Z uwagi na obraz mikroskopowy dzielimy leukoplakię na 2 rodzaje:
- homogenną - zlokalizowaną głównie na policzkach, pojawiającą się najczęściej, ale jednocześnie najrzadziej ulegającą zezłośliwieniu. Ta zmiana ma biały kolor i gładką powierzchnię. Największe ryzyko transformacji nowotworowej przejawia leukoplakia brodawkowata, która ma tendencje do dużego rozrostu,
- niehomogenną - najczęściej pojawiającą się pod językiem, na wargach i w okolicach łuków podniebiennych. Ten typ często przekształca się w postać złośliwą. Leukoplakia niehomogenna objawia się nie tylko białymi wykwitami, ale czasami drobnymi nadżerkami i guzkami. Zmiany mogą być grubo popękane lub ziarniste.
Innym rodzajem jest leukoplakia włochata, powiązana z infekcją wirusem Epsteina-Barra. Dotyka głównie osoby, które mają osłabiony układ immunologiczny, kiedy spadek odporności wiąże się przede wszystkim z prowadzonym leczeniem immunosupresyjnym lub ze współistniejącymi schorzeniami ogólnoustrojowymi.
Objawia się charakterystycznymi białymi plamami na błonie śluzowej bocznych części języka i wystającymi krótkimi białymi „włosami”.
W tym przypadku pacjenci nie odczuwają dolegliwości bólowych ani innych nieprzyjemnych objawów.
Leukoplakia jamy ustnej
Rogowacenie białe jamy ustnej może pojawić się w różnych miejscach jamy ustnej i przyjąć postać leukoplakii języka, policzka lub dziąseł. Zmiany najczęściej lokują się właśnie na tych częściach i przybierają kształt białych plamek lub białych kresek, smug czy pęknięć.
Leukoplakia zmienia powierzchnię błon śluzowych policzków, uwidacznia się głównie na krawędziach języka. Białe zmiany pojawiają się także na wargach i w kącikach ust.
Choroba ta nie dotyczy tylko jamy ustnej, a także zaatakować gardło (białe naloty) lub krtań (białe plamy na błonie śluzowej krtani).
Leukoplakia narządów płciowych
Leukoplakia narządów płciowych dotyka kobiety i mężczyzn. W przypadku kobiet pojawia się w postaci białych plam w okolicy warg sromowych mniejszych (rogowacenie białe sromu) i przy ujściu pochwy.
Ogniska zmian mogą mieć charakter pojedynczy lub mnogi i często zlewają się w większe zmiany.
Większość z nich ma charakter łagodny. Ich uwarunkowanie ma najczęściej podłoże hormonalne, a objawy rogowacenia białego z reguły pojawiają się w okresie pomenopauzalnym.
W niektórych przypadkach leukoplakia sromu może mieć przyczynę w zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego HPV.
Kobiety nie są w stanie zobaczyć i wyczuć takich zmian, ponieważ zlokalizowane są dość głęboko, przy ujściu pochwy.
U mężczyzn rogowacenie białe najczęściej lokalizuje się na prąciu. Pojawiają się wtedy zmiany w postaci białych i lekko zaczerwienionych plam w okolicy żołędzi prącia, niekiedy z ogniskami owrzodzeń.
Reklama
Objawy leukoplakii. Czy rogowacenie białe boli?
Rogowacenie białe bardzo często rozwija się bezobjawowo. Co powinno nas jednak zaniepokoić?
Objawami leukoplakii są przede wszystkim:
- białe plamy w jamie ustnej - mogą mieć różną powierzchnię: gładką, bruzdowatą, pofalowana lub guzkowatą,
- biały nalot pod językiem,
- biały nalot na wewnętrznej stronie policzka,
- biała narośl na policzku wewnątrz
- zgrubienie w jamie ustnej,
- białe wargi sromowe (biały srom) lub w kolorze szarym - może towarzyszyć im także brodawkowaty przerost tych okolic intymnych lub gruba i twarda powierzchnia,
- biały naskórek w pochwie - dodatkowo może pojawiać się krwawienie z pochwy lub upławy.
Leukoplakię możemy pomylić z innymi chorobami, którym towarzyszą podobne objawy. Do takich schorzeń należą alergie kontaktowe, zakażenia jamy ustnej (grzybicze, wirusowe lub bakteryjne), nikotynowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, liszaj płaski czy znamię białe gąbczaste.
Ostateczna diagnoza powinna być postawiona nie tylko na ocenie wyglądu i umiejscowienia zmian, ale także na podstawie pobranego do badania wycinka. Powiększanie się zmian może być dla nas sygnałem o możliwości rozwoju nowotworu.
Rogowacenie białe, co do zasady nie boli, ale w zależności od umiejscowienia może wywoływać nieprzyjemne dolegliwości.
W jamie ustnej często pojawia się uczucie suchości lub pieczenia. Możemy też odczuwać nadwrażliwość przy jedzeniu potraw słonych, kwaśnych lub pikantnych.
Reklama
Diagnostyka rogowacenia białego. Do jakiego lekarza?
Pierwszym lekarzem, do którego powinniśmy udać się w przypadku zaobserwowania niepokojących zmian powinien być stomatolog (w przypadku zmian w jamie ustnej), ginekolog (przy zmianach na narządach płciowych kobiety) lub urolog (w przypadku mężczyzn).
Jeśli lekarz stwierdzi, że zmiany i towarzyszące im objawy mogą wskazywać na rozwijającą się chorobę nowotworową konieczne będzie badanie histopatologiczne. Ocenie poddawany jest wycinek histopatologiczny, pobrany z miejsca występowania objawów. Przy podejrzeniu leukoplakii narządów płciowych kobiety przeprowadzana jest biopsja sromu.
To zabieg wykonywany najczęściej w znieczuleniu miejscowym, który polega na pobraniu wycinka z okolic sromu. Oceny wyniku biopsji dokonuje histopatolog lub lekarz specjalista patomorfologii. Tylko lekarz może interpretować tak ważne badanie. Zły wynik badania histopatologicznego jest podstawą do włączenia odpowiedniego leczenia.
Reklama
Leczenie leukoplakii. Czy jest wyleczalna?
Rozpoczynając proces leczenia rogowacenia białego chory powinien wyeliminować wszystkie czynniki, które mogły przyczynić się do zachorowania, takie jak nałogi, elementy drażniące miejsce chorobowo zmienione czy brak właściwej higieny osobistej.
Właściwe leczenia leukoplakii zleca lekarz i jest ono uzależnione od stopnia zmian i wyniku badania histopatologicznego.
Może obejmować:
- obserwację zmian,
- środki farmakologiczne, np. leki przeciwgrzybicze, maści i retinoidy (miejscowo), witaminę A,
- laserowe usuwanie zmian leukoplakii,
- krioterapię, czyli leczenie zimnem,
- elektrokoagulację, czyli zabieg dermatochirurgiczny, który usuwa zmiany skórne,
- terapię fotodynamiczną, czyli leczenie światłem,
- chirurgiczne usuwanie zmian.
Jak leczyć leukoplakię sromu? To leczenie obejmuje różne techniki - farmakologiczne miejscowe, jeśli nie zauważono komórek o cechach złośliwości oraz zabiegi laserowe lub chirurgiczne, jeśli w zmianach wykryto transformację nowotworową.
Czy leukoplakia jest wyleczalna? Tak, jest wyleczalna, pod warunkiem odpowiedniego leczenia pod nadzorem lekarza. Niestety choroba nie znika sama.
Reklama
Domowe sposoby leczenia leukoplakii
Rogowacenia białego nie można leczyć „na własną rękę”. Domowe sposoby leczenia mogą być tylko wsparciem dla właściwej terapii.
Oto kilka przykładów, które można stosować w domowym leczeniu leukoplakii:
- przyrządzanie posiłków bogatych w witaminy, głównie w wit. A,
- unikanie drażniących substancji, które niekorzystnie wpływają na błonę śluzową jamy ustnej,
- właściwa higiena jamy ustnej,
- regularne mycie zębów miękką szczoteczką,
- porzucenie nałogów (alkohol, papierosy),
- systematyczne kontrole u właściwego lekarza.
Pamiętajmy, że te wszystkie działania mogą tylko wspomóc proces gojenia i przynieść nam ulgę, ale nie zastąpią właściwego leczenia.
Reklama
Profilaktyka leukoplakii. Czy da się zapobiec rogowaceniu białemu?
Warto zawsze kontrolować wszystkie niepokojące zmiany w organizmie. Jeśli się utrzymują pamiętajmy o konsultacji z lekarzem. Wielu chorób można uniknąć, jeśli w porę zareagujemy i podejmiemy leczenia.
Wykryta wcześnie leukoplakia daje zdecydowanie lepsze rokowania. Podstawą profilaktyki rogowacenia białego jest także unikanie czynników ryzyka, jak palenie papierosów i nadużywania alkoholu.
Pamiętajmy, aby dbać o zdrowie nie tylko w momentach zagrożenia, ale także w codziennym życiu.
