Czym jest LH i za co odpowiada?
LH to inaczej hormon luteinizujący lub lutropina. Syntetyzowany i uwalniany jest przez przedni płat przysadki mózgowej, a kontrolę nad tym procesem sprawuje GnRH, czyli gonadoliberyna, wydzielana przez podwzgórze oraz inne hormony płciowe, takie jak progesteron czy testosteron.
Hormon LH to glikoproteina zbudowana z dwóch podjednostek – α i β. Rola hormonu luteinizującego jest złożona i zależy od płci pacjenta.
Hormon LH odpowiada przede wszystkim za stymulację owulacji i syntezy progesteronu u kobiet, u mężczyzn natomiast wpływa na produkcję testosteronu w jądrach.
Reklama
Jakie są normy LH? Od czego zależy jego poziom?
Normy LH zależą od płci pacjenta oraz, co bardzo istotne, od cyklu menstruacyjnego kobiety. W czasie cyklu miesiączkowego stężenia wszystkich hormonów płciowych, w tym także poziom LH, płynnie i szybko zmieniają się w zależności od fazy cyklu, wywołując tym całą kaskadę zmian w organizmie kobiety.
W interpretacji norm hormonu LH kluczowa jest znajomość cyklu pacjentki oraz wykonanie badania LH w odpowiednim momencie.
W diagnostyce niepłodności i niewydolności przysadki najczęściej konieczne jest wykonanie równolegle oznaczeń innych hormonów, np: FSH, prolaktyny, progesteronu, czy określenie stosunku LH do FSH.
LH u kobiet. Jaki jest podczas owulacji i w ciąży?
Norma LH u kobiet ściśle związana jest z ich cyklem menstruacyjnym, a co za tym idzie, także z ciążą czy menopauzą.
Cykl kobiety dzielimy na dwie fazy: folikularną oraz lutealną, a między nimi dochodzi do owulacji, która jest bezpośrednim następstwem szczytu wydzielania LH i FSH.
Podczas fazy folikularnej poziom LH powoli narasta, a następnie osiąga maksymalny wyrzut (tzw. pik), który powoduje pękniecie pęcherzyka Graafa na jajniku i uwolnienie komórki jajowej.
Pik ten wykorzystywany jest w domowych testach owulacyjnych, które wykrywają hormon LH w moczu i mogą dość skutecznie wskazać moment owulacji.
Po owulacji wysokie stężenie hormonu LH nie utrzymuje się długo i gwałtownie spada, zachowując niskie wartości podczas fazy lutealnej.
Poziom LH po zapłodnieniu i na początku ciąży może być podwyższony. Znane są przypadki wykonywania przez kobiety testów owulacyjnych, które już po przebytej owulacji pokazywały wynik fałszywie dodatni.
Nie jest to jednak zalecana metoda wykrywania wczesnej ciąży, zdecydowanie lepszym wyborem będzie domowy test z moczu na obecność βHCG lub badanie z krwi w laboratorium.
Podwyższony poziom LH w ciąży ma bardzo ważną funkcję. Wpływa on na tworzenie ciałka żółtego, którego prawidłowy rozwój jest niezbędny do utrzymania ciąży oraz bierze udział w regulacji syntezy estrogenu i progesteronu.
Menopauza to fizjologiczny stan niewydolności jajników u kobiety, dlatego w tym czasie poziom LH będzie podwyższony. Diagnostykę powinien przeprowadzić lekarz ginekolog, przede wszystkim za pomocą badania obrazowego (USG), natomiast wysoki wynik LH może świadczyć o menopauzie.
Poziom LH w cyklu zależy od jego fazy. Normy mogą nieznacznie się różnić w zależności od laboratorium, nie mniej oscylują wokół podobnych wartości.
Jeden z wybitnych lekarzy, dr hab. n. med. Bogdan Solnica, przywołuje następujące wartości:
- faza folikularna 0,2–26 IU/l,
- owulacja 25–57 IU/l,
- po menopauzie 8–102 IU/l.
LH u mężczyzn
LH u mężczyzn, w porównaniu do kobiet, ma wartość względnie stałą. Jego główną rolą jest pobudzenie syntezy testosteronu w jądrach.
Norma LH u mężczyzn może nieznacznie różnić się między laboratoriami (ze względu na rodzaj aparatury i zastosowanej metody), ale waha się w okolicach 1,1 – 7,0 mlU/ml.
Wysokie LH u mężczyzn może być związane z pierwotną niedoczynnością gonad lub brakiem jednego lub obu jąder, natomiast niskie LH u mężczyzn może być spowodowane niewydolnością przysadki mózgowej lub podwzgórza (obserwowane wtedy może być zarówno niskie FSH jak i LH).
Reklama
Kiedy wykonać badanie LH?
Lekarz może zalecić wykonanie oznaczenia LH w przypadku podejrzenia różnych schorzeń i zaburzeń, m.in.:
-
zaburzenia miesiączkowania,
-
zaburzenia płodności i niepowodzenia rozrodu,
-
schorzenia przysadki, np: niewydolność lub guz,
-
menopauza,
-
choroby gonad.
Badanie LH to nieinwazyjne badanie wykonywane w laboratorium medycznym. W tym celu należy pobrać próbkę krwi w punkcie pobrań, który następnie przekaże ją do miejsca oznaczenia.
Pacjenci często pytają, czy ważne jest specjalne przygotowanie do badania LH. Do tego badania nie trzeba być na czczo, nie mniej pacjent powinien być po nocnym odpoczynku (na badania krwi nie powinno się przychodzić np po nocnej zmianie) i wypoczęty.
Na badanie należy koniecznie zgłosić się rano, ponieważ hormony wydzielane przez przysadkę mózgową podlegają rytmowi dobowemu (ich wydzielanie zmienia się w zależności od pory dnia i nocy).
W oznaczeniu LH najistotniejsze jest wykonanie go w odpowiednim momencie cyklu (w przypadku kobiet). Lekarz kierujący na badanie powinien jasno określić kiedy zbadać LH, w zależności od tego jaką informację odnośnie cyklu pacjentki chce uzyskać.
Najczęściej kobiety kierowane są na badanie w okresie okołoowulacyjnym, na początku fazy folikularnej (między 3 a 5 dniem cyklu) lub w trakcie fazy lutealnej (około 21 dnia cyklu).
W przypadku mężczyzn, u których poziom hormonu luteinizującego nie jest zależny od faz cyklu, badanie krwi na poziom LH można wykonać w dowolnym momencie.
Cena badania LH wynosi w zależności od laboratorium kilkadziesiąt złotych. Oznaczenie lutropiny można wykonać w ramach NFZ, natomiast wymagane jest wtedy skierowanie od lekarza specjalisty, np: ginekologa-endokrynologa.
Stosunek LH do FSH
Bardzo pomocnym wskaźnikiem w ocenie płodności kobiety i funkcji przysadki mózgowej jest stosunek LH do FSH. Powinien zostać on zbadany podczas fazy folikularnej i w prawidłowym cyklu być jak najbardziej zbliżony do 1.
Badanie LH i FSH i wyliczenie ich stosunku może być przydatne w określeniu możliwej przyczyny niepowodzenia rozrodu. LH do FSH poniżej 1, oscylujące w okolicach 0,5, może wskazywać na niewydolność podwzgórzowo-przysadkową lub menopauzę, a wartości podwyższone (1,5 - 3) na PCOS, czyli zespół policystycznych jajników (ICD-10 E28.2).
Stosunek LH do FSH można obliczyć samemu w prosty sposób, wystarczy podzielić wartość LH przez wartość FSH.
Reklama
Wyniki LH
Badanie LH jest badaniem wykonywanym rutynowo w niemalże każdym laboratorium ogólnym. Czas oczekiwania na wynik LH to zazwyczaj jeden dzień roboczy.
Wydłużony czas oczekiwania na wynik może wynikać z konieczności powtórzenia oznaczenia lub w sytuacji, gdy laboratorium przesyła materiał (surowicę krwi) do innego, współpracującego laboratorium.
Wynik powinien zostać zinterpretowany przez lekarza endokrynologa lub ginekologa-endokrynologa, który zestawi go z badaniem fizykalnym i historią pacjenta, a także w razie konieczności zaleci dalsze badania lub wdroży plan terapeutyczny.
Reklama
Niskie LH. Jak podwyższyć jego poziom?
Niski poziom LH może świadczyć o różnych zaburzeniach. Ważne jest, by pacjentka porównywała swój wynik z odpowiednimi wartościami referencyjnymi w zależności od fazy i dnia cyklu, w którym wykonywała oznaczenie.
Niskie LH najczęściej łączone jest z:
- niewydolnością przysadki,
- niewydolnością podwzgórza,
- stanami niedożywienia/głodzenia,
- zespołem Kallmanna,
- guzem jajnika,
- stosowaniem antykoncepcji hormonalnej,
- przyjmowaniem preparatów z testosteronem,
- podwyższonym poziomem prolaktyny (hiperprolaktynemia).
W celu podwyższenia poziomu LH kluczowe jest znalezienie przyczyny jej obniżenia. Lekarz może także pacjentce przepisać leczenie hormonalną terapią zastępczą np: we wspomaganiu rozrodu.
Reklama
Wysokie LH. Jak je obniżyć?
Podwyższone LH może wynikać z różnych chorób. Tak samo jak w przypadku obniżonego poziomu LH kluczowe jest prawidłowe zestawienie otrzymanego wyniku z zakresami wartości referencyjnych w zależności od płci pacjenta i fazy cyklu miesiączkowego (u kobiet).
Wysokie LH może być przyczyną takich zaburzeń jak:
- pierwotna niewydolność jąder
- brak jednego lub obu jąder
- zespół policystycznych jajników (PCOS)
- pierwotna niedoczynność jajników
- gruczolak przysadki
- menopauza
- stosowanie niektórych leków, np: leków przeciwdrgawkowych
Leczenie za wysokiego hormonu LH opiera się przede wszystkim na wyleczeniu przyczyny i pierwotnej dolegliwości.
W przypadku gruczolaka przysadki będzie to leczenie operacyjne i onkologiczne, w przypadku menopauzy może zostać zastosowana hormonalna terapia zastępcza (HTZ).
