Jak wygląda liść laurowy?
Liść laurowy, zwany też bobkowym, jest zielem wawrzynu szlachetnego (Laurus nobilis), wiecznie zielonej rośliny drzewiastej wywodzącej się z Azji Południowej, a dziś kojarzonej głównie z regionem śródziemnomorskim.
W krajach takich jak Polska nie występuje naturalnie i jest hodowany wyłącznie jako roślina doniczkowa. Od wieków jest on stosowany w ziołolecznictwie, będąc cenionym za właściwości ściągające, przeciwgorączkowe, uspokajające i wiele innych
Ze względu na wyjątkowy aromat i smak, cieszy się też ogromnym uznaniem jako przyprawa kuchenna.
Wawrzyn szlachetny dożywa nawet stu lat. Jako drzewo osiąga od 6 do 12 metrów wysokości, a średnica pnia pokrytego gładką, cienką i ciemną korą wynosi 15-40 cm.
Jako krzew jest mniejszy. Stanowiące surowiec zielarski liście najczęściej mają kilka centymetrów długości i lancetowaty kształt (podłużny, ostro zakończony). Są ciemnozielone i połyskujące. Mają bardzo silny i charakterystyczny zapach.
Pojawiające się w marcu i kwietniu kwiaty są żółte, białe lub bladoróżowe, zebrane w kwiatostany po 4-6 sztuk. Owoce przypominają czarne jagody.
W czasach starożytnych przypisywano liściom laurowym znaczenie szczególne. Były one symbolem zwycięstwa, sławy, chwały, pokoju, wolności czy pokuty. Wykonywano z nich wieńce zdobiące głowy cesarzy, wodzów, zwycięzców olimpijskich, poetów i uczonych.
Grecy wierzyli, iż dają one moc pięknego wysławiania się. Rzymianie sadzili je wokół domów, by chronić się przed uderzeniami piorunów. Zaś w Nowym Testamencie były symbolem zwycięstwa nad grzechem.
Wiara w magiczną moc przetrwała w licznych przesądach do dziś. Niektórzy na przykład uważają, że liście laurowe pod łóżkiem są w stanie przegonić złe moce z domu, wkładane pod poduszkę zapewniają prorocze sny, a noszone w kieszeni lub portfelu stanowią pewnego rodzaju talizman.
Sama nazwa Laurus nobilis wywodzi się z mitologii greckiej, a konkretnie imienia Laura (łaciński odpowiednik greckiego Dafne). Tak właśnie nazywała się nimfa, którą obdarzył nieodwzajemnionym uczuciem bóg Apollo. Dotknięta przez niego zamieniła się w drzewo dziś zwane wawrzynem szlachetnym. On zerwał z niego gałązkę i zaplótł z niej wieniec…
Do Polski wawrzyn trafił prawdopodobnie w średniowieczu z Czech.
Reklama
Uprawa liści laurowych
Wawrzyn szlachetny lubi ziemię piaszczystą i dobrze przepuszczalną, a jednocześnie lekko wilgotną, taką jaka występuje na terenach nadmorskich.
Idealny odczyn gleby to odczyn obojętny lub lekko kwasowy. Roślina nie będzie natomiast rosnąć na glebach gliniastych, zbitych i silnie zawilgoconych.
W Polsce możliwa jest jedynie uprawa liścia laurowego w warunkach domowych. W doniczce osiąga mniejsze rozmiary niż w naturze, maksymalnie dorastając do 3 metrów (oczywiście wcześniej może zostać przycięty, co wiele osób w praktyce czyni).
Laur można rozmnażać zarówno z nasion (kiełkowanie zajmuje kilka miesięcy), jak też sadzonek umieszczanych w ziemi.
Od wiosny do jesieni roślina może być trzymana na ciepłym balkonie lub tarasie. Stanowisko to powinno być bezpośrednio nasłonecznione. Akceptowalny będzie też półcień, natomiast głębokie i stałe zacienienie nie jest wskazane.
Choć wawrzyn jest odporny na przymrozki, zimą nie powinien zostawać na zewnątrz. Co jednak ciekawe, w tym przypadku warto jest znaleźć miejsce o niskiej temperaturze, na poziomie 10 stopni Celsjusza. W praktyce może to być garaż lub strych. Ustawienie donicy w nagrzanym mieszkaniu grozi uschnięciem rośliny.
Jeśli chodzi o podlewanie, wystarczy to robić raz na kilka dni wtedy, gdy ziemia zacznie przesychać. Nie powinno się doprowadzać do zbytniego zawilgocenia podłoża.
Reklama
Właściwości liścia laurowego
Głównymi substancjami czynnymi, odpowiedzialnymi za właściwości liścia laurowego są zawarte w nim:
- olejki eteryczne, w tym przede wszystkim 1,8-cyneol, a także między innymi sabinen, linalol, eugenol, geraniol, pinen czy karwakrol;
- związki fenolowe (kwasy fenolowe, flawonoidy);
- laktony seskwiterpenowe.
Naukowcy swoją uwagę w szczególności poświęcają substancji znanej jako cyneol, zaliczanej do naturalnych terpenów. Ma ona właściwości wykrztuśne, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, antyoksydacyjne.
1,8-cyneol jest uznawany przez Światową Organizację Zdrowia za lek wspomagający terapię ostrego zapalenia zatok, mokrego kaszlu oraz innych infekcji górnych dróg oddechowych.
Ten i inne zawarte w liściach laurowych olejki oddziałują też między innymi na układ nerwowy.
Oprócz wyżej wymienionych, w składzie ekstraktów z wawrzynu szlachetnego znajdują się też duże ilości tłuszczów, węglowodanów oraz błonnika pokarmowego.
Ten ostatni ma duże znaczenie w naturalnym leczeniu schorzeń układu pokarmowego. Wśród składników Laurus nobilis wymienić można też witaminy A i C, cynk, magnez, potas oraz żelazo.
Reasumując, na podstawie dostępnej literatury naukowej, można powiedzieć, że liście laurowe w większym bądź mniejszym stopniu wykazują właściwości:
- przeciwbakteryjne,
- przeciwwirusowe,
- przeciwgrzybicze,
- przeciwzapalne,
- przeciwbólowe,
- przeciwgorączkowe,
- przeciwreumatyczne,
- antyseptyczne,
- wykrztuśne,
- wiatropędne,
- napotne,
- przeciwwrzodowe,
- wspierające trawienie,
- przeciwcukrzycowe,
- przeciwnowotworowe,
- przeciwpadaczkowe,
- hipotensyjne,
- uspokajające,
- żółciopędne i żółciotwórcze,
- moczopędne.
O tym, że liściom laurowym przypisuje się właściwości magiczne, zostało już powiedziane wyżej - przekonanie to ma wielowiekową tradycję i wciąż jest kultywowane przez wiele osób.
Powiada się też, że liść laurowy ma właściwości halucynogenne, zwłaszcza kiedy jest palony, niczym marihuana. Również ten pogląd wywodzi się z mitologii, w rzeczywistości jednak opisywane działanie nie jest tak silne.
W dużych ilościach liść może oddziaływać uspokajająco, a nawet modyfikować nastrój. Od tego jednak daleka droga, by mówić o sugestywnych wizjach, omamach i innych tego typu doznaniach.
Wiele osób pyta, czy liść laurowy zabija zapach alkoholu? Faktycznie - żucie suszu przed kilka minut może zneutralizować nieprzyjemną woń albo przynajmniej ją osłabić.
Reklama
Zastosowanie liścia laurowego. Na co pomaga?
Tak szeroka gama właściwości siłą rzeczy przekłada się na ogrom zastosowań leczniczych, ale też kosmetycznych oraz kulinarnych.
Liście laurowe mogą być stosowane pomocniczo w terapii licznych schorzeń górnych dróg oddechowych, układu trawiennego, systemu nerwowego, stawów i kości, metabolicznych, dermatologicznych i wielu innych.
Nie są one oczywiście lekami, aczkolwiek pozyskiwany z liści wawrzynu olejek wchodzi w skład licznych suplementów diety, zaś jeden z głównych jego składników, czyli 1,8-cyneol jest komponentem preparatów OTC (w takim przypadku jest on pozyskiwany głównie z eukaliptusów, będących najbogatszym jego źródłem).
Na co pomaga liść laurowy konkretnie? Na jakie choroby warto go stosować? Oto kilka przykładów.
Liść laurowy na stawy i kości. Czy pomaga na ostrogi?
Wywar z liści laurowych dobrze sprawdza się przy różnego typu problemach stawowo-kostnych. Podstawowe znaczenie mają właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne.
W praktyce okłady z wawrzynu często stosują osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), czyli przykrą i bolesną chorobę zapalną. Atakuje ona przede wszystkim kobiety po 50 roku życia i rozwijaja się wskutek autoagresji układu odpornościowego względem zdrowych komórek własnego organizmu.
Można też stosować wywar z liści laurowych na ostrogi, czyli narośle kostne powstałe w pobliżu pięt w efekcie przewlekłego zapalenia rozcięgna podeszwowego.
Są one bardzo bolesne i skutecznie ograniczają aktywność życiową. Także i w tym przypadku wawrzyn będzie oddziaływał przeciwbólowo i przeciwzapalnie.
Podobnie rzecz wygląda w przypadku innych problemów zdrowotnych obejmujących stawy i kości, takich jak haluksy, czyli zniekształcenia ustawienia dużego palca stopy, skutkujące silnym bólem i utrudniające chodzenie.
Liść laurowy na przeziębienie
Ze względu na szerokie działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, a także przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz wykrztuśne, liście laurowe używane są na różnego rodzaju infekcje górnych dróg oddechowych, w tym na:
- przeziębienie,
- grypę,
- zapalenie gardła,
- chore zatoki.
W szczególności zalecany jest syrop, wywar lub napar z liści laurowych na kaszel. W momencie, gdy stanie się on mokry i produktywny, wawrzyn ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny, a tym samym wspiera oczyszczanie dróg oddechowych.
Jak stosować liść laurowy na przeziębienie? Można pić napar, którego przygotowanie wymaga jedynie zalania suszu wrzącą wodą
Ale często też spożywa się wywar. Jego sporządzenie zajmuje nieco więcej czasu. Suche liście laurowe zalewa się wodą, po czym gotuje przez kilka minut, a następnie odstawia do wystudzenia. Jeżeli na etapie gotowania doda się cukier, a także np. sok z cytryny, powstanie syrop.
Na co jeszcze pomagają liście laurowe?
Oprócz tego liście laurowe pomagają także na:
- cukrzycę - ziele obniża stężenie glukozy we krwi, hamuje też wzrost glikemii poposiłkowej;
- nadciśnienie - wawrzyn wykazuje działanie hipotensyjne, może zatem korzystnie oddziaływać na przepływ krwi w naczyniach;
- bezsenność - obniżając ciśnienie, a także działając uspokajająco, Laurus nobilis wspiera w walce o dobry sen;
- padaczkę - mechanizm działania nie jest dobrze poznany, ale podejrzewa się, że liście bobkowe mogą zmniejszać częstotliwość napadów;
- trądzik - w tym przypadku kluczowe znaczenie ma działanie przeciwzapalne, a także przeciwbakteryjne. Uważa się też, że wyciągi z wawrzynu oczyszczają skórę;
- odchudzanie - ziele przyspiesza trawienie, pobudza perystaltykę jelit, a dzięki dużej zawartości błonnika usprawnia usuwanie niestrawionych resztek;
- biegunkę - substancje zawarte w liściach mogą się okazać pomocne m.in. przy niestrawnościach oraz zatruciach;
- kolki i inne bóle brzucha - jest to związane m.in. z działaniem przeciwwrzodowym oraz wiatropędnym.
Liść laurowy w kosmetyce
Liść laurowy znajduje też szerokie zastosowanie w kosmetyce, będąc używanym do pielęgnacji włosów, twarzy oraz całego ciała. Oto kilka przykładów wykorzystania liści wawrzynu:
- Tonik do skóry - dzięki właściwościom przeciwzapalnym, antybakteryjnym i oczyszczającym, doskonale nadaje się do pielęgnacji cery. Tonizuje, poprawia ukrwienie, hamuje procesy zapalne odpowiedzialne m.in. za powstawanie wykwitów trądzikowych.
- Płyn do kąpieli - działa kojąco na skórę całego ciała, łagodząc podrażnienia i stany zapalne. W tym celu wystarczy wlać do wanny napar z liści wawrzynu. Może też dodać nieco suszu bezpośrednio do kąpieli.
- Odżywka na włosy - szczególnie cenne jest działanie związane z właściwościami przeciwzapalnymi i przeciwgrzybiczymi. Pomaga to w terapii różnych schorzeń, takich jak łuszczyca, grzybica, nadmierny łojotok i związany z nim łupież. Bywa też używany wawrzyn na porost włosów. Choć wiele osób pyta, czy działa na siwe włosy to nie ma na ten temat poważniejszych doniesień.
- Na wybielanie zębów - liść laurowy oraz różne znajdujące się w jego składzie substancje są dobrze znane stomatologom. Dla wielu osób najistotniejsza może być informacja, że płukanie jamy ustnej silnym roztworem z liści laurowych może hamować gromadzenie się płytki nazębnej. Dzięki temu maleje ryzyko rozwoju próchnicy, a zęby są jaśniejsze.
Należy pamiętać, że wszystkie kosmetyki, także te naturalne, mogą powodować reakcje uczuleniowe. Dlatego przed zastosowaniem na całą twarz czy włosy, dobrze jest zrobić test na niewielkim, niewidocznym fragmencie skóry.
Liść laurowy na pasożyty i do prania
Liść laurowy bywa stosowany na pasożyty, w tym także te bytujące w organizmie ludzkim. Czy działa?
Wykazując ogólne działanie przeciwdrobnoustrojowe oraz usprawniając procesy wydalania, może do pewnego stopnia wspierać oczyszczanie organizmu, należy jednak pamiętać, że nie jest to rekomendowany środek na owsiki, tasiemce, glisty i inne robaki kolonizujące układ pokarmowy człowieka.
Być może nieporozumienie wynika z tego, że liście laurowe uchodzą za skuteczne antidotum na inne żyjątka - owady bytujące w otoczeniu człowieka. Wykładanie liści laurowych w szafkach i innych tego typu miejscach to sprawdzony sposób na muszki owocówki, mole, komary i mrówki. Wawrzyn nie zabija ich wprawdzie ani nie uszkadza w jakikolwiek sposób, jednak ze względu na bardzo silny aromat skutecznie je odstrasza.
Co ciekawe, wrzuca się też liście laurowe do prania. Pomagają usuwać różnego typu paprochy, a także przywracać biel zafarbowanym ubraniom. Jest to sposób typowo domowy, a jego zwolennicy twierdzą, że działa.
Natomiast oczyszczanie domu liściem laurowym należy pozostawić wyłącznie miłośnikom mocy nadprzyrodzonych. Można jedynie krótko wspomnieć, że liście wawrzynu wraz z czosnkiem pozostawione w rogu mieszkania mają według niektórych osób usuwać złą energię…
Zastosowanie liści laurowych w kuchni. Do czego dodawać?
Ze względu na swój wyjątkowy aromat, a także wyrafinowany, nieco gorzkawy, korzenny smak, liście laurowe bardzo często są wykorzystywane w kuchni w charakterze przyprawy.
Do czego mogą być dodawane? Na przykład do:
- suszonych grzybów, bigosu;
- rosołu, żurku, kapuśniaku, krupniku, grochówki i innych zup;
- kiszonej kapusty oraz ogórków;
- bulionu, marynat, sosów warzywnych;
- dań mięsnych - gulaszu, pieczeni z wołowiny i wieprzowiny.
Co bardzo ważne, same w sobie liście laurowe są niejadalne. Nie trują, ale są twarde i gorzkie, zatem trudno byłoby je konsumować. W praktyce zaleca się więc ich usuwanie przed podaniem konkretnego dania na stół, jeśli zaś nie zostanie to zrobione - należy je pomijać w trakcie spożycia.
Przy zastosowaniach kulinarnych, podobnie jak leczniczych i kosmetycznych, dobrze jest też zachować umiar. Szczypta liści nadaje potrawom wyjątkowego smaku i zapachu, jednak zbyt duża ich ilość może uczynić danie zbyt gorzkim, wręcz niesmacznym.
Reklama
Jak stosować liście laurowe? Napar, herbatka, maść i nie tylko
Liście laurowe można stosować w różnych postaciach. Świeże i suszone mogą być dodawane bezpośrednio do potraw, tak jak jednak zostało powiedziane przed chwilą - nie należy ich jeść.
Po zalaniu wrzątkiem powstaje z nich napar, tudzież herbatka, które są przeznaczone zarówno do picia, jak też zastosowań zewnętrznych, na przykład nacierania skóry czy przygotowania okładów.
Nie ma ustalonych autorytatywnie zasad dotyczących częstotliwości spożycia, ani też dawkowania, nie mniej przyjmuje się ogólnie, iż nie należy tego robić często, regularnie, w dłuższej perspektywie oraz w większych dawkach.
Pewne substancje znajdujące się w składzie wawrzynu (na przykład eugenol, kumaryny) w dużych ilościach mogą się okazać toksyczne dla człowieka, tudzież szkodzące w inny sposób.
Z liści laurowych można też sporządzić wywar lub syrop - w tym celu powinny one być zagotowane po uprzednim zalaniu zimną wodą.
Możliwe jest też przygotowanie nalewki, do czego wystarczy użyć spirytusu lub innego mocnego alkoholu.
W niektórych zastosowania kulinarnych preferowane są liście laurowe w postaci mielonej, mające wówczas konsystencję proszku.
Używa się również olejku z liści laurowych, będącego bardzo silnym koncentratem o intensywnej woni, smaku oraz działaniu. Można nim aromatyzować potrawy czy przygotowywać z niego domowe kosmetyki (kremy, maseczki, mydła itd.), pamiętając jednak o dużej kumulacji substancji czynnych w nawet niewielkiej ilości olejku.
Stąd też zaleca się stosować symbolicznie nie więcej niż kilka kropel.
Reklama
Liść laurowy w ciąży i dla niemowlaka
Stosowanie liści laurowych w ciąży budzi pewne kontrowersje. Choć nie ma w tym zakresie poważniejszych badań, przyjmuje się, iż:
- Liście laurowe użyte w charakterze przyprawy nie mają większego wpływu na zdrowie ciężarnej i jej dziecka, ilość uwalniających się substancji czynnych jest bowiem bardzo niska. Dla pewności można się skonsultować z lekarzem, ale mało prawdopodobne, by wyraził on obiekcje.
- Liście laurowe w postaci suplementów diety, naparów, wywarów, olejków, nalewek są dla ciężarnych niewskazane (w ostatnim z przypadków także ze względu na obecność alkoholu), zwłaszcza przy zastosowaniach wewnętrznych. Kluczowe znaczenie ma oczywiście znaczne stężenie substancji, które w dużych ilościach mogą być szkodliwe.
Podobne, ogólne i nie do końca precyzyjne zalecenia dotyczą kobiet karmiących piersią, a także małych dzieci.
Liść laurowy dla niemowlaka nie jest dobrym rozwiązaniem, w szczególności do picia. Można z góry założyć, że żaden pediatra nie dałby rodzicom błogosławieństwa w tej materii.
Natomiast około 1 roku życia wawrzyn można z wolna wprowadzać do dziecięcego menu w charakterze przyprawy.
Reklama
Skutki uboczne stosowania liścia laurowego
Liść laurowy używany jako przyprawa w kuchni nie generuje większego ryzyka, poza przykrymi konsekwencjami połknięcia go w całości. Jeżeli utknie w przełyku, kluczowe stanie się pytanie, jak go usunąć lub przepchnąć dalej. Skutecznym domowym sposobem jest przełknięcie kawałka chleba ze skórką. Jeśli to nie pomoże, konieczna może być wizyta u laryngologa.
Poważniejsze z reguły są skutki uboczne picia naparów, wywarów, nalewek i olejków w sytuacji, gdy nie jest zachowywany umiar odnośnie częstotliwości i dawkowania.
W większych ilościach mogą one być zwyczajnie trujące. Efektem ubocznym mogą być także podrażnienia przewodu pokarmowego, skutkujące bólem brzucha, nudnościami czy wymiotami. W skrajnych przypadkach może dojść do wewnętrznego krwotoku.
Jeśli chodzi o zastosowania zewnętrzne, ryzyko niepożądanych reakcji jest mniejsze, a wskazówki dotyczące dawkowania nie tak rygorystyczne. Nie można jednak wykluczyć reakcji alergicznych w odpowiedzi na określone składniki wawrzynu. Może się w związku z tym pojawić wysypka, zaczerwienienie, świąd, pieczenie, obrzęk, a nawet problemy z oddychaniem.
Tak jak zostało wspomniane wyżej, przypisuje się liściom laurowym skutki uboczne w postaci halucynacji w przypadku, gdy są one palone. Przy bardzo dużych ilościach mogą wystąpić delikatnie odmienne stany świadomości, ale raczej nie wizje czy omamy.
Oczywiście w sytuacji wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy skontaktować się z lekarzem.
Przeciwwskazania do stosowania liścia laurowego
Mimo licznych prozdrowotnych właściwości, istnieją też bardzo konkretne przeciwwskazania do stosowania naparów czy wywarów z liści laurowych. Oprócz ciąży i karmienia dziecka, a także młodego wieku, należą do nich między innymi:
- zapalenie jelit,
- choroba wrzodowa żołądka i jelit,
- schorzenia trzustki,
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- nadmierna senność,
- niedociśnienie tętnicze.
Ze względu na możliwość interakcji z lekami, zaleca się wcześniejszą konsultację z lekarzem w przypadku osób zażywających preparaty przeciwcukrzycowe - istnieje ryzyko wystąpienia szkodliwej hipoglikemii.
Podobne zastrzeżenia dotyczą przyjmowania leków na nadciśnienie (może dojść do hipotensji) oraz obniżających krzepliwość.
W związku z pojawiającymi się niekiedy pytaniami, czym zastąpić liść laurowy, należy wyjaśnić, że potencjalne zamienniki rozważa się w kontekście zastosowań kulinarnych (mogą to być między innymi tymianek czy bazylia), a nie leczniczych.
Cena liści laurowych. Gdzie je kupić?
Suszone liście laurowe do wykorzystania jako przyprawa lub surowiec zielarski, można kupić w większości sklepów spożywczych w cenie zaledwie kilku złotych za opakowanie.
Świeże liście trudniej jest dostać, ale są do kupienia w sklepach z żywnością ekologiczną i ziołami. Cena za kilogram wynosi około 40 złotych, ale są dostępne także dużo mniejsze opakowania.
Jeżeli chodzi o wawrzyn szlachetny w doniczce, a także sadzonki i nasiona, swoje kroki należy skierować przede wszystkim do sklepów ogrodniczych. Czasem są one też oferowane przez osoby prywatne w internetowych serwisach aukcyjnych. Za mały krzew trzeba zapłacić około 25 złotych.
