Samopsza
Co to jest samopsza? Jest jednym z najstarszych zbóż uprawnych, znanym pierwotnym wspólnotom ludzkim już 12 tysięcy lat temu, w okresie neolitu. Wywodzi się z rejonów dzisiejszej Turcji, Syrii, Izraela i Egiptu, obecnie zaś uprawia się ją głównie w rejonie Zakaukazia, a także w niewielkich ilościach, w małych lokalnych gospodarstwach w innych częściach świata.
Z biologicznego punktu widzenia, samopsza jest jedną z odmian pszenicy, blisko spokrewnioną z orkiszem oraz płaskurką. Uchodzi za gatunek pradawny (reliktowy), czyli taki, który na przestrzeni przynajmniej kilkuset lat nie został poddany żadnym modyfikacjom i do czasów dzisiejszych zachował właściwości sprzed wieków.
Samopsza ma prosty genotyp, jest bardzo delikatna, daje relatywnie niskie plony, a mimo to w ostatnich latach cieszy się rosnącym zainteresowaniem naukowców, lekarzy, dietetyków, hodowców oraz świadomych konsumentów, doceniających specyficzne właściwości odżywcze oraz prozdrowotne tego zboża, a także wyrabianej z niego mąki.
Reklama
Mąka z samopszy
Mąka z samopszy stanowi pełnoprawny zamiennik dla mąki pszennej. Doskonale nadaje się do wypieku pieczywa i ciast, jest smaczna i bardziej wartościowa pod względem proporcji głównych składników odżywczych, a także zawartości cennych dla zdrowia mikro- i makroelementów.
Na plan pierwszy wybija się przede wszystkim podwyższony udział białek oraz tłuszczów, a także znaczna ilość substancji o działaniu antyoksydacyjnym. Mąka z samopszy, podobnie jak pszeniczna, zawiera gluten, czyli białko, którego nietolerancja może prowadzić do poważnych problemów z trawieniem oraz będących ich konsekwencją niedoborów witamin i składników mineralnych w organizmie (skrajną formą tego zaburzenia jest choroba zwana celiakią).
Naukowcy uważają jednak, że gluten zawarty w samopszy jest znacznie mniej szkodliwy, niż ten znajdujący się w pszenicy. Ma to związek z niższą toksycznością gliadyn, a więc rozpuszczalnego komponentu glutenu. Aczkolwiek – według rekomendacji WHO - wciąż nie oznacza to, że mąka z samopszy może być traktowana jako bezglutenowa.
Reklama
Właściwości mąki z samopszy
Prozdrowotne właściwości mąki z samopszy związane są przede wszystkim z podwyższoną zawartością związków o działaniu przeciwutleniającym, zapobiegających starzeniu się organizmu, a także rozwojowi nowotworów i chorób serca, wśród których wymienić można:
- karotenoidy (w tym m.in. luteina i zeaksantyna),
- tokole,
- sprzężone polifenole,
- fitosterole.
Naukowcy zwracają też uwagę na niską aktywność tzw. beta-amylazy (enzym rozkładającego skrobię) oraz lipooksygenazy (katalizator reakcji utleniania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i estrów), co ogranicza degradację substancji antyoksydacyjnych w czasie produkcji żywności.
Pozostałe istotne właściwości mąki z samopszy to:
- zawartość białka o 59 procent wyższa, niż w przypadku mąki pszennej,
- zawartość tłuszczów o 50 proc. wyższa, niż w mące pszennej (w tym – znaczny odsetek jednonienasyconych kwasów tłuszczowych MUFA.
Reklama
Co można zrobić z mąki samopszy?
Co można zrobić z mąki samopszy? Praktycznie to samo, co z mąki pszennej. Najczęstszym zastosowaniem jest wypiek chleba, aczkolwiek trzeba w tym przypadku brać poprawkę na kilka czynników. Mąka z samopszy barwi pieczywo i inne wyroby na żółto, nadaje im też lekko orzechowego posmaku. Za sprawą odmiennych właściwości glutenu, mąka z samopszy wykazuje mniejszą sprężystość, ale większą lepkość, aniżeli mąka pszenna. Słabo też zatrzymuje wodę i jest mniej wydajna. Oznacza to, że tzw. wartość wypiekowa produktów jest w tym przypadku minimalnie niższa. Pieczywo wyprodukowane z mąki samopszy dłużej zachowuje świeżość.
Reklama
Opinie na temat mąki z samopszy
Opinie na temat mąki z samopszy generalnie są pozytywne. Konsumenci podkreślają jej walory smakowe, a także mniejszą ilość negatywnych oddziaływań na organizm, nawet u osób cierpiących na nietolerancję glutenu, cukrzycę czy dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Nie bez znaczenia jest też moda na zdrowe żywienie -w tym kontekście spożywanie produktów z mąki samopszy, najlepiej wytworzonych pracą własnych rąk, jest dziś w dobrym tonie. Tym natomiast, co wpływa negatywnie na opinie odnośnie mąki z samopszy, jest bez wątpienia cena – trzykrotnie wyższa, aniżeli w przypadku mąki pszennej.
Reklama
Cena mąki z samopszy
Cena mąki z samopszy kształtuje się na poziomie 13-15 złotych za kilogram, natomiast opakowania o masie 500 gramów można nabyć za 7-9 zł. Wysoka cena ma związek z ekologicznym, niszowym i mało wydajnym charakterem upraw i związaną z tym niewielką podażą przy wciąż rosnącym popycie. Produkty tego typu są mało dostępne, rzadko pojawiają się w obrocie masowym, na przykład na półkach hipermarketów. Gdzie zatem kupić mąkę z samopszy? Najlepszym źródłem dystrybucji są sklepy ze zdrową, ekologiczną żywnością, stacjonarne oraz internetowe.
