Jak wygląda malinowy język i jakim chorobom może towarzyszyć?

Reklama

Czym jest i jak wygląda język malinowy?

Język malinowy jest dość rzadko występującym objawem, który pojawia się przy niektórych schorzeniach i nie jest odrębną jednostką chorobową.

Jak zatem powstaje? W czasie niektórych schorzeń jamy ustnej, język początkowo pokrywa się białym nalotem (język obłożony), który stopniowo ustępuje od obwodu ku nasadzie, kiedy nabłonek błony śluzowej języka się złuszcza.

Po mniej więcej czterech - pięciu dniach brodawki językowe odsłaniają się. Są to dobrze widoczne liczne czerwone kropeczki. Dodatkowo stan zapalny nadaje językowi intensywnie czerwonego koloru. Taki język określa się językiem malinowym, ponieważ wyglądem bardzo przypomina ten owoc. W USA, ale i w Polsce stosuje się również nazwę język truskawkowy.

Warto dodać, że taki język jest nadwrażliwy na bodźce smakowe, cieplne i dotykowe. Jego leczenie polega przede wszystkim na określeniu i zlikwidowaniu przyczyny źródłowej.

Malinowy język i inne objawy

Malinowy język nigdy nie występuje jako jedyny objaw. Jakie zatem inne objawy mogą mu towarzyszyć i które powinny niepokoić?

Są to przede wszystkim:

• wysoka gorączka (powyżej 39°C);
• przyśpieszony rytm serca czyli tachykardia;
• biały nalot na języku;
• rumień na twarzy;
• intensywny ból gardła, który utrudnia przełykanie;
• obrzęk migdałków, z ropnym nalotem;
• ból i powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie szyjnych;
• trudności z oddychaniem;
• drobnoziarnista, kaszkowata wysypka skórna - krosty nie są charakterystyczne;
• zmiany skórne po przedłużającej się gorączce;
• anemia megaloblastyczna, czyli niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 – w badaniu morfologii krwi są obecne nieprawidłowe, duże krwinki czerwone;
• objawy wstrząsu septycznego, któremu mogą towarzyszyć blade czy sine usta, wysoka gorączka, ale też brak gorączki
• dezorientacja.

Malinowemu językowi mogą również towarzyszyć objawy ogólnoustrojowe:

• złe samopoczucie;
• osłabienie;
• brak apetytu;
• wymioty i nudności;
• bóle brzucha.

Warto też zwrócić uwagę na szczególne sytuacje, kiedy to nie ma żadnych objawów towarzyszących, a kolor języka jest czerwony czy malinowy. Z czego to może wynikać? Odpowiedź jest prosta. Picie napojów i jedzenie słodyczy zawierających sztuczne czerwono-różowe barwniki czy jedzenie wybranych warzyw i owoców może chwilowo zabarwić język, nadając mu ten niepokojący wygląd. Jeśli to jest przyczyną, kolor zniknie samoistnie lub po dokładnym wyczyszczeniu jamy ustnej.

Reklama

Przyczyny języka malinowego

Malinowy język najczęściej występuje w przebiegu:

• płonicy, czyli szkarlatyny;
• infekcji wirusem odry;
• reumatycznej choroby Kawasaki; dotyczy przede wszystkim małych dzieci poniżej 5. roku życia. Choroba obejmuje małe i średnie naczynia krwionośne, błony śluzowe oraz skórę;
• zespołu wstrząsu toksycznego; efekt niepożądany niektórych infekcji bakteryjnych;
• wieloukładowego zespołu zapalnego u dzieci związanym z koronawirusem COVID-19 (paediatric inflammatory multisystem syndrome associated with COVID-19 – PIMS).

W niezwykle rzadkich przypadkach język malinowy może świadczyć o:

• rzadkich chorobach zakaźnych (np.: Yersinia pseudotuberculosis i żółta febra);
• alergiach pokarmowych;
• alergiach polekowych;
• znacznym niedoborze witaminy B12.

Malinowy język może również wystąpić w przebiegu stanów niezwiązanych z infekcją. Przykładem może być malinowy język po antybiotyku. Jak powszechnie wiadomo, długotrwała antybiotykoterapia zabija bakterie. Niszczy zarówno te chorobotwórcze, jak i te dobre, które tworzą naszą florę jelitową.

Antybiotyki wyjaławiają układ pokarmowy, a co za tym idzie, pojawia się wtórnie infekcja grzybicza, która może obejmować język. Co ciekawe, pacjenci mają niedobory witamin z grupy B, ponieważ grzyby zużywają duże ich ilości na własne potrzeby.

Malinowy język nie jest typowym objawem mononukleozy zakaźnej. Mononukleoza, wywoływana przez wirus Epsteina-Barr (EBV), charakteryzuje się innymi symptomami.

Czasami język truskawkowy bywa mylony z zapaleniem języka. Istnieją zasadnicze różnice między tymi dwoma stanami. Jak wiadomo, na zdrowym języku znajdują się drobne guzki zwane brodawkami językowymi. Kiedy pacjent ma zapalenie języka, to mięsień jest obolały, czerwony, błyszczący, opuchnięty, pogrubiały. Jest też wygładzony, gdyż „ukryte” brodawki nie są już widoczne.

Malinowy język przy szkarlatynie

Najczęściej język malinowy pojawia się w przebiegu szkarlatyny, inaczej płonicy. Co to za dolegliwość? To ostra choroba zakaźna wywoływana przez szczepy Streptococcus pyogenes grupy A (czyli paciorkowce). Zakażenie szerzy się drogą kropelkową, a wrotami zakażenia są zwykle migdałki podniebienne, niekiedy uszkodzona skóra (tzw. szkarlatyna przyranna).

Język malinowy występuje w każdym przypadku szkarlatyny. Może pojawiać się ponownie w przypadku ponownych zakażeń paciorkowcowych

Jest jedyną chorobą wysypkową wieku dziecięcego wywoływaną przez bakterie. Najczęściej chorują dzieci między 5. a 15. rokiem życia, ale zakazić się może każdy. Źródło zakażenia stanowią osoby chore, w mniejszym stopniu nosiciele. Okres wylęgania wynosi od 1 do 7 dni. Pacjent jest zakaźny do 24 godzin od zastosowania skutecznej antybiotykoterapii.

W przypadku szkarlatyny bakterie uwalniają truciznę odpowiedzialną za wyjątkowo czerwone (szkarłatne) zmiany w jamie ustnej. Język w pierwszych dniach choroby pokrywa się białym nalotem. W ciągu kolejnych 2–4 dni język szybko się oczyszcza. Odsłaniają się wtedy żywoczerwone brodawki językowe. Malinowy język zwykle zaczyna rozwijać się w 2-3 dniu od wystąpienia gorączki.

Po około 5-6 dniach od pojawienia się wysypki, objawy zaczynają zanikać, a język wraca do normalnego koloru.

Jakie inne objawy towarzyszą językowi malinowemu w szkarlatynie?

• wysoka gorączka (39–40°C) z dreszczami, która obniża się po dwóch dniach choroby;
• wymioty;
• bóle brzucha;
• bóle głowy;
• bolesne powiększenie szyjnych węzłów chłonnych;
• paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków;
• obrzęk, zaczerwienienie podniebienia i języczka, które mogą być pokryte drobnymi wybroczynami;
• drobnoplamista wysypka o barwie od bladoróżowej do czerwonej, blednąca przy ucisku. Wysypka może obejmować całą skórę, ale najintensywniej występuje pod pachami, w pachwinach, na podbrzuszu. W naturalnych zgięciach skóry wysypka układa się linijnie, tworząc tzw. linie Pastii (wynika to ze wzmożonej łamliwości drobnych naczyń włosowatych). Utrzymuje się do kilku dni.
• objaw "gęsiej skórki";
• rumień, który nie obejmuje obszaru pomiędzy fałdami nosowo-wargowymi i wokół ust. Objaw ten nazywa się trójkątem Fiłatowa.

Malinowy język przy anginie

Angina paciorkowcowa jest chorobą wywołaną przez tą samą bakterię, która powoduje szkarlatynę. Co ciekawe, do rzadkich symptomów anginy należy również obłożony język, który z czasem staje się malinowy.

Jak go rozpoznać i jakie objawy mu towarzyszą przy anginie? Objawy anginy bakteryjnej obejmują przede wszystkim:

• silny ból gardła i trudności w połykaniu;
• wysoką gorączkę powyżej 38°C;
• powiększone i tkliwe węzły chłonne z przodu szyi;
• zaczerwienione i obrzęknięte migdałki, często z białymi lub żółtymi nalotami ropnymi;
• czerwone plamki na błonie śluzowej podniebienia.

Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"

Pytania do eksperta

Olga Sadowska

dr nauk med.

01

Czy przy malinowym języku można normalnie jeść i pić?

Tak, można normalnie jeść i pić, chociaż jest to bardzo kłopotliwe. Podczas tej dolegliwości najczęściej pojawia się też silny ból jamy ustnej. Z tego względu zaleca się pokarmy w postaci bardziej płynnej. Nie powinny być za gorące i nie za ostre czy kwaśne, aby bardziej nie podrażniać błony śluzowej. Nie zmuszamy się do jedzenia, ale starajmy się jeść odżywcze posiłki. Podczas gorączki nie zapominajmy też o odpowiednim, zwiększonym nawadnianiu.

Rozwiń

02

Ile dni język może być zmieniony?

Malinowy język zwykle zaczyna rozwijać się w 2-3 dniu od wystąpienia gorączki. Po około 5-6 dniach od pojawienia się drobnoziarnistej wysypki na skórze (wyglądem przypomina oparzenie słoneczne), objawy zaczynają zanikać, a język wraca do normalnego koloru.

03

Czy malinowy język jest zaraźliwy?

Sam język malinowy nie jest zaraźliwy. Zaraźliwe są bakterie czyli paciorkowce, których toksyny prowadzą do rozwoju stanu zapalnego w obrębie jamy ustnej, w tym języka, i powstawania na nim najpierw białego nalotu a następnie odkrycia czerwonych kropek, czyli brodawek językowych. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową od osób chorych, rzadziej od nosicieli, a także przez przedmioty lub pokarmy zakażone przez chorego.

04

Czy przy malinowym języku można używać tej samej pasty do zębów co zawsze?

Jak najbardziej - można używać tej samej pasty do zębów co zawsze. Istnieją również specjalne pasty nawilżające, które stymulują wydzielanie większej ilości śliny. Więcej śliny oznacza mniej bakteryjnej płytki nazębnej. Bardzo ważne jest utrzymywanie naszej jamy ustnej w czystości każdego dnia. W ten sposób stwarzamy niekorzystne środowisko dla rozwoju bakterii, w tym dla Streptococcus pyogenes, która doprowadza do pojawienia się malinowego języka i innych przykrych objawów. Idealnym rozwiązaniem jest mycie zębów co najmniej dwa razy dziennie przez dwie do trzech minut. Przy malinowym języku najczęściej odczuwamy silny ból jamy ustnej. Warto zatem zaopatrzyć się w miękką szczoteczkę do zębów i płukankę o właściwościach przeciwzapalnych.

Rozwiń

05

Jak rozpoznać, że język się już goi?

Patologicznie silnie różowy kolor języka malinowego stopniowo blednie, a czerwone punktowe wyniosłości na jego grzbiecie zanikają. Język wraca do normalnego wyglądu, to znaczy - staje się różowy lub różowo-czerwony, lekko wilgotny, ruchomy we wszystkich kierunkach, ma szorstką powierzchnię i gładki obrys.

Reklama

Malinowy język u dorosłych i dzieci

Malinowy język wygląda tak samo zarówno u dziecka, jak i u dorosłego. U kogo pojawia się częściej? Szkarlatyna dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. U dorosłych przypadki płonicy są znacznie rzadsze, ale często związane z poważniejszymi objawami. Co ciekawe, pediatrzy twierdzą, że szkarlatyna w dzisiejszych czasach u dzieci nie daje wszystkich typowych objawów, a u dorosłych bywa mylona z silną alergią.

Kolejną chorobą, w której występuje truskawkowy język jest choroba Kawasakiego, która również dotyczy głównie dzieci, a wśród dorosłych jest niezwykle rzadką dolegliwością.

Pacjenci powyżej 45 roku życia niezmiernie rzadko chorują na anginę paciorkowcową – najczęściej chorują dzieci do 14 roku życia. Co więcej, antybiotykoterapia jest często nadużywana w grupie pacjentów u których podejrzewa się właśnie anginę. Nie można zapominać, że angina może mieć również podłoże wirusowe czy grzybicze. W wielu przypadkach nie powinno się stosować antybiotyków. Antybiotykoterapia powoduje wyjałowienie jelit, rozwinięcie się grzybiczych stanów zapalnych i, co zostało opisane powyżej, sprzyja pojawianiu się malinowego języka.

Podsumowując powyższe informacje, można stwierdzić, że malinowy język jest częściej obserwowany u dzieci niż u dorosłych, zwłaszcza w kontekście szkarlatyny czy anginy paciorkowcowej.