Na czym polega medytacja?
Medytacja jest praktyką, polegającą na ćwiczeniu umysłu i wchodzeniu w odmienne stany świadomości. Pomaga w doskonaleniu się, ale ułatwia też odzyskanie spokoju ducha.
Wywodzi się z czasów starożytnych, nierozłącznie jest związana z systemami religijnymi i filozoficznymi Wschodu, takimi jak Buddyzm, Hinduizm i Konfucjanizm. Stanowi też integralny element jogi, a pewne jej elementy widoczne są również w Chrześcijaństwie, Judaizmie i Islamie.
Współcześnie różne jej „świeckie” postaci są stosowane także jako element zajęć relaksacyjnych oraz psychoterapeutycznych, od lat sześćdziesiątych XX wieku, ciesząc się niegasnącą popularnością.
Istnieje wiele odmian medytacji, różniących się techniką, stopniem zawansowania oraz celem, któremu służą. Należą do nich między innymi:
- medytacja uważności – uświadamianie sobie wszystkich doświadczanych aktualnie zdarzeń i wrażeń, jednak bez skupiania na nich uwagi, a bardziej na zasadzie swobodnego przepływu myśli. Jej odmianami są m.in. buddyjskie techniki Mindfulness oraz Satipatthana;
- medytacja koncentracji – skupienie uwagi na pojedynczym bodźcu, którym może być na przykład oddech, płomień świecy, muzyka, treść mantry. Wyróżnia się takie jej rodzaje, jak m.in. Vipassana, Anapana, Dhjana;
- medytacja mantr – powtarzanie określonych dźwięków (sylab, fragmentów wyrazów), bez skupiania się na ich znaczeniu, wprowadzające umysł w stan transu;
- medytacja związana z układami i pozycjami ciała, typowa między innymi dla jogi;
- medytacja ruchowa – myśli skupione na ruchach ciała (np. w czasie ekstatycznego tańca voo doo czy islamskiego tańca Derwiszów).
Reklama
Czy medytacja pomaga na sen?
Na przestrzeni wieków medytację uprawiano głownie dla korzyści duchowych. Dziś często ma ona bardziej praktyczny, użytkowy wymiar. Wiele osób praktykuje ją w celu doskonalenia, ale też wyciszenia, ukojenia nerwów.
Często jest stosowana medytacja na sen. Za jej sprawą zmienia się funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego.
Fale mózgowe beta, typowe dla dziennej aktywności (ułatwiają m.in. logiczne myślenie, komunikację, przeżywanie emocji), zaczynają ustępować miejsca falom alfa, charakterystycznym dla stanu głębokiego odprężenia, z którego zdecydowanie łatwiej jest przejść do fazy snu.
Za sprawą medytacji regulowany jest też poziom hormonów odpowiedzialnych za sferę emocjonalną, normalizowane jest ciśnienie tętnicze i tętno, redukowane mogą być różnego typu dolegliwości bólowe.
Wszystko to sprawia, że medytacja może być idealnym remedium na bezsenność.
Oczywiście nie jedynym i nie u wszystkich osób skutecznym. Na co dzień warto też dbać o tzw. higienę psychiczną (unikanie stresu i napięć, odpoczynek od pracy etc.) oraz zdrowy styl życia (właściwe odżywianie, aktywność fizyczna).
Natomiast jeśli relaks przed snem nie jest wystarczająco efektywny, w przypadku krótkotrwałych problemów z zasypianiem, można sięgnąć po leki o działaniu nasennym.
Wysoką skuteczność na tym polu wykazują na przykład tabletki z doksylaminą, która oddziałując na tzw. receptory histaminowe tonuje czynności ośrodkowego układu nerwowego.
Efektem tego jest uspokojenie, wyciszenie stanów lękowych oraz ułatwione zasypianie.
Reklama
Medytacja na sen i stres
Medytacja na wyciszenie i dobry sen jest skuteczna między innymi dlatego, że pozwala minimalizować skutki odczuwanego stresu, napięć emocjonalnych, zaburzeń lękowych, stanów depresyjnych, które są istotnymi czynnikami utrudniającymi zasypianie.
Wieczorna medytacja obniża stężenie kortyzolu, nazywanego hormonem stresu, zwiększa natomiast poziom serotoniny, która jest odpowiedzialna za odczuwanie szczęścia. Dobrze w tym kontekście sprawdza się między innymi medytacja uważności.
Wsłuchując się w myśli przebiegające przez umysł, odnotowując różnego typu bodźce, jednak bez koncentracji na ich znaczeniu, łatwo można się oderwać od codziennych trosk, skupiając na „tu i teraz”.
Reklama
Medytacja na spokojny i głęboki sen
Jak medytować przed snem? Niezależnie od rodzaju medytacji, należy zadbać o sprzyjające warunki, znaleźć ustronne miejsce wyłącznie dla siebie, bez żadnych rozpraszających bodźców dobiegających z zewnątrz.
Należy wyłączyć telefon i telewizor, jeśli w przestrzeni do medytacji mają być obecne dźwięki, to dobrze, by była to muzyka relaksacyjna, spokojna, transowa. Ciało i umysł powinny być względnie wypoczęte, nie należy zatem zaczynać tuż po wysiłku fizycznym, czy świeżej ekspozycji na czynnik stresujący.
Medytacja na spokojny sen zazwyczaj odbywa się w pozycji siedzącej (np. po turecku), najlepiej na poduszce, tak by ewentualna niewygoda nie zaburzała spokoju.
Na początek dobrze jest wykonać kilka głębokich wdechów. Później można się koncentrować na przebiegających myślach, ale też na oddechu, biciu serca, muzyce. Można też powtarzać hipnotyzującą mantrę.
Reklama
Medytacja dla dzieci przed snem
Medytować mogą także dzieci, oczywiście w sposób adekwatny do wieku. Dorosła medytacja często więc przybiera formę atrakcyjnej zabawy.
Wyciszenie przed snem zapewnią takie praktyki, jak:
- liczenie oddechów na palcach rąk,
- wpatrywanie się w płomień świecy,
- kolorowanie mandali,
- wsłuchiwanie w bicie własnego serca,
- słuchanie kojącej, jednostajnej muzyki,
- uderzanie w tybetański gong.
Ważne, by dziecko nie czuło, iż jest do czegokolwiek przymuszane, bądź uczestniczy w czymś, czego nie rozumie. Dobrze jest, gdy może obserwować przykład podobnych praktyk u rodziców.
