Czy można przedawkować magnez? Przyczyny nadmiaru
Magnez jest jednym z najważniejszych pierwiastków w organizmie człowieka. Jest on czwartym mikroelementem pod względem zawartości, a w ciele osoby dorosłej znajduje się go ok. 21-28g.
Co istotne, ponad połowa jego zasobów znajduje się w kościach, część zlokalizowana jest wewnątrzkomórkowo, głównie w komórkach mięśniowych, a tylko około 1 proc. to pula krążąca we krwi obwodowej, którą rutynowo bada się w laboratorium.
Magnez wchłaniany jest w przewodzie pokarmowym i jego zapotrzebowanie dla dorosłej, zdrowej osoby wynosi 4,5 mg na kilogram masy ciała. Zapotrzebowanie to rośnie w sytuacjach większego obciążenia organizmu, takich jak ciąża, karmienie piersią czy przy chorobach wyniszczających.
Wydalanie tego pierwiastka zachodzi dzięki pracy nerek i to ich prawidłowe funkcjonowanie ma najistotniejszy wpływ na gospodarkę magnezową i jej równowagę.
Wartości referencyjne zawartości magnezu zależą, choć w nieznacznym stopniu, od wieku i płci pacjenta. Przyjmuje się, że hipermagnezemia diagnozowana jest przy stężeniu magnezu całkowitego w surowicy krwi powyżej 1,2 mmol/l, natomiast pierwsze objawy zauważalne są dopiero powyżej 2 mmol/l.
Hipermagnezemia (ICD-10: E83.4) to nadmiar magnezu we krwi i w porównaniu do hipomagnezemii (czyli niedoboru magnezu), występuje stosunkowo rzadko dzięki wydalniczej pracy nerek. Nie mniej przedawkowanie go jest możliwe i odpowiedź na pytanie czy nadmiar magnezu szkodzi jest twierdząca. Hipermagnezemia może powodować groźne dla zdrowia objawy oraz może wymagać interwencji lekarskiej.
Nadmiar magnezu może być spowodowany kilkoma przyczynami. Jedną z najczęstszych jest nadmierna podaż, głównie w postaci dożylnej.
Pozajelitowo (w postaci kroplówki) magnez podawany jest w formie siarczanu magnezu i stosuje się go m.in.:
- w ciąży powikłanej nadciśnieniem tętniczym,
- w stanach przedrzucawkowych i w rzucawce,
- w ostrej hipomagnezemii,
- przy marskości wątroby,
- po zawale serca
- przy zaburzeniach jego rytmu.
Drugą, najbardziej narażoną grupą osób, są pacjenci cierpiący na ostrą lub przewlekłą niewydolność nerek. Ze względu na zaburzone funkcje wydalania nadmiaru magnezu z organizmu wraz z moczem może dochodzić u nich do kumulacji tego pierwiastka.
Kolejnym zaburzeniem prowadzącym do podwyższonego stężenia jonów magnezu we krwi jest ich nadmierne wchłanianie z przewodu pokarmowego, np. w chorobach zapalnych żołądka i jelit lub poprzez przedawkowanie preparatów magnezu (np. środków przeczyszczających).
Hipermagnezemia obserwowana jest również w przypadku wzmożonego uwalniania magnezu z komórek organizmu, np. w procesie uszkodzenia komórek mięśniowych (rabdomiolizy), hemolizy (rozpadu erytrocytów we krwi obwodowej), kwasicy czy zespołu rozpadu nowotworu.
Z podwyższeniem stężenia magnezu we krwi można też spotkać się u pacjentów cierpiących na niedoczynność tarczycy lub niedoczynność nadnerczy.
Pacjenci z wymienionych wyżej grup ryzyka (choroby zapalne żołądka i jelit, niewydolność nerek, choroby nowotworowe) przed rozpoczęciem suplementacji powinni skonsultować się z lekarzem i w razie konieczności zbadać poziom magnezu we krwi.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Jak się objawia nadmiar magnezu w organizmie?
Pierwsze zauważalne objawy kliniczne nadmiaru magnezu występują zazwyczaj przy stężeniu jego jonów we krwi powyżej 2 mmol/l. Dotyczą one bezpośrednio procesów, w których pierwiastek ten pełni istotną rolę biologiczną.
Objawy hipermagnezemii manifestują się przede wszystkim zaburzeniami:
- nerwowo-mięśniowymi,
- ze strony układu pokarmowego,
- ze strony układu sercowo-naczyniowego, takimi jak spadek ciśnienia tętniczego krwi, zaburzenia pracy serca, czy bradykardia.
Dodatkowo mogą wystąpić objawy hipokalcemii, czyli niedoboru wapnia.
Objawy neurologiczne nadmiaru magnezu
Pacjenci często pytają lekarzy, co robi nadmiar magnezu w organizmie. Najczęściej występującymi objawami nadmiaru magnezu we krwi są te neurologiczne i związane są one z upośledzeniem przewodnictwa nerwowo-mięśniowego.
Pacjenci cierpiący na hipermagnezemię mogą doświadczać:
- osłabienia siły mięśniowej,
- dezorientacji,
- zawrotów głowy,
- parestezji mięśni twarzy (uczucie mrowienia, drętwienia, kłucia, drganie powieki),
- trudności w oddychaniu wynikające z zaburzenia pracy mięśni oddechowych.
Mogą pojawić się także zaburzenia spowodowane porażeniem mięśni gładkich, takie jak zatrzymanie moczu.
Objawy gastryczne nadmiaru magnezu
Nadmiar magnezu w organizmie człowieka może także manifestować się ze strony układu pokarmowego.
Najczęściej występujące objawy to:
- nudności,
- wymioty,
- biegunka, wynikająca z przedawkowania leków przeczyszczających.
Przy bardzo wysokim stężeniach magnezu we krwi może dojść do porażenia mięśni gładkich i w efekcie do zaparć.
Źródło: Opracowanie własne
Reklama
Nadmiar magnezu w ciąży i u dziecka
Nadmiar magnezu raczej nie jest spotykany u kobiet ciężarnych, o ile nie cierpią na niewydolność nerek, których rolą jest m.in. usuwanie nadmiaru magnezu z krwi.
Pacjentki w ciąży częściej zgłaszają objawy sugerujące niedobór magnezu niż jego nadmiar. Źródłem przedawkowania magnezu w ciąży może być natomiast podaż dożylna, która jest często stosowana w przypadku nadciśnienia tętniczego, stanu przedrzucawkowego lub rzucawki.
Jak podaje Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne oraz Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników w takich przypadkach stosuje się wlew z siarczanem magnezu.
Takie podanie leku odbywa się wyłącznie w warunkach szpitalnych pod ścisłym nadzorem lekarza i personelu medycznego, czuwającego nad dobrostanem kobiety oraz jej nienarodzonego dziecka oraz nad prawidłową dawką.
Częstotliwość występowania hipermagnezemii u dzieci nie została określona. Przypuszcza się, że epidemiologia nie różni się od populacji zdrowych, dorosłych osób.
Reklama
Skutki nadmiaru magnezu
Magnez ma istotną rolę biologiczną w pracy serca, dlatego skutkiem długotrwałego jego nadmiaru mogą być objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego.
Osoby zmagające się z hipermagnezemią, czyli posiadające za dużo magnezu w organizmie, będą skarżyły się na:
- obniżone ciśnienie tętnicze krwi,
- bradykardię (spowolnioną pracę serca),
- zaburzenia rytmu serca.
Skutkiem nadmiaru magnezu będzie też uczucie osłabienia i zawrotów głowy oraz innych objawów będących bezpośrednią konsekwencją zaburzeń hipotonicznych (związanych ze spadkami ciśnienia krwi).
Objawy i skutki przedawkowania magnezu będą bardziej nasilone i intensywniejsze niż przy nadmiarze magnezu wynikające z długotrwałej, stopniowej suplementacji.
Reklama
Jak usunąć nadmiar magnezu z organizmu?
Leczenie hipermagnezemii nie nasuwa większych trudności. W większości przypadków umiarkowanego nadmiaru magnezu we krwi, wystarczy ograniczenie jego podaży w pożywieniu bądź suplementacji.
Dodatkowo można zastosować leki moczopędne (zawierające np. furosemid), które wzmogą filtrację w nerkach i szybsze wypłukiwanie magnezu z organizmu.
Wśród domowych środków, które mogą pomóc usuwanie magnezu z organizmu znajdziemy m.in.:
- kawę,
- herbatę,
- alkohol,
- napoje typu cola,
- produkty bogate w wapń.
W przypadku ciężkich zatruć magnezem zagrażających zdrowiu i życiu koniecznie może być leczenie szpitalne.
Lekarz może zadecydować o dożylnym podaniu wlewu z jonami wapnia lub w najcięższych przypadkach, gdy pacjent cierpi na niewydolność nerek, o przeprowadzeniu dializy.
