Nadżerka szyjki macicy - co to jest? Objawy i metody usuwania

Czym jest i jak wygląda nadżerka szyjki macicy? Rodzaje nadżerki

Aby wyjaśnić, czym jest nadżerka szyjki macicy, najpierw skupimy się na tym, co to jest nadżerka. To płytkie, wrzodziejące uszkodzenie błony śluzowej, np. pojawiające się na dziąśle, macicy czy w żołądku.

W przypadku nadżerki rzekomej szyjki macicy pojęcie to oznacza prawidłową tkankę, która znajduje się w innym miejscu niż powinna. Obserwuje się wówczas wywinięcie błony śluzowej kanału szyjki macicy. Tego typu zmiana ma zazwyczaj swoje źródło w fizjologii i zwykle nie oznacza niczego groźnego. Szacuje się, że dotyczy mniej więcej co 4. kobiety i określana jest mianem nadżerki rzekomej, inaczej ektopii szyjki macicy. Co więcej, w tym przypadku „nadżerka” to bardzo potoczny termin, który nie jest do końca prawidłowy dla oceny tego zjawiska.

Znacznie poważniejszym stanem jest nadżerka prawdziwa, czyli ubytek nabłonka w błonie śluzowej. Taka zmiana może wynikać z uszkodzenia mechanicznego, np. w wyniku nieprawidłowej aplikacji tamponu, ale przyczyn tego stanu jest znacznie więcej.

Jak wygląda nadżerka szyjki macicy? Lekarz może zauważyć ją już w trakcie podstawowego badania ginekologicznego. Taka nadżerka ma formę zaczerwienionego miejsca o nieregularnym kształcie. Czerwone obszary, nazywane też erytroplakią szyjki macicy, mogą towarzyszyć zarówno ektopii, jak i nadżerce prawdziwej oraz różnym stanom zapalnym. Nadżerka prawdziwa to wyraźny ubytek nabłonka znajdujący się na powierzchni pochwowej szyjki macicy. Co ciekawe, wystąpienie nadżerki może poprzedzić obecność krostki albo pęcherzyka.

W klasyfikacji ICD-10 nadżerka szyjki macicy została oznaczona kodem N86 i jest dokładnie określana jako: nadżerka i wywinięcie błony śluzowej kanału szyjki macicy. Z kolei w klasyfikacji ICD-11 ma kod GA15.1.

Reklama

Stopnie i rodzaje nadżerki szyjki macicy

Już wiesz, że istnieją dwa rodzaje nadżerki szyjki macicy. To nadżerka prawdziwa oznaczająca ubytek w naskórku, a także nadżerka rzekoma, inaczej ektopia gruczołowa, wskazująca na obecność  nabłonka gruczołowego na tarczy części pochwowej to wywinięcie się błony śluzowej macicy poza jej odpowiedni obszar na część pochwową.

Nadżerka rzekoma nie ma więc w istocie nic wspólnego z nadżerką, bo jest prawidłową zmianą zlokalizowaną w nieprawidłowym miejscu. Warto zwrócić uwagę na charakter tego typu zmian. Nadżerka może też być stanem przedrakowym, dlatego nawet najdrobniejsza wymaga leczenia.

Wyróżnia się różne stopnie nadżerki szyjki macicy. Wczesna faza takiej choroby zwykle nie wymaga leczenia zabiegowego. Często wystarczające okazuje się stosowanie preparatów dopochwowych. Natomiast nadżerka szyjki macicy 2 stopnia i bardziej zaawansowane zmiany nierzadko muszą być leczone w bardziej inwazyjny sposób.

Reklama

Inne nadżerki u kobiet

Nadżerka to takie uszkodzenie błony śluzowej, które może pojawić się w różnych częściach ciała, np. na żołądku, ale też na narządach typowo kobiecych. Gdzie może rozwinąć się nadżerka u kobiet? Tego typu zmiany mogą dotknąć, m.in.:

• pochwy,
• macicy.

Nadżerka przez długi czas może nie dawać żadnych objawów, dlatego tak ważne jest zgłaszanie się na regularne badania do ginekologa.

Nadżerka pochwy

Nadżerka w pochwie bardzo często nie daje o sobie znać i kobiety dowiadują się o niej dopiero podczas rutynowych badań. Niekiedy jednak to objawy nadżerki pochwy kierują panie do lekarza. Wśród klasycznych symptomów wskazujących na tę dolegliwość można wskazać na:

• plamienia między miesiączkami,
• bóle i krwawienia w trakcie stosunku,
• wydzielinę z pochwy.

Ubytek w tkance nabłonka wielowarstwowego płaskiego, który wywołuje nadżerka części pochwowej szyjki macicy, zostaje zastąpiony nabłonkiem gruczołowym. Ten drugi rodzaj nabłonka jest bardziej podatny na zakażenie, co przekłada się na większe ryzyko rozwoju chorób. Nieleczona nadżerka to przyczyna wielu przypadków nowotworów.

Nadżerka macicy i nadżerka na jajniku

Ubytki i owrzodzenia nabłonka mogą dotyczyć samej macicy. Nadżerki macicy to dolegliwość, która wymaga leczenia. Objawy nadżerki macicy mogą ujawnić się znacznie później, gdy zmiany będą zaawansowane. Zazwyczaj symptomy są tożsame z nadżerką pochwy.

Takiej zmianie mogą towarzyszyć:

• bóle brzucha,
• upławy o różnym zabarwieniu,
• krwawienia międzymiesiączkowe.

Rzadziej mówi się o tym typie nadżerek. Więcej miejsca poświęca się nadżerkom szyjki macicy. Nie ma też nadżerki macicy w klasyfikacji ICD-10.

W klasyfikacji ICD-10 nie ma natomiast wyszczególnionej nadżerki na jajniku. Trudno również o znalezienie doniesień naukowych w tym zakresie.

Reklama

Przyczyny nadżerki szyjki macicy

Skąd się bierze nadżerka szyjki macicy? W zależności od rodzaju nadżerki na szyjce macicy przyczyna tego stanu może być inna. W przypadku rzekomej nadżerki szyki macicy powodami mogą być zmiany hormonalne i infekcje, do których dochodzi np. w trakcie współżycia. Za nadżerką szyjki macicy rzekomą stoją także przemiany fizjologiczne.

Wśród czynników ryzyka rozwoju tego typu dolegliwości wymienić można:

• stosowanie antykoncepcji hormonalnej -  intensywne przemiany hormonalne ingerują w rozmieszczenie granicy nabłonków w pochwie;
• poronienie;
• ciąża i poród - w tym przypadku dochodzi do rozszerzenia się szyjki macicy, przez co zmienia ona swój wygląd, taki stan nie wymaga leczenia;
• rozpoczęcie współżycia - inicjacja seksualna również wpływa na zmiany hormonalne.

Do pojawienia się na nadżerki szyjki macicy rzekomej przyczyniają się również różnorodne zabiegi ginekologiczne, które powodują rozszerzanie kanału szyjki macicy. W tym miejscu wymienić można chociażby łyżeczkowanie. Jeżeli więc zauważysz u siebie niepokojące objawy po łyżeczkowaniu, na przykład krwawienia, wówczas może to sugerować rozwój nadżerki szyjki macicy rzekomej.

Z kolei, od czego powstaje nadżerka prawdziwa? Przyczyny nadżerki szyjki macicy prawdziwej to m.in.:

• urazy mechaniczne, np. nieumiejętna aplikacja tamponów, urazy w trakcie współżycia, antykoncepcja mechaniczna,
• zaburzenia hormonalne o dużym natężeniu, np. związane z niedoborem estrogenów,
• przewlekły stan zapalny,
• zmiany związane z rozwojem raka szyjki macicy lub zmiany przedrakowe, np. wywołane działaniem HPV.

Do rozwoju nadżerek szyjki macicy mogą przyczynić się również stosowane środki chemiczne, a także predyspozycje genetyczne. Co ciekawe, ryzyko pojawienia się nadżerek w obszarze szyjki macicy wzrasta w przypadku kobiet, które chorowały na opryszczkę narządów płciowych, kiłę, a także u tych, które miały dużą liczbę partnerów seksualnych. Zazwyczaj nadżerki występują u pań w wieku rozrodczym, choć nie omijają również pacjentek młodszych oraz starszych, np. w okresie menopauzy.

Reklama

Objawy nadżerki szyjki macicy

Początkowo objawy nadżerki mogą być mylone np. z zespołem napięcia przedmiesiączkowego czy dolegliwościami występującymi przed miesiączką. Niekiedy cały proces przebiega bez żadnych wyraźnych symptomów. Czasem jedyną wskazówką są krwawienia pojawiające się po współżyciu.

Co natomiast może świadczyć o tym, że na narządach rodnych rozwija się taka zmiana? Jakie są najczęstsze objawy nadżerki szyjki macicy? Oto one:

• plamienia,
• krwawienia pomiędzy miesiączkami,
• upławy o białym, a nawet zielonkawym kolorze i nieprzyjemnym zapachu,
• bóle brzucha i podbrzusza,
• bolesność podczas współżycia,
• nawracające infekcje.

Jeżeli u kobiety pojawiają się takie dolegliwości, powinna skonsultować się z ginekologiem.

Reklama

Diagnostyka nadżerki szyjki macicy

Ubytki w błonie śluzowej szyjki macicy lekarz może wykryć w trakcie rutynowego badania przeprowadzonego za pomocą wziernika. Ginekolog wykona również cytologię, może też poszerzyć diagnostykę o kolposkopię, czyli badanie z wykorzystaniem wziernika i kolposkopu o działaniu powiększającym. Pozwoli mu to dokładniej obejrzeć zmiany.

Takie badania umożliwią lekarzowi rozstrzygnięcie, czy zmiany w postaci nadżerki są wywołane stanem zapalnym, czy np. rozpoczętym procesem nowotworowym. To również możliwość ustalenia, jak poważna jest to dolegliwość.

W rozpoznaniu nadżerki lekarz może też zastosować posiew, czyli zbadać wymaz z pochwy pod kątem sprawdzenia rodzaju infekcji, która doprowadziła do stanu zapalnego.

Reklama

Leczenie nadżerki szyjki macicy

Jak wyleczyć nadżerkę szyjki macicy? Proces ten może opierać się na kilku rozwiązaniach. Co ciekawe, jak wskazuje dr Zalewski, nadżerka bardzo często ustępuje samoistnie, dlatego lekarze nie decydują się na jej natychmiastowe usunięcie, ale obserwują ją przez okres np. kilku miesięcy.

Jednocześnie może też dojść do epidermizacji nadżerki, czyli do przekształcania prawidłowej tkanki w chorą tkankę. Nadżerka może też świadczyć o dysplazji szyjki macicy, czyli o stanie przedrakowym. Wymaga to jednak bardziej szczegółowych badań.

Dobór metody leczenia nadżerki dobiera się do indywidualnej sytuacji pacjentki - wielkości zmiany czy też kwestii związanych z chęcią posiadania potomstwa.

Jeżeli zmiana w formie nadżerki na szyjce macicy jest niewielka, lekarz może zdecydować się na wdrożenie farmakologii. Leki na nadżerkę szyjki macicy mają za zadanie działać przeciwzapalnie i przyśpieszać gojenie się nadżerki. Aby stymulować leczenie stosuje się globulki dopochwowe.

Leki na nadżerkę szyjki macicy bez recepty zawierają w swoim składzie takie składniki jak:

• omeprazol,
• pantoprazol,
• esomeprazol.

Zamiast jednak bazować jedynie na preparatach aptecznych, lepiej skonsultować się z lekarzem. Samodzielna diagnostyka w tym zakresie jest niemożliwa i raczej opiera się na domniemaniach co do stanu zdrowia, np. na podstawie obserwacji objawów, które mogą przecież wskazywać na coś zupełnie innego.

Metody usuwania nadżerki szyjki macicy

Decyzję związaną z tym, czy nadżerkę usuwać, czy nie należy podjąć w porozumieniu z lekarzem. Taka zmiana sama w sobie nie jest groźna, jednak może przeobrazić się w raka szyjki macicy, dlatego zwykle lepiej ją usunąć. Obecnie istnieje wiele sposobów na to, by pozbyć się opisywanej tu zmiany. Usunięcie nadżerki można wykonać zarówno na NFZ, jak i w placówce prywatnej. Oto kilka najpopularniejszych zabiegów na nadżerki, które są stosowane w naszym kraju:

• wymrażanie nadżerki - inaczej kriokoaguacja. Lekarz z wykorzystaniem specjalnej sondy przykłada końcówkę mrożącą do tkanki i zamraża nadżerkę. Ten proces trwa kilka minut. Gojenie się błony śluzowej trwa kilka tygodni i wówczas należy powstrzymać się od współżycia;
• wypalanie - potocznie określane jako wypalanka szyjki macicy albo elektrokoagulacja. To usuwanie nadżerki za pomocą iskry elektrycznej. Cały zabieg trwa około 4 minuty, jednak proces rekonwalescencji jest przeciągnięty do miesiąca. Wówczas pacjentka może czuć nieprzyjemną woń. Wypalanka prowadzi nierzadko do pojawienia się blizn, które utrudniają np. rozwarcie się szyjki macicy w trakcie porodu. Nie jest to więc polecana metoda dla kobiet planujących potomstwo;
• fotokoagulacja - inaczej laserowe usuwanie nadżerki. Taki zabieg służy do pozbywania się małych zmian. Jest bezbolesny, a proces rekonwalescencji trwa 2 tygodnie. Nadżerka jest usuwana za pomocą końcówki, która emituje fale świetlne;
• koagulacja chemiczna - pozbywanie się zmienionej tkanki za pomocą środków chemicznych;
• elektrokonizacja - to sposób wykorzystywany w usuwaniu bardzo dużych nadżerek. Są one poddane wycinaniu za pomocą noża elektrycznego. Przez kilka tygodni należy wstrzymać się od współżycia i nie stosować tamponów, by tkanki mogły dobrze się wygoić.

Każda z metod może wywołać skutki uboczne. Niektóre kobiety skarżą się m.in. na wodniste upławy po usunięciu nadżerki.

Cena usunięcia nadżerki zależy od przyjętej metody i miejsca, w którym przeprowadzany jest zabieg.

Zioła na nadżerkę szyjki macicy

Wiele kobiet nim zdecyduje się na specjalistyczne metody usuwania opisywanej tu zmiany, zastanawia się, jak wyleczyć nadżerkę domowymi sposobami. Czy jest to w ogóle możliwe? Naturalne leczenie nadżerki szyjki macicy obejmuje przede wszystkim zewnętrzne stosowanie ziół. Domowe leczenie nadżerki dotyczy zwykle części pochwowej macicy i polega na irygacji mieszankami ziół z wodą.

Klasyczne zioła na nadżerkę szyjki macicy to ziele krwawnika, kwiat nagietka, kora dębu, kłącze pięciornika czy ziele szanty. Stosując zioła należy powstrzymać się od współżycia, by pozwolić tkankom się zregenerować.

Taką metodę najlepiej omówić z lekarzem, bo choć fitoterapia przynosi efekty w leczeniu wielu dolegliwości, może też wywołać działania niepożądane.

Nadżerka szyjki macicy a ciąża

Kwestia nadżerki a ciąży pojawia się w różnych kontekstach. Po pierwsze niektóre kobiety obawiają się planować ciążę w przypadku, gdy lekarz rozpozna u nich taką zmianę. Tymczasem nadżerka, przy jednoczesnym prawidłowym wyniku cytologicznym i braku nieprawidłowych krwawień nie jest przeciwwskazaniem do tego, by postarać się o potomstwo.

Kolejną sytuacją, która może budzić niepokój jest pojawienie się nadżerki szyjki macicy w ciąży. Taka zmiana nie stanowi bezpośredniego zagrożenia ani dla przyszłej mamy, ani dla dziecka, jednak pod wpływem hormonów może się powiększać. Nadżerka szyjki macicy nie ma jednak wpływu na przebieg ciąży czy komplikacje przy porodzie. Kobieta powinna znajdować się pod stałą opieką lekarską, by eliminowane były ewentualne stany zapalne w obrębie narządów płciowych.

Leczenie nadżerki w ciąży nie jest zwykle prowadzone. Lekarz może podjąć się tego zadania już po porodzie.

Nadżerka po porodzie

Ciąża i poród to poważne obciążenie dla organizmu kobiety. W wyniku różnych zmian hormonalnych, których przyszła mama doświadcza, a także wysiłku towarzyszącego porodowi, w tym porodowi naturalnemu, może rozwinąć się nadżerka po porodzie.

Objawy nadżerki po porodzie są tożsame z tymi u pozostałych kobiet. Nierzadko taka zmiana nie jest sygnalizowana w żaden sposób. Dopiero podczas badania lekarz ją rozpoznaje. Nadżerka po porodzie naturalnym może ujawnić się kilka tygodni później, np. poprzez krwawienia po podjęciu współżycia.

Metody leczenia nadżerki po porodzie są takie same jak u innych kobiet i mogą obejmować np. wymrażanie.

Nadżerka szyjki macicy a stosunek. Czego unikać przy tej dolegliwości?

Istnieje ścisły związek pomiędzy nadżerką szyjki macicy a współżyciem. W przypadku ektopii, czyli nadżerki rzekomej, to właśnie inicjacja seksualna jest jednym z czynników wpływających na jej pojawienie się.

Z kolei u kobiet z nadżerką prawdziwą mogą pojawić się krwawienia i plamienia po stosunku. Często to właśnie jedyny objaw wskazujący na tę dolegliwość. Dlatego, gdy kobieta zauważy u siebie tego rodzaju problemy, powinna czym prędzej skorzystać z wizyty u lekarza.

Co natomiast w przypadku, gdy zostanie już rozpoznana taka zmiana? Czy można współżyć? Nadżerka szyjki macicy nie stanowi przeciwwskazania do podjęcia stosunków seksualnych. Co więcej, nie jest to zmiana zaraźliwa, dlatego nie powinna być powodem zaprzestania życia intymnego.

Natomiast przeciwwskazaniem do współżycia jest laserowe usuwanie nadżerki. Po takim zabiegu należy poczekać aż błona śluzowa się wygoi. Czas gojenia to około 4-6 tygodni.

Czym grozi nieleczona szyjka macicy? Powikłania

Wiele małych nadżerek szyjki macicy może wygoić się samoistnie, nie prowadząc do żadnych skutków ubocznych. Jednocześnie nierzadko nieleczona nadżerka może się powiększyć, przez co określone objawy przybierają na sile.

Kobieta z dużą nadżerką szyjki macicy może borykać się z coraz częściej powtarzającymi się:

• upławami,
• nieprawidłowymi krwawieniami miesiączkowymi,
• bólami podbrzusza,
• krwawieniami po współżyciu i bólem w trakcie współżycia,
• nawracającymi infekcjami.

Jednak w wielu przypadkach nadżerka może przeistoczyć się w raka szyjki macicy. Z tego też powodu każdą rozpoznaną nadżerkę należy kontrolować, a w razie konieczności rozpocząć jej leczenie.

Nadżerka szyjki macicy to dolegliwość, która wymaga konsultacji lekarskiej. Z reguły taki stan nie jest groźny, może jednak być preludium do rozwoju raka szyjki macicy, stąd konieczność obserwacji i ewentualnego wdrożenia leczenia.