Co to jest i jak działa naproksen?
Naproksen to to pochodna kwasu propionowego (podobnie jak ibuprofen czy ketoprofen) o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym. Dodatkowo hamuje agregację płytek krwi, (zlepianie się płytek krwi by zatamować krwawienie) lecz dużo słabiej i krócej niż aspiryna.
Naproksen został opatentowany w 1967, a do powszechnego użycia wszedł dopiero 9 lat później. W 2020 roku znalazł się na 91. miejscu najczęściej przepisywanych leków w Stanach Zjednoczonych z ponad 8 milionami wystawionymi na niego recept.
Jak działa naproksen? Mechanizm działania naproksenu polega na nieselektywnym blokowaniu enzymów cyklooksygenazy COX-1 i COX-2. Pierwszy z tych enzymów jest w warunkach fizjologicznych aktywny w wielu różnych tkankach.
Natomiast druga izoforma tego enzymu, czyli COX-2 uaktywnia się gwałtownie w tkankach objętych stanem zapalnym. Zahamowanie wspomnianych cyklooksygenaz powoduje spadek syntezy związków zwanych prostaglandynami, które mają silnie prozapalne właściwości.
Reklama
Zastosowanie i wskazania do przyjmowania leków z naproksenem
Na co działa naproksen? Jak już było wcześniej wspomniane, naproksen ma właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwpłytkowe. Ta ostatnia właściwość jest pomijana, gdyż kwas acetylosalicylowy jest dużo lepszym wyborem w profilaktyce zawału serca niż naproksen czy inne NLPZ-y.
Głównym wskazaniem do zażycia naproksenu są bóle o nasileniu małym lub umiarkowanym, jak na przykład:
- zapalenie ścięgien;
- choroba zwyrodnieniowa stawów;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- ostre napady dny moczanowej.
Niektóre badania pokazują, że naproksen jest nieco bardziej skuteczny w działaniu przeciwbólowym i w łagodzeniu porannej sztywności stawów. Dodatkowo działa on nieco dłużej niż inne leki z tej grupy, więc wystarczy podawać go dwa lub nawet raz dziennie. Ponadto można stosować naproksen na przeziębienie w celu zmniejszania ogólnych dolegliwości bólowych i stanów zapalnych.
Pamiętajmy, że naproksen na gorączkę również działa - dzięki czemu znacznie poprawia się ogólny komfort pacjenta w trakcie przeziębienia.
Czy można stosować naproksen na wirusy? Kilka badań na zwierzętach wykazało faktyczne działanie przeciwwirusowe. Niektóre NLPZ-y wraz z naproksenem na czele poprzez wiązanie nukleoproteiny wirusa grypy typu A i B znacząco utrudniają replikację wirusa i jego eksport na zewnątrz zainfekowanej komórki.
Zaletą naproksenu w infekcji wirusowej o ciężkim przebiegu może być także jego działanie antycytokinowe, potencjalnie hamujące niebezpieczną burzę cytokinową. Dlatego tak popularne było podawanie naproksenu w leczeniu Covid-19. Jednakże by potwierdzić podobną skuteczność wśród ludzi potrzebne są jeszcze dodatkowe badania.
Czy można stosować naproksen na ból zęba? Jak najbardziej można, gdyż jest to w miarę silny i bezpieczny lek. Dopiero gdy będzie niewystarczający, to można wtedy spróbować czegoś silniejszego jak na przykład słabych opioidów.
Podobnie jest w przypadku stosowania na ból głowy naproksenu lub na migreny. Również jak najbardziej można go zastosować w pierwszej kolejności. Dopiero gdy lek ten okaże się niewystarczający, to można sięgnąć po mocniejszy środek.
Reklama
Dawkowanie naproksenu - jaka jest dawka maksymalna?
Mamy dostępne różne formy tego leku. Począwszy od tabletek naproksenu 200 mg do kupienia bez recepty lub naproksenu 500 mg w tabletkach dostępnego tylko na receptę, po czopki z naproksenem i żele do stosowania zewnętrznego.
W przypadku tych ostatnich prawidłowe dawkowanie polega na smarowaniu miejsca występowania bólu od 4 do 5 razy na dobę w odstępach kilkugodzinnych.
Dawkowanie naproksenu w tabletkach z kolei zakłada przyjmowanie najczęściej dwóch dawek dziennie. W zależności od jednostki chorobowej będzie to łącznie od 200 do 1000 mg dziennie. Dawka maksymalna naproksenu lub dawka dobowa to 1250 mg.
Nie zaleca się przekraczania tej ilości gdyż nie zwiększy to siły leku, a spowoduje jedynie nasilenie występowania działań niepożądanych.
Czy można stosować naproksen u dzieci? Tylko w wyjątkowych okolicznościach czyli u dzieci po 5 roku życia mających masę ciała większą niż 20 kg w przypadku wystąpienia młodzieńczego reumatoidalnego zapalenia stawów. Stosuje się wtedy 10 mg/kg masy ciała na dobę w dwóch dawkach podzielonych co 12 godzin.
Jak długo stosować naproksen? Najprościej ujmując - aż do ustąpienia dolegliwości bólowych. Jednak trzeba pamiętać, że im dłużej stosuje się leki z grupy NLPZ-ów, tym większe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Szczególnie jeśli chodzi o powikłania ze strony przewodu pokarmowego. Jeśli więc nasze leczenie naproksenem potrwa dłużej niż około tydzień, powinniśmy zastosować leki osłonowe na żołądek z grupy antacida lub inhibitory pompy protonowej (na przykład omeprazol lub pantoprazol).
Reklama
Naproksen a interakcje z innymi lekami i substancjami
Naproksenu nie można używać w przypadku, gdy jesteśmy uczuleni na tę substancję lub gdy chorujemy na ciężką niewydolność nerek, na czynną lub nawracającą chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy. Ponadto naproksenu nie powinny stosować kobiety w III trymestrze ciąży.
Do poważniejszych interakcji naproksenu należą przede wszystkim te z lekami przeciwzakrzepowymi powodując nasilenie ich działania i wywołując krwawienia. Ponadto w celu ograniczenia niekorzystnych dla ryzyka sercowo-naczyniowego interakcji kwasu acetylosalicylowego chorzy powinni go przyjmować co najmniej 2 h przed zastosowaniem NLPZ-ów takich jak naproksen właśnie.
Kwas acetylosalicylowy blokuje płytki krwi trwale, podczas gdy naproksen robi to tylko czasowo. W momencie gdy pierwszy podajemy naproksen i blokujemy częściowo receptor na płytce krwi, ASA (kwas acetylosalicylowy) nie ma już miejsca uchwytu do tego receptora.
Po kilku godzinach stężenie ASA we krwi gwałtownie maleje a wiązanie się naproksenu z płytką krwi ulega zerwaniu dzięki czemu wraca ona do swojego prawidłowego działania (co jest niekorzystne u pacjentów, których chronimy przy pomocy ASA).
Dlatego tak ważna jest kolejność stosowania i zachowany dwugodzinny odstęp. Najpierw kwas acetylosalicylowy, a po dwóch godzinach ewentualnie naproksen.
Nie należy łączyć ze sobą różnych NLPZ-ów czyli naproksenu i ibuprofenu czy naproksenu i ketoprofenu. Działanie przeciwbólowe nie będzie dużo większe, ale za to może dojść do gwałtownego nasilenia działań niepożądanych.
W ostateczności można jedynie łączyć naproksen z paracetamolem, który to jest jednym z najbezpieczniejszych, ale jednocześnie najsłabszych leków przeciwbólowych.
Reklama
Skutki uboczne stosowania naproksenu. Czy jest bezpieczny?
Czy naproksen jest bezpieczny? Tak jak każdy NLPZ także i naproksen stosowany doustnie jest względnie bezpieczny jeśli jest użytkowany krótkoterminowo.
Jeśli mowa jednak o żelu do stosowania zewnętrznego, to ta forma jest najbezpieczniejsza, gdyż w minimalnym stopniu wchłania się do organizmu i działa głównie w miejscu podania. Sporadycznie może na skórze dojść do odczynów alergicznych czy jakichś stanów podrażnienia.
Najpoważniejsze skutki uboczne naproksenu stosowanego doustnie to: zgaga, nudności, wymioty, zaparcia, biegunka czy wzdęcia. Poważniejszymi reakcjami, które mogą wystąpić są krwawienia z przewodu pokarmowego, stany zapalne, owrzodzenia, perforacje i niedrożności górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego czy zaostrzenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
Zwrócić trzeba także uwagę na inne skutki uboczne naproksenu jak: reakcje alergiczne, zaburzenia snu, dezorientacja, zawroty i bóle głowy, szumy uszne, zaburzenia słuchu, kołatanie serca, obrzęki, duszność, astma oraz bóle i osłabienie mięśni.
Z oczywistych względów, osoby uczulone na naproksen powinny go unikać. Podobnie jest z ludźmi chorującymi na astmę oskrzelową - lek ten może zwiększać ryzyko skurczu oskrzeli.
Innymi przeciwwskazaniami naproksenu do stosowania będzie również czynna choroba wrzodowa żołądka lub jelit, ciężka niewydolność jelit i serca oraz skaza krwotoczna. W przypadku występowania niewydolności wątroby, naproksen również nie jest wskazany.
Czy możliwe jest stosowanie naproksenu w ciąży? Środek ten jest ściśle przeciwwskazany w trzecim trymestrze ciąży oraz raczej niezalecany w pierwszych dwóch trymestrach. W razie potrzeby lepiej jest stosować inne, bezpieczniejsze środki. Podobnie niezalecane jest stosowanie naproksenu i karmienia piersią jednocześnie.
Pełen wykaz działań niepożądanych, interakcji czy przeciwwskazań dostępny jest w ulotce naproksenu dołączonej do każdego opakowania leku.
Reklama
Leki z naproksenem w tabletkach, maści, zastrzykach
Na polskim rynku farmaceutycznym występuje kilka różnych postaci tego leku. Począwszy od naproksenu w tabletkach po czopki. Wiele osób pyta również o naproksen maść, ale takiej postaci akurat nie ma. Istnieje za to naproksen w żelu, który lepiej się wchłania i nie zostawia tłustych plam na skórze.
Jest co najmniej kilkanaście jak nie więcej zamienników naproksenu, które można kupić w każdej polskiej aptece. Cena naproksenu jest bardzo zróżnicowana w zależności od postaci leku, wielkości opakowania czy samej marży apteki. Najczęściej nie jest ona jednak wygórowana i wynosi nie więcej niż trzydzieści złotych.
Czy naproksen jest na receptę? I tak i nie. Można kupić tabletki z naproksenem bez recepty, ale tylko te w najniższej dawce nieprzekraczające 220 mg w jednej tabletce.
Istnieją również leki z naproksenem w postaci tabletek dostępnych tylko na receptę w dawce wyższej niż 220 mg i najczęściej są one również refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Cena takiego opakowania wynosi wtedy od kilku do kilkunastu złotych (w zależności od dawki i liczby tabletek). Z kolei wszystkie żele z naproksenem kupimy bez problemu w każdej aptece bez recepty.
