Czym jest neoplazja śródnabłonkowa?
Neoplazja śródnabłonkowa oznacza specyficzne zaburzenie o obrębie komórek nabłonka, które doprowadza do przemiany zdrowych komórek w komórki nowotworowe.
Większość raków inwazyjnych poprzedzona jest stanem, który medycyna nazywa okresem przedinwazyjnym. Nie każda zmiana przekształca się w nowotwór złośliwy, a ryzyko przemiany w raka zależy przede wszystkim od stopnia i zaawansowania toczących się zmian w komórkach.
Neoplazja śródnabłonkowa szyjki macicy oznacza zmiany na szyjce macicy, które wskazują na stan przedrakowy.
Dlatego tak ważne jest badanie cytologiczne, które wykrywa nieprawidłowości w strukturze komórek.
Określenie „śródnabłonkowa” oznacza, iż zmiany dotyczą warstwy powierzchniowej, która pokrywa szyjkę macicy. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD 10 przypisuje dysplazji szyjki macicy kod N87 (łagodnej N87.0, umiarkowanej N87.1 i ciężkiej N87.2)
Neoplazja wewnątrznabłonkowa może doprowadzić do rozwoju raka szyjki macicy. Im bardziej zaawansowany stan negatywnych zmian w obrębie komórek nabłonka, tym większe prawdopodobieństwo rozwoju choroby nowotworowej i tym samym zmniejszona szansa na cofnięcie zmian.
Jakie są przyczyny pojawienia się śródnabłonkowej neoplazji? Oto najważniejsze czynniki rozwoju choroby:
- przebyta infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego, czyli HPV,
- zbyt duża liczba partnerów seksualnych,
- wczesne rozpoczęcie współżycia seksualnego (poniżej 17 roku życia),
- długotrwała obniżona odporność,
- choroby przebiegające z upośledzeniem odporności, np. immunosupresja czy zespół nabytego niedoboru odporności,
- przewlekłe nawracające infekcje przenoszone drogą płciową, np. chlamydia czy rzeżączka.
- zakażenie wirusem HIV,
- wieloletnie stosowanie antykoncepcji hormonalnej, zwłaszcza w połączeniu z nałogiem tytoniowym,
- długotrwała dieta uboga w antyoksydanty, a szczególnie w witaminy A i E,
- czynniki genetyczne (mutacje),
- liczba porodów (powyżej 3).
Neoplazja śródnabłonkowa dotyczy głównie kobiet, które w swoim codziennym życiu stykają się z wymienionymi powyżej czynnikom ryzyka, niezależnie od wieku.
Neoplazja śródnabłonkowa w wirus HPV
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, który jest jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, stwarza „idealne” warunki do rozwoju śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy. HPV z tego jest bardzo istotnym czynnikiem zachorowania na raka szyjki macicy.
Infekcja wirusa brodawczaka ludzkiego jest silnie powiązana z neoplazją śródnabłonkową, dlatego w przypadku stwierdzenia obecności HPV każda kobieta powinna częściej kontrolować stan zdrowotny narządów płciowych.
Wirus brodawczaka szybko wnika do komórek i powoduje przejście do kolejnych etapów neoplazji śródnabłonkowej. Musimy także pamiętać, że po kilkunastu latach może prowadzić do nowotworzenia.
Zakażenie wirusem HPV w wielu przypadkach ustępuje samoistnie i przebiega bezobjawowo. Problemem są wirusy brodawczaka typu onkogennego i te głównie odpowiadają za stan przedrakowy, jakim jest neoplazja śródnabłonkowa i rak szyjki macicy. Dlatego tak ważne są badania w kierunku HPV.
Przy stwierdzeniu neoplazji śródnabłonkowej niskiego stopnia, związanej z infekcją HPV wystarczy leczenie zachowawcze, bez konieczności zabiegu chirurgicznego. Bardziej zaawansowany stan chorobowy już nie daje takich możliwości - musimy wtedy liczyć się z leczeniem chirurgicznym.
Neoplazja śródnabłonkowa a rak sromu
Stan przedrakowy pojawia się także w przypadku nowotworu sromu. Rozwój tego raka często poprzedza śródnabłonkowa neoplazja sromu, która jest jednym ze stanów przednowotworowych tej części okolic intymnych.
Te charakterystyczne zmiany w nabłonku powierzchniowym skóry sromu wskazują na przekształcanie się zdrowych komórek w nowotworowe. Dotyczą głównie kobiet po 60 roku życia, które przeszły już okres menopauzy.
Czy neoplazja to rak? Nie, neoplazja nie jest jeszcze rakiem, ale jest bardzo ważnym sygnałem o nieprawidłowościach, a nieleczona może doprowadzić do nowotworu.
Reklama
Stopnie neoplazji śródnabłonkowej szyjki macicy - CIN 1,2 i 3
W zależności od oceny zmian, które zaszły w komórkach i oceny ryzyka przekształcenia się w komórki rakowe, medycyna wyróżnia 3 stopnie CIN (ang. cervical intraepithelial neoplazja).
W 1975 roku Światowa Organizacja Zdrowia zaproponowała ujednolicenie terminologii, która jest stosowana w badaniach komórek nabłonkowych, wskazujących na rozwijające się zmiany nowotworowe. Proces zmian oznacza zastępowanie prawidłowych komórek nabłonka wielowarstwowego komórkami nieprawidłowymi, które zajmują kolejne warstwy nabłonka.
Aby prawidłowo pokazać rozległość zmian w kolejnych warstwach komórki wprowadzono 3 stopnie neoplazji śródnabłonkowej, które określają nieprawidłowe zmiany w budowie tkanek szyjki macicy po zbadaniu pobranych wycinków.
Oto schemat stopni neoplazji śródnabłonkowej:
- CIN 1 (neoplazja niskiego stopnia) - ten symbol oznacza umiejscowienie komórek dysplastycznych w 2/3 górnej warstwy nabłonka. Tego typu stan przedrakowy nie wymaga specjalistycznego leczenia, a tylko systematycznych kontroli u ginekologa w celu monitorowania zmian (co oznacza, iż jest wyleczalny). Neoplazja tego stopnia cofa się prawie w 60-80% przypadków. Najczęściej rozwija się i znika sam w ciągu dwóch lat, jeśli nie ma cech inwazyjności. W tej kategorii zaledwie 1 proc. może ulec zezłośliwieniu. Takie zmiany często wywołane są silnym stanem zapalnym,
- CIN 2 (neoplazja średniego stopnia) - oznacza, że komórki dysplastyczne zajęły 2/3 warstwy dolnego nabłonka, a ryzyko zachorowania na raka wzrasta o 5 proc.
- CIN 3 (neoplazja dużego stopnia) - ten stopień oznacza już zajęcia całej grubości nabłonka. Około 12 proc. przypadków z tym stopniem zaawansowania przemiany zdrowych komórek w nowotworowe powoduje rozwój raka. Musimy jednak pamiętać , iż CIN 3 nie oznacza nowotworu i nadal jest jeszcze stanem przedrakowym.
Wraz ze wzrostem CIN rośnie ryzyko progresji w kierunku raka inwazyjnego.
Reklama
Jak się objawia neoplazja śródnabłonkowa szyjki macicy?
W początkowych stadiach neoplazja rozwija się bezobjawowo, u wielu kobiet może nawet być bezobjawowa przez cały czas jej trwania (dlatego tak ważna jest kontrola i badania).
Wiele symptomów może być zlekceważonych przez kobiety, ponieważ nie zawsze są oczywiste i mogą kojarzyć się z drobnymi niedyspozycjami.
Do objawów neoplazji szyjki macicy zaliczamy:
- krwawienia między miesiączkowe,
- krwawienie przy stosunku płciowym,
- upławy z krwi o nieprzyjemnym zapachu,
- bóle w podbrzuszu,
- bóle krzyżowo-lędźwiowe.
Jeśli zauważymy podobne objawy, które występują systematycznie lub nasilają się należy skontaktować się z lekarzem.
Niespecyficzne plamienia po stosunku lub w połowie cyklu mogą u niektórych pań nie wskazywać na chorobę, ale u innych mogą być już sygnałem o rozwijającym się stanie przedrakowym. Nie bagatelizujmy żadnego z nich, a wątpliwości może rozwiać tylko konsultacja lekarska.
Reklama
Jak wykryć neoplazję śródnabłonkową szyjki macicy?
Neoplazję śródnabłonkowa szyjki macicy można wykryć przeprowadzając badanie cytologiczne. Lekarz nie jest w stanie w 100 proc. stwierdzić nieprawidłowości bez wyników badań.
Cytologia to test przesiewowy, którego celem jest rozpoznanie stanu przednowotworowego lub komórek nowotworowych raka szyjki macicy. Lekarz przy pomocy specjalnej szczoteczki zbiera fragment nabłonka z ujścia szyjki macicy i jej wnętrza. Tak pobrany materiał jest zdiagnozowany pod mikroskopem w laboratorium. To właśnie wtedy komórki nabłonka są oceniane w skali CIN.
Kolejnym badaniem ginekologicznym stosowanym do wykrywania neoplazji jest kolposkopia. To metoda obrazowa - lekarz zakłada wziernik i ogląda oraz ocenia dolną część narządu rodnego.
W czasie badania, w sytuacji uwidocznienia zmian wzbudzających podejrzenie pobierany jest także wycinek do dalszego sprawdzenia.
Warto wykonywać także testy na HPV. Wirus brodawczaka ludzkiego może być przyczyną neoplazji śródnabłonkowej, a jego wczesne wykrycie może zapobiec stanom przedrakowym.
Pamiętajmy, że rak szyjki macicy jest tym typem nowotworu, któremu można w większości przypadków całkowicie zapobiec, jeśli zostanie wcześnie wykryty. Wynik testu na HPV jest bardzo istotnym wskazaniem do dalszej diagnostyki i podjęcia efektywnego badania.
Reklama
Leczenie neoplazji śródnabłonkowej. Czy jest możliwe?
Leczenie neoplazji szyjki macicy zależy od stadium zaawansowania choroby, czyli stopnia CIN. Zmiany CIN 1, czyli niskiego stopnia z reguły nie wymagają leczenia, a tylko systematycznej obserwacji.
W pozostałych przypadkach (przy średnich i dużych zmianach) lekarz może zlecić:
- konizację, czyli biopsję zimnym nożem, polegającą na usunięciu części chorej tkanki,
- krioterapię, czyli wymrażanie patologicznych tkanek,
- waporyzację laserową, czyli wypalanie zmienionych chorobowo tkanek
- elektroresekcję szyjki macicy, czyli usuwanie zmienionej tkanki drutem wolframowym.
O wyborze metody leczenia decyduje lekarz na podstawie wyników badań konkretnej pacjentki i jej ogólnego stanu zdrowia.
Reklama
Profilaktyka neoplazji śródnabłonkowej
Najważniejsze w profilaktyce neoplazji śródnabłonkowej jest wczesne wykrywanie zmian. Dlatego tak ogromną wagę lekarze przykładają do badań cytologicznych. Cytologia na wczesnym etapie potrafi wykryć chorobę w stadium przedrakowym i stworzyć pole do całkowitego wyleczenia. Tak samo testy na HPV.
To ważne, aby sprawdzać się i pilnować terminów - wcześnie wyłapane nieprawidłowości w początkowym i podjęcie leczenia są w stanie uchronić nas przed rakiem szyjki macicy.
Ten typ raka jest niestety często nowotworem złośliwym. Niebagatelizowanie żadnych nieprzyjemnych objawów ze strony narządów rodnych i szybka reakcja stwarzają idealne warunki do uchronienia się przed poważnymi chorobami.
Pamiętajmy - badajmy się i sprawdzajmy. Program profilaktyki raka szyjki macicy obejmuje teraz kobiety w wieku 25-64 lat i w ramach tego programu badanie bezpłatne przysługuje raz na 3 lata (chyba, że kobieta należy do grupy ryzyka).
