Nerwica lękowa
Nerwica lękowa jest jedną z najczęściej występujących a zarazem najtrudniejszych do zdiagnozowania nerwic. Istotą nerwicy lękowej jest powstanie samonapędzającego się mechanizmu skonstruowanego na zasadzie błędnego koła, w którym stany lękowe wywołują niepokojące reakcje somatyczne i psychotyczne organizmu, te zaś nakręcają jeszcze większy lęk – i tak bez końca.
Nerwica lękowa to zespół zaburzeń będący w stanie całkowicie sparaliżować i zdestabilizować funkcjonowanie osoby chorej, która z czasem zaczyna odczuwać lęk w każdej sytuacji życiowej, społecznej, interpersonalnej, nawet tej pozornie oswojonej, a także lęk tak zwany nieuzasadniony, czyli biorący się z niczego.
W skrajnych przypadkach życie chorego może się sprowadzić do zamknięcia w domu, wsłuchiwania w sygnały płynące z organizmu i zadręczania myślami o trawiącej go chorobie. A nerwica lękowa potrafi dać do myślenia: utrzymujący się latami ból brzucha, głowy, narządów rodnych, nogi, ręki, mięśni, stawów, itd.
Reklama
Objawy nerwicy lękowej
Nerwica lękowa ma wybitnie niecharakterystyczne oznaki, to znaczy dające się przypisać dziesiątkom innych chorób. Należą do nich objawy:
- somatyczne, czyli fizyczne
- bóle różnych organów ciała,
- suchość w ustach,
- kołatanie serca,
- nadmierne pocenie się,
- uczucie gorąca/zimna,
- problemy jelitowe,
- zaburzenia seksualne,
- zaburzenia równowagi.
- psychotyczne, czyli nerwicowe
- urojenia, omamy, halucynacje,
- depersonalizacja, czyli odrealnione postrzeganie świata oraz siebie samego,
- gonitwa natrętnych myśli.
- emocjonalne
- lęk przed nieznanymi sytuacjami i osobami,
- trwałe uczucie niepokoju o trudnym do ustalenia podłożu,
- lęk o własne życie i zdrowie,
- strach przed wychodzeniem z domu i kontaktami interpersonalnymi,
- drażliwość,
- stany depresyjne.
Reklama
Przyczyny psychiczne i środowiskowe nerwicy lękowej
Z czego bierze się nerwica lękowa? Przyczyny tego zaburzenia zostały stosunkowo dokładnie rozpoznane przez naukę. Wyróżnia się determinanty psychiczne, środowiskowe, neurobiochemiczne oraz genetyczne.
Bardzo często źródłem nerwicy lękowej są traumatyzujące wydarzenia z dzieciństwa, także te nieoczywiste i nieostre, także te wyparte i zapomniane.
Należą do nich zarówno przemoc w rodzinie, molestowanie seksualne czy patologie związane z uzależnieniem od używek, jak i sytuacje oraz stany bardziej wysublimowane: zbyt wygórowane oczekiwania rodziców, faktyczny lub urojony brak akceptacji, poczucie odrzucenia itd.
Psychologowie prowadzący terapię z osobami cierpiącymi na nerwicę lękową w sposób szczególny w przeszłości pacjenta poszukują sytuacji lub stanów ciągłych związanych z wykonywaniem czynności sprzecznych z naturą, wolą i predyspozycjami, do których zostało się w jakiś sposób przymuszonym.
Jest to tak zwany konflikt powinności i woli, który powoduje bardzo silne napięcia mogące być przyczyną nerwicy lękowej i innych zaburzeń.
Stymulująco w przypadku nerwicy lękowej działać też mogą wszelkie sytuacje społeczne i międzyludzkie wiążące się z uczuciem wstydu, porażki, upokorzenia, odebrania godności, takie jak nieudany występ publiczny, niepowodzenie w łóżku, przegrana bójka etc.
Reklama
Przyczyny biologiczne i genetyczne nerwicy lękowej
Wystąpienie nerwicy lękowej tłumaczy się niekiedy również zaburzeniami w wydzielaniu przez mózg istotnych neuroprzekaźników odpowiadających za naszą kondycję emocjonalną, w tym adrenaliny i noradrenaliny. Ich zwiększony poziom może być źródłem stresu stymulującego stany lękowe.
W przypadku nerwicy lękowej przyczyny mogą być też genetyczne – obserwuje się przekazywanie predyspozycji do tego typu zaburzeń w obrębie rodziny. Jeśli nie wprost, to w sposób pośredni. Niezwykle istotna jest bowiem konstatacja, że do wystąpienia nerwicy lękowej predestynują określone typy osobowości.
Należy do nich w szczególności tzw. osobowość lękliwa, charakteryzująca się skupieniem na sobie ze szczególnym uwzględnieniem własnej nieatrakcyjności i ułomności, a także brakiem odporności na krytykę, doszukiwaniem się problemów tam gdzie ich nie ma, unikaniem kontaktów społecznych.
Reklama
Oznaki somatyczne nerwicy lękowej
Tak jak wspomnieliśmy wyżej, występujące w przypadku nerwicy lękowej symptomy somatyczne są źródłem nieustannego lęku. Dlaczego boli mnie głowa? Czy to rak mózgu? A może tętniak?
Towarzyszące objawy somatyczne całkowicie destabilizują życie pacjenta nie tylko napędzając kolejne napady lęku. Drugą konsekwencją jest niekończąca się wędrówka od gabinetu do gabinetu: neurolog, onkolog, kardiolog, endokrynolog, ortopeda, chirurg…
Jeśli mamy do czynienia z objawami somatycznymi nerwicy lękowej, chory od każdego specjalisty słyszy, że w zakresie swoich kompetencji nie jest w stanie zdiagnozować żadnej choroby.
Na część pacjentów działa to uspokajająco, a wieloletni ból głowy potrafi ustąpić, nim zamkną się drzwi gabinetu. Inne jednak osoby reagują zwiększeniem natężenia objawów emocjonalnych i psychotycznych nerwicy lękowej, w myśl zasady: skoro nikt nie wie, co mi jest, to musi być naprawdę ciężka choroba.
Reklama
Leczenie nerwicy lękowej
Podstawową metodą leczenia nerwicy lękowej jest psychoterapia. Zazwyczaj pacjentami z nerwicą lękową zajmują się terapeuci pracujący w nurcie poznawczym lub poznawczo-behawioralnym.
Jeśli istotą nerwicy lękowej są przyczyny psychiczne i środowiskowe, rolą psychologa jest „otwarcie” pacjenta, wywołanie najgłębszych, wypartych wspomnień i odnalezienie w jego przeszłości tych, które mogły wpłynąć na wystąpienie zaburzeń lękowych.
W szczególny sposób, tak jak wspomnieliśmy, zwraca się uwagę na sytuacje jawnego lub bardziej wyrafinowanego przymusu, którego doświadczył pacjent.
Terapeuta pomaga „przepracować”, zaakceptować pewne wydarzenia z przeszłości jako takie, które się wydarzyły i nigdy nie zostaną cofnięte, więc jedynym sposobem, by się od nich uwolnić, jest zmiana nastawienia.
W przypadku silnej nerwicy lękowej, która uniemożliwia normalne funkcjonowanie, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu potężne spadki nastroju, zaleca się leczenie psychiatryczne z użyciem przeciwdepresyjnych środków farmakologicznych. Stosowane są w tym przypadku standardowe antydepresanty, w tym tak zwane inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.
