Co to jest niepłodność pierwotna?
Niepłodność to problem, który dotyka wiele par. Co oznacza? Najczęściej definiowana jest jako niezdolność do zajścia w ciążę przez rok starań o dziecko, w sytuacjach regularnego współżycia seksualnego i nie stosowania środków antykoncepcyjnych. Przyczyny niepłodności dotyczą nie tylko kobiet, ale także mogą występować po stronie mężczyzny.
Niepłodność pierwotna to stan, kiedy kobieta nigdy nie była w ciąży lub ciąża kończyła się poronieniem bądź urodzeniem martwego dziecka. Inna postacią bezpłodności jest tak zwana niepłodność wtórna. W tych przypadkach kobieta już wcześniej była w ciąży i urodziła dziecko, a problemy pojawiają się przy zajściu w kolejną ciążę.
Co oznacza niepłodność pierwotna? Problemy z zajściem w pierwszą ciążę nie są wyrokiem dla kobiety i nie oznaczają całkowitego braku potomstwa w przyszłości. Mechanizmy, które warunkują zapłodnienie i zagnieżdżenie komórki jajowej podlegają diagnozie i leczeniu.
Niepłodność nie jest tym samym zjawiskiem co bezpłodność pierwotna. Wiele osób błędnie traktuje tak samo te dwa stany medyczne, a to całkowicie inny problem. Bezpłodność to cecha trwała i nieuleczalna. O ile niepłodność jest możliwa do wyleczenia to bezpłodność jest trwałą niezdolnością do posiadania dzieci.
Reklama
Przyczyny niepłodności pierwotnej
Przyczyny niepłodności mogą występować zarówno u kobiety, jak i mężczyzny. W niektórych przypadkach leżą po stronie obojga partnerów, ale te sytuacje pojawiają się stosunkowo rzadko.
Przyczyny niepłodności u kobiet:
- czynnik maciczny, czyli wady po stronie macicy. To sytuacje, w których macica nie jest w stanie przyjąć zarodka, aby prawidłowo zagnieździł się i rozwijał. Powodem mogą być wady macicy, na przykład macica jedno lub dwurożna, macica podwójna, zrosty, mięśniaki, zapalenie endometrium lub zaburzenia krzepliwości,
- czynnik śluzowy, czyli wady śluzu szyjkowego w szyjce macicy. Śluz w niektórych przypadkach nie przepuszcza plemników z uwagi na stan zapalny, obecność niekorzystnych przeciwciał lub enzymów, które niszczą plemniki,
- czynnik szyjkowy, czyli nieprawidłowości w obrębie samej szyjki macicy, jej wady wrodzone, niedorozwój lub blizny,
- zaburzenia jajeczkowania, które nieprawidłowości w pracy jajników,
- niedrożność jajowodów, które odpowiadają za przejście zapłodnionej komórki jajowej do macicy,
- endometrioza, czyli rozrost błony śluzowej macicy,
- zaburzenia hormonalne,
- choroby kobiety, na przykład cukrzyca lub choroby tarczycy.
Przyczynami niepłodności pierwotnej u kobiety może być także nadużywanie alkoholu, stres, złe nawyki żywieniowe czy przebyte wcześniej operacje.
Przyczyny niepłodności u mężczyzn:
- urazy jąder,
- zaburzenia w pracy jąder, które mogą być także wywołane wadami wrodzonymi,
- stan zapalny jąder,
- zaburzenia w transporcie nasienia, które mogą wynikać z niedrożności dróg nasiennych,
- żylaki powrózka nasiennego,
- niedrożność najądrza,
- infekcje dróg moczowo-płciowych,
- przebyte zabiegi chirurgiczne,
- słaba ruchliwość plemników,
- zbyt mała liczba plemników,
- nieprawidłowości wytrysku, które wywołane są wadami wrodzonymi,
- zaburzenia o podłożu psychicznym, które utrudniają współżycie seksualne.
Reklama
Badania niepłodności pierwotnej
Diagnostyka niepłodności to bardzo ważny element leczenia tego typu problemów u par. Jednym z głównych założeń jest zdiagnozowanie obojga partnerów, gdyż przyczyna problemu może występować po stronie kobiety lub mężczyzny.
Badanie niepłodności u obojga partnerów jednocześnie pozwala na dokładne ustalenie, na czym polega problem z zajściem w ciążę i ułatwia wdrożenie odpowiedniego procesu leczenia.
Pierwszym etapem diagnozy jest szczegółowy wywiad lekarski i badanie fizykalne. Lekarz zaleca przeprowadzenie kolejnych, już bardziej szczegółowych badań.
Do najczęściej stosowanych badań niepłodności pierwotnej należą:
- laparoskopia, która umożliwia ocenę stanu jajowodów, ich drożności, wykrycie ewentualnych zrostów lub stwierdzenie endometriozy,
- HSG, czyli badanie rentgenowskie macicy i jajowodów, które wykazuje wszystkie nieprawidłowości w obrębie narządów rodnych kobiety. Polega na wprowadzeniu do dróg rodnych środka kontrastującego i wykonaniu zdjęć (lub nagraniu filmiku) obrazujących stan szyjki macicy i jajowodów,
- badania hormonalne u kobiet (AMH i FSH),
- badania poziomu testosteronu u mężczyzn,
- morfologia plemników oraz sprawdzanie ich liczby i ruchliwości,
- testy na brak plemników u mężczyzn,
- spermiogram, czyli badanie spermy w warunkach laboratoryjnych,
- badanie USG,
- badania przesiewowe, które wykrywają ewentualne zakażenia.
Reklama
Leczenie niepłodności pierwotnej
Leczenie niepłodności to złożony proces, który wymaga czasu i indywidualnego doboru metod do problemów konkretnej pary. Temu właśnie służy szczegółowa diagnoza przed podjęciem leczenia.
Metody leczenia niepłodności zależą od wielu czynników, do których należy czas starań o dziecko, stan zdrowotny obojga partnerów oraz przyczyny niepłodności.
Do podstawowych sposobów leczenia niepłodności pierwotnej zaliczane są:
- farmakoterapia, czyli zastosowanie odpowiednich leków. U kobiet ich zadaniem jest głównie stymulowanie jajeczkowania lub oddziaływanie na gonady żeńskie, a u mężczyzn poprawę parametrów nasienia,
- leczenie operacyjne, które ma za zadanie udrożnienie jajowodów u kobiet, wycięcie mięśniaków lub zrostów. U mężczyzn zabiegi mają na celu udrożnienie dróg wyprowadzających nasienie, usuwanie żylaków powrózków nasiennych lub minimalizowanie wad wrodzonych męskich narządów płciowych,
- regulacja zaburzeń hormonalnych,
- inseminacja domaciczna, czyli podanie nasienia partnera bezpośrednio do macicy. Ta metoda stosowana jest przy niewielkich zaburzeniach parametrów nasienia lub przy niedużej endometriozie,
- zapłodnienie pozaustrojowe, tak zwane in vitro. Komórki jajowe i plemniki pobierane są od partnerów i zapłodnienie odbywa się w warunkach laboratoryjnych. Zarodek jest już przenoszony bezpośrednio do jamy macicy.
Leczenie niepłodności u mężczyzn oparte jest głównie na ocenie nasienia. Niektóre przyczyny można wyeliminować poprzez zmianę trybu życia i przyzwyczajeń.
Naturalna metodą wspomagania płodności u mężczyzn jest aktywność fizyczna, niskotłuszczowa dieta, bogata w selen i cynk, które wspomagają dojrzewanie plemników oraz przyjmowanie witaminy E.
Reklama
Niepłodność pierwotna i wtórna
Niepłodność u kobiet może mieć formę pierwotną lub wtórną. Kobieta, która nigdy nie była w ciąży i tym samym nie urodziła dziecka, a mająca problemy z zajściem w ciążę dotknięta jest niepłodnością pierwotną.
W przypadku kobiet, które już rodziły, ale starania o kolejne dziecko kończą się niepowodzeniem dotknięte są niepłodnością wtórną. Jest to po prostu brak możliwości ponownego zajścia w ciążę. Przyczyny tych zaburzeń są często takie same, jak w przypadku niepłodności pierwotnej, ale duży wpływ mogą mieć problemy zdrowotne, które pojawiły się w trakcie poprzedniej ciąży czy porodu.
Niepłodność u mężczyzn może mieć nie tylko formę niepłodności pierwotnej, ale także występować w postaci wtórnej. Głównymi przyczynami niepłodności wtórnej u partnerów są choroby i urazy, które wystąpiły już po poczęciu wcześniejszych dzieci.
Duży wpływ na problemy z poczęciem kolejnego potomstwa ma także ostre lub przewlekłe zapalenie prostaty, które dotyka mężczyzn po 30 roku życia. Wraz z wiekiem spadają także parametry plemników, a ich słaba moc najczęściej pojawia się po 55 roku życia.
Niepłodność pierwotna i wtórna może być problemem obojga partnerów, nie jest przypisana tylko kobietom. Duże znaczenie ma właściwa komunikacja między partnerami i chęć obojga do diagnozowania problemu i podjęcia leczenia.
