Co to jest nietolerancja pokarmowa?
Niepożądana reakcja organizmu po spożyciu pokarmu, który jest dobrze tolerowany przez osoby zdrowe, to nietolerancja pokarmowa. Nietolerancje pokarmowe zalicza się do grupy nadwrażliwości pokarmowych, które powstają w wyniku zjedzenia pokarmu albo dodatku do żywności czy też drobnoustroju zanieczyszczającego żywność.
M. Michalczuk i A. J. Sybilski w swojej publikacji „Nietolerancje pokarmowe” (Pediatria Medycyna Rodzinna, 2010) wyróżniają trzy typy nietolerancji pokarmowych. Każdy rodzaj ma swoje odrębne przyczyny. Autorzy wskazują na:
- nietolerancje farmakologiczne – wywołują je substancje farmakologiczne lub/i chemiczne, które są zawarte w żywności. Substancje, które mogą wywołać nietolerancję farmakologiczną to m.in.: histamina (obecna w pomidorach, wołowinie, łososiu, szpinaku), tyramina (obecna w kakao, drożdżach piwnych, serach dojrzewających), serotonina (obecna w śliwkach, bananach, pomidorach, pomarańczach);
- nietolerancje enzymatyczne – wynikają z braku lub zbyt małej ilości enzymów w organizmie, co może powodować zaburzenia związane z wchłanianiem węglowodanów. Ich niedobór może wynikać z genetyki, ale być też konsekwencją chorób układu pokarmowego, np. stany zapalne jelit wywołane wirusami – adenowirusami czy rota wirusami, a także infekcji bakteryjnych czy pasożytniczych, np. lambliozy, giardiazy, tasiemczycy;
- nietolerancje idiopatyczne – to reakcja organizmu na spożycie produktów, które zawierają barwniki, konserwanty spożywcze, przeciwutleniacze.
Według danych opublikowanych przez Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, co najmniej 3-4 proc. dorosłych i minimum 6 proc. dzieci cierpi z powodu nadwrażliwości pokarmowej. Niestety, problem może być znacznie większy i dotyczyć nawet 20 proc. populacji, która nie jest jednak zdiagnozowana.
Reklama
Objawy nietolerancji pokarmowej
Poznałeś już przyczyny nietolerancji pokarmowej, teraz czas na objawy. Symptomy nietolerancji pokarmowej mogą występować w różnym nasileniu. Wszystko zależy od ilości zjedzonego pokarmu, a także indywidualnych cech organizmu. Co więcej, mogą pojawiać się objawy nietolerancji pokarmowych o podłożu psychogennym.
Oto, co może świadczyć o nietolerancji pokarmowej:
- bóle brzucha,
- objawy neurologiczne, np. migreny, syndrom przewlekłego zmęczenia,
- objawy skórne, np. zaczerwienienie, świąd, suchość, wypryski,
- wzdęcia,
- gazy,
- infekcje,
- bóle reumatyczne.
Reakcje nadwrażliwości na pokarmy znane były już w starożytności. Świadectwem takiego stanu rzeczy są dokumenty stworzone przez przedstawicieli cywilizacji babilońskiej.
Reklama
Testy na nietolerancję pokarmową
Do lekarza należy zgłosić się, gdy zauważymy u siebie niepokojące objawy związane z przyjęciem konkretnego pokarmu, który u innych osób raczej nie wywołuje żadnych problemów.
Jak zbadać nietolerancje pokarmowe? W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza wywiad osobniczy i rodzinny, a także obserwację pacjenta. Następnie sięga po dalsze metody diagnostyczne. Istnieje szereg badań, które pozwolą je rozpoznać. Warto tu wymienić:
- w nietolerancjach enzymatycznych – diagnostyka genetyczna,
- w nietolerancjach farmakologicznych – testy aktywacji komórek albo próba podwójnie zaślepiona i kontrolowana placebo,
- testy na nietolerancje pokarmowe – badanie stężenia IgG i IgG4,
- dietę eliminacyjną.
Aby mieć pełny obraz sytuacji, lekarze swoją opinię wystawiają na podstawie wielu badań. Czas oczekiwania na wyniki zależy od laboratorium zwykle to kilka-kilkanaście dni.
Reklama
Cena testów na nietolerancje pokarmowe
Koszt testu na nietolerancję pokarmową może sięgnąć nawet 1,5 tysiąca złotych – tak jest w przypadku testów genetycznych. Cena uzależniona jest przede wszystkim od rodzaju wybranego badania. Dostępne są również testy, które kosztują kilkaset złotych. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie placówki.
Testy na nietolerancje pokarmowe zwykle nie są refundowane przez NFZ. Wyjątek stanowią badania pod kątem celiakii.
Reklama
Nietolerancja pokarmowa a alergia
Nadwrażliwość pokarmowa może przybierać formę alergii lub nietolerancji pokarmowej. Takiej klasyfikacji dokonała w 1995 roku Europejska Akademia Alergologii i Immunologii.
Główne podobieństwo między nietolerancją a alergią pokarmową to pojawianie się skutków niepożądanych po przyjęciu pokarmu, na który człowiek ma nadwrażliwość.
Okazuje się, że nietolerancja może być wynikiem naszych nawyków żywieniowych. Jeżeli człowiek nie dostarcza konkretnego produktu ze specyficznymi substancjami, to enzymy, które wcześniej odpowiadały za jego trawienie, przestają funkcjonować. Wówczas organizm nie potrafi sobie poradzić z przetrawieniem tych substancji. Całkowite wyeliminowanie pewnych pokarmów może tylko pogłębić ten stan rzeczy.
Alergia podobnie jak nietolerancja również może być nabyta.
Czym się różni nietolerancja pokarmowa od alergii? Nietolerancja pokarmowa to trudność w trawieniu pewnych pokarmów, a alergia to odpowiedź układu immunologicznego na alergen. Nietolerancja stwarza mniejsze niebezpieczeństwo dla organizmu niż alergia. Tempo pojawienia się objawów zarówno jest tu różnorodne – od natychmiastowej reakcji do wydłużonej w czasie. Zwykle w przypadku alergii objawy pojawiają się szybciej niż, gdy mamy nietolerancję pokarmową.
Kluczową różnicą między alergią a nietolerancją pokarmową jest podłoże wystąpienia tego zjawiska. W przypadku, gdy nadwrażliwość powstała z przyczyn immunologicznych, wówczas mowa o alergii pokarmowej. Natomiast, gdy niepożądana reakcja organizmu ma mechanizm nieimmunologiczny, nazywa się ją nietolerancją pokarmową. Co ciekawe, niektóre pokarmy mogą powodować nadwrażliwość zarówno w sposób immunologiczny, jak i nieimmunologiczny. Przykładem jest alergia na białko mleka krowiego i nietolerancja laktozy.
Alergie i nietolerancje pokarmowe wiele łączy, ale również wiele dzieli, dlatego nie należy stawiać znaku równości pomiędzy tymi pojęciami.
Reklama
Nietolerancja pokarmowa u dzieci
W przypadku dzieci bardzo często pojawia się nietolerancja pokarmowa, która może być mylona z alergią. Różnice pomiędzy nietolerancją a alergią zostały omówione już powyżej. Nietolerancja pokarmowa u dzieci może wynikać z nierozwiniętego organizmu. Może być skutkiem chorób albo wyeliminowania pokarmów, przez co organizm zapomina jak je trawić.
Nietolerancja pokarmowa u niemowląt karmionych piersią może być efektem stosowania diety eliminacyjnej przez matkę w czasie ciąży i wprowadzaniem konkretnych produktów w okresie laktacji.
