Czym jest nieżyt nosa?
Co to jest nieżyt nosa? Jest to stan zapalny błony śluzowej nosa, zwanej też śluzówką. Potocznie nazywany jest on katarem - gdzie głównym objawem jest nagromadzenie w jamie nosowej wodnistej wydzieliny (z czasem może ona zgęstnieć), która zmniejsza drożność przewodów nosowych i utrudnia oddychanie. Nieżytowi często towarzyszy również obrzęk błony śluzowej nosa, który również upośledza funkcje oddechowe.
Wyróżniamy ostry i przewlekły nieżyt nosa, który następnie możemy podzielić na alergiczny i niealergiczny zwany także idiopatycznym lub naczynioruchowym.
Katar, czy też nieżyt nosa, nie jest groźnym schorzeniem, jednak czasami powikłania mogą być bardzo poważne, szczególnie u małych dzieci. Stan zapalny błony śluzowej nosa może być przyczyną problemów z zatokami, a także z uszami- warto więc wiedzieć jak go prawidłowo i skutecznie leczyć.
Reklama
Jakie są przyczyny nieżytu nosa?
W zależności od rodzaju nieżytu nosa, jego przyczyny mogą być różne. W przypadku schorzenia o ostrym i gwałtownym przebiegu, podłoże jest najczęściej infekcyjne. Patogenem są najczęściej wirusy, rzadziej dochodzi do bakteryjnego nieżytu nosa. Najczęściej atakują adenowirusy, rhinowirusy, wirusy grypy i paragrypy, a z bakterii są to Streptococcus pneumioniae, Haemophilus influenzae oraz Moraxella catarrhalis.
W przypadku postaci przewlekłej najczęściej zdarza się idiopatyczny nieżyt nosa lub taki o podłożu alergicznym. W zależności od tego, na co uczulony jest pacjent, może wystąpić całoroczny alergiczny nieżyt nosa lub okresowy - jeśli akurat uczulenie jest na alergen pojawiający się w danej chwili.
Warto jeszcze wspomnieć o hormonalnym nieżycie nosa, który najczęściej pojawia się w okresie ciąży i jest związany ze zmianami hormonalnymi, które zachodzą w organizmie kobiety.
Alergiczny nieżyt nosa
Na alergiczny nieżyt nosa, jak sama nazwa wskazuje, chorują alergicy, uczuleni na jeden, lub kilka różnych alergenów. Najczęściej takim alergenem są pyłki roślin, roztocza lub na przykład sierść kota.
Objawy alergicznego nieżytu nosa są typowe- występuje przede wszystkim wodnisty katar sienny i obrzęk śluzówki nosa, który utrudnia swobodne oddychanie. Do tego dochodzą objawy typowo alergiczne jak świąd nosa czy kichanie.
Symptomy mogą oczywiście obejmować nie tylko nos ale także oczy czy zatoki. Żeby mieć pewność, że mamy do czynienia z alergicznym nieżytem nosa, należy wykonać specjalne testy alergiczne, które wykażą czy jesteśmy uczuleni na dany alergen.
W przypadku tej choroby, leczenie polega nie tylko na miejscowym stosowaniu środków na katar, ale warto także zażywać środki przeciwalergiczne, szczególnie w okresie wzmożonego narażenia na alergeny. Jeśli te metody są nieskuteczne, należy rozważyć skonsultowanie się z poradnią alergiczną, gdzie lekarz specjalista rozważy wdrożenie immunoterapii, zwanej potocznie odczulaniem.
Naczynioruchowy nieżyt nosa
Naczynioruchowy nieżyt nosa zwany jest także idiopatycznym (w medycynie terminem tym określa się schorzenia bez wyraźnej przyczyny ich powstania). W tym przypadku dochodzi do obrzęku błony śluzowej w wyniku poszerzenia drobnych naczyń krwionośnych, których w śluzówce nosa jest bardzo dużo. Następstwem tego jest zwiększona ilość wydzieliny, która utrudnia prawidłowe oddychanie.
Na naczynioruchowy nieżyt błony śluzowej nosa bardziej narażone są kobiety po 20. roku życia niż mężczyźni, a przyczyną są najczęściej czynniki zewnętrzne jak suche powietrze w pomieszczeniu, zmiany temperatury i ciśnienia w otoczeniu oraz czynniki drażniące jak dym tytoniowy czy zanieczyszczenie powietrza.
Polekowy nieżyt nosa
Polekowy nieżyt nosa jest najczęstszą odmianą postaci przewlekłej (odpowiada za około 65% przypadków). Jak sama nazwa wskazuje, dotyczy chorych, którzy nadużywali miejscowych sympatykomimetyków, czyli preparatów do nosa na bazie ksylometazoliny i oksymetazoliny lub doustnych na bazie pseudoefedryny, efedryny lub fenylefryny.
Leki te, choć skuteczne, muszą być stosowane maksymalnie 5 do 7 dni. Natychmiastowo i długotrwale obkurczają one naczynia krwionośne w śluzówce nosa, przez co zmniejszają przekrwienie, obrzęk i eliminują miejscowy stan zapalny. Ulga w postaci zahamowania kataru i przywrócenia drożności nosa jest natychmiastowa, jednak jeśli naczynia krwionośne pozostaną skurczone przez dłuższy czas, to nie dadzą rady prawidłowo ukrwić śluzówki nosa i ta zaczyna stopniowo obumierać. Prowadzi to do efektu z odbicia (lub kataru z odbicia), czyli do polekowego nieżytu nosa - aby swobodnie oddychać trzeba sobie cały czas aplikować preparaty, które miały w założeniu leczyć nieżyt nosa.
Pacjent popada w swoiste uzależnienie, a jego leczenie jest często trudne i długotrwałe.
Zanikowy nieżyt nosa
Zanikowy nieżyt nosa związany jest z atrofią, czyli zanikiem błony śluzowej nosa. Prowadzi to do nadmiernego wysuszenia jamy nosowej i powstawania bolesnych strupków. Może to prowadzić do tak zwanej ozeny nosa, czyli przewlekłego zanikowego cuchnącego nieżytu nosa.
Jak wskazuje rozszerzona nazwa tego schorzenia, objawem ozeny jest między innymi brzydki zapach z nosa oraz przewlekły katar oraz zanik lub pogorszenie węchu.
Atrofia błony śluzowej nosa może nastąpić samoistnie lub być efektem działania czynników drażniących jak dym tytoniowe, ciągłe przebywanie w suchych pomieszczeniach i tym podobne.
Reklama
Nieżyt nosa - jak rozpoznać objawy?
Głównym objawem nieżytu nosa jest katar - może on być wodnisty i rzadki, lub gęsty i lepki. Błędnie przyjmuje się, że oceniając kolor wydzieliny z nosa, możemy ustalić, czy przyczyna jest bakteryjna, wirusowa lub inna - jest to mit. Kolor śluzu może być różny, jednak co może być przydatne w ocenie przyczyny kataru, to jest zapach - jeśli jest on wyjątkowo nieprzyjemny to możemy mieć do czynienia z ozeną lub infekcją o podłożu bakteryjnym.
Drugim charakterystycznym objawem nieżytu jest obrzęk nosa i związana z nim trudność w oddychaniu. Nieco mniej oczywistym objawem przewlekłego nieżytu nosa (choć może się to zdarzyć również w postaci ostrej) może być kaszel związany z spływaniem wydzieliny z jamy nosowej do płuc, co powoduje wystąpienie odruchu kaszlowego.
Z powodu stanu zapalnego, wygląd błony śluzowej nosa może być inny, bardziej czerwony co wynika z silnego przekrwienia.
Reklama
Co stosować na nieżyt nosa?
Leczenie przewlekłego nieżytu nosa jak i odmiany ostrej nie jest trudne i można je przeprowadzić samodzielnie, przy pomocy preparatów dostępnych bez recepty. W aptekach dostępny jest cały arsenał środków, które łagodzą katar i zatkany nos.
Do najczęściej stosowanych leków na nieżyt nosa należą:
- Donosowe sympatykomimetyki jak ksylometazolina i jej pochodna oksymetazolina, których działanie polega na obkurczaniu naczyń krwionośnych dzięki czemu eliminują przekrwienie, stan zapalny i łagodzą obrzęk śluzówki. Są one dostępne w postaci kropli lub aerozoli, a ksylometazolina dodatkowo w postaci żelu, który dłużej utrzymuje się na śluzówce, przez co działa ona bardziej efektywnie. Trzeba tylko pamiętać, że tego typu preparaty można stosować tylko do 7 dni;
- Doustne leki z grupy amin sympatykomimetycznych jak pseudoefedryna czy fenylefryna. Działają podobnie jak donosowe sympatykomimetyki, ale z racji, że są przyjmowane doustnie, więc ich działanie jest ogólnoustrojowe. Tych leków również nie można nadużywać i należy je stosować maksymalnie przez tydzień;
- Sterydy donosowe są bezpiecznymi preparatami w postaci aerozoli o działaniu przeciwzapalnym. Zmniejszają obrzęk błony śluzowej, dzięki czemu poprawiają drożność przewodów nosowych i ułatwiają oddychanie. Są różne rodzaje sterydów donosowych, część z nich jest na receptę, a część bez recepty. Są szczególnie polecane na alergiczny nieżyt nosa;
- Preparaty nawilżające na bazie chlorku sodu- zwyczajowo nazywane wodą morską lub solą fizjologiczną. Ich podstawę stanowi wodny roztwór chlorku sodu w różnych stężeniach. Służą one do mechanicznego przepłukania i jednoczesnego nawilżenia nosa. Preparaty hipertoniczne, czyli o wyższym stężeniu soli, dodatkowo obkurczają obrzmiałą błonę śluzową dzięki czemu poprawiają drenaż i ułatwiają oddychanie. Preparaty te są mniej skuteczne, jednak najbardziej bezpieczne ze wszystkich.
Wymienione środki są najczęściej stosowanymi, jednak leczenie nieżytu nosa można przeprowadzić także innymi preparatami. Są jeszcze krople, aerozole czy maści do nosa o działaniu nawilżającym i poprawiającym komfort oddychania. Do tego warto także stosować inhalacje, które poprawiają drożność, a także nawilżają nos. Można w tym celu stosować specjalnie oczyszczoną sól fizjologiczną- czystą lub z różnymi dodatkami lub stosować inhalacje z olejkami eterycznymi.
Początek treści sponsorowanej
Jednym z pierwszych objawów przeziębienia jest katar. Wszyscy chcą się go pozbyć jak najszybciej i udrożnić zatkany nos. Na rynku są już dostępne innowacyjne produkty w postaci żelu, które nie spływają bezpośrednio do gardła, działają szybko i na długo przynoszą ulgę. Zobacz tutaj jaki lek można kupić bez recepty.
Koniec treści sponsorowanejReklama
Jak leczyć nieżyt nosa u dziecka?
Nieżyt nosa u dzieci leczy się podobnie jak u dorosłych, jednak oczywiście z zastosowaniem odpowiednich dawek. Ponadto dzieciom nie wolno podawać leków doustnych zawierających efedrynę, pseudoefedrynę i fenylefrynę. Zawsze więc warto skonsultować się z farmaceutą, które leki będą dla maluchów najbezpieczniejsze i najskuteczniejsze.
Można stosować leki na bazie ksylometazoliny lub oksymetazoliny dostosowane do wieku. Koniecznie trzeba przestrzegać maksymalnie terminu 7 dni stosowania- po tym czasie należy zrobić przerwę, by śluzówka nosa mogła się zregenerować.
Sterydy donosowe stosuje się u starszych dzieci, a roztwory chlorku sodu można tak naprawdę używać bez większych ograniczeń- oczywiście nie należy przesadzać, by nie podrażnić nosa.
W przypadku dzieci warto zastosować inhalacje - mają one korzystny wpływ na odpowiednie nawilżenie śluzówki nosa i przynoszą ulgę w oddychaniu. O czym trzeba pamiętać, to fakt, że u dzieci nie powinno się stosować żadnych olejków eterycznych.
Kolejny fakt do zapamiętania to odpowiednia higiena nosa - przed każdą aplikacją leku donosowego, jamę nosową należy dokładnie oczyścić przez wydmuchanie nosa. Ponieważ małe dzieci nie mają umiejętności skutecznego dmuchania przez nos, warto więc się zaopatrzyć w przyrząd do odsysania zalegającej wydzieliny.
Urządzenia takie można podłączyć do odkurzacza, dzięki czemu efektywność będzie wyższa, a nieżyt nosa u niemowlaka lub małego dziecka będzie łatwiejszy do wyleczenia. Na koniec należy jeszcze wspomnieć, że do leków na alergiczny nieżyt nosa u dzieci warto dołączyć preparaty doustne z środkiem przeciwalergicznym, który zwalcza wszystkie objawy alergii- w połączeniu z środkami donosowymi sprawi to, że terapia będzie bardziej kompleksowa.
Reklama
Czy nieżyt nosa w ciąży wymaga leczenia?
Nieżyt nosa w ciąży należy leczyć jeśli jest uporczywy, utrudnia oddychanie i zmniejsza komfort życia. Decyzja oczywiście zawsze należy do pacjentki - w tym trudnym dla wielu kobiet okresie, niewiele jest preparatów które mogą bezpiecznie stosować. Na pewno w pełni bezpieczne są wszystkie preparaty na bazie chlorku sodu w dowolnej postaci - czy to aerozol, czy inhalacje. Jeśli nieżyt nosa spowodowany jest alergią to należy w miarę możliwości unikać alergenów. Zasadniczo sterydowe preparaty donosowe są bezpieczne w czasie ciąży i mogą przynieść ulgę w oddychaniu, jednak zawsze lepiej jest się skonsultować z lekarzem lub farmaceutą w tym zakresie.
Hormonalny nieżyt nosa w ciąży jest spowodowany licznymi i nagłymi zmianami hormonalnymi w ciele kobiety i najczęściej ustaje samoistnie po zakończeniu ciąży.
Reklama
Jakie są domowe sposoby na nieżyt nosa?
Leczenie farmakologiczne można zawsze wspomóc stosując domowe sposoby na nieżyt nosa, których jest kilka.
Oto kilka najskuteczniejszych:
- dbanie o nawilżenie powietrza w pomieszczeniu stosując nawilżacz powietrza (w okresie zimowym można kłaść mokry ręcznik na gorący kaloryfer, dzięki czemu parująca woda nawilży pomieszczenie)
- dobre wietrzenie pomieszczeń- szczególnie w okresie zimowym;
- unikanie dymu tytoniowego (nawet jeśli sami nie palimy to unikajmy towarzystwa palaczy);
- pijmy dużo płynów by utrzymać dobre nawodnienie organizmu, a co za tym idzie prawidłowe nawilżenie śluzówki nosa;
- stosowanie ciepłych kompresów na nos i zatoki by poprawić drenaż;
- spanie na wyższej poduszce pomoże w udrożnieniu nosa i ułatwi oddychanie w nocy.
