Co to jest NOP?
NOP - Niepożądany Odczyn Poszczepienny. Według oficjalnej definicji jest to zaburzenie stanu zdrowia, które wystąpiło w okresie czterech tygodni po podaniu szczepionki, poza szczepieniem przeciwko gruźlicy (w tym wypadku okres wystąpienia NOP-u może być dłuższy).
W lekarskiej klasyfikacji ICD 10 niepożądany odczyn poszczepienny widnieje pod numerem T88.1. Do NOP-ów może zostać zakwalifikowane absolutnie wszystko, co może mieć potencjalnie związek z podaną właśnie szczepionką.
To czy tak jest w istocie ocenia lekarz, do którego zgłosimy się z problemem, ale niepożądane odczyny poszczepienne można także samemu zgłaszać do Sanepidu lub do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
Obowiązek zgłoszenia NOP wynika z art. 21 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń oraz chorób zakaźnych u ludzi, a za jego niedopełnienie grozi z art. 52 grzywna za niedopełnienie obowiązku zgłoszenia niepożądanego odczynu poszczepiennego.
Reklama
Objawy poszczepienne po szczepionce na COVID-19
Jak często pojawiają się objawy poszczepienne? Jest to uzależnione od stopnia nasilenia. W Polsce dochodzi średnio do jednego przypadku łagodnego NOP-u na 10 000 podanych szczepionek.
Ryzyko niebezpiecznej reakcji anafilaktycznej (czyli silnej reakcji po kontakcie z substancją uczulającą) występuje 1 raz na 1 000 000 przypadków. Są to niezwykle rzadkie sytuacje – o wiele rzadsze i łagodniejsze od ewentualnego ryzyka powikłań spowodowanych chorobą zakaźną.
Szczepionki przeciwko Covid-19, tak jak szczepionki na inne choroby zakaźne również nie są wolne od działań niepożądanych. Bardzo silne NOP-y zdarzają się ekstremalnie rzadko. Ponadto trzeba pamiętać, że szczepionki chronią nie tylko przed samym zarażeniem (żadna nie ma 100% skuteczności), ale przede wszystkim chronią przed ciężkim i bardzo ciężkim przebiegiem oraz ewentualnymi powikłaniami.
|
Szczepionka |
Deklarowana skuteczność |
|
91-95% |
|
|
Pfizer i BioNTech |
91-95% |
|
AstraZeneca / Oxford |
75-82% |
|
66% |
NOP po szczepieniu może wystąpić jako reakcja na substancję czynną zastosowaną w szczepionce lub na jakąkolwiek substancję pomocniczą.
|
Producent |
Typ szczepionki |
Liczba dawek |
Warunki przechowywania |
Droga podania |
|
Moderna |
mRNA |
2 |
-25° do -15°C |
domięśniowa |
|
Pfizer/BioNTech |
mRNA |
2 |
-70°C±10°C |
domięśniowa |
|
AstraZeneca/Oxford |
Wektorowa |
2 |
2-8 °C |
domięśniowa |
|
Johnson&Johnson |
Wektorowa |
1 |
2-8 °C |
domięśniowa |
Szczepionki wektorowe Johnson&Johnson oraz AstraZeneca mają w swoim składzie nieco inne substancje pomocnicze, dzięki czemu nie muszą być przechowywane w tak ekstremalnych warunkach temperaturowych jak szczepionki mRNA. Z tego też powodu reakcje poszczepienne zdarzają się po nich częściej (niemniej jednak bardzo rzadko w stosunku do ogółu szczepień).
Najczęściej występującymi objawami po szczepieniu na Covid-19 są:
- bóle głowy i mięśni,
- nudności,
- dreszcze,
- bóle stawów,
- ból, tkliwość, zaczerwienienie, świąd czy siniaki w miejscu ukłucia,
- złe samopoczucie i zmęczenie.
Są to objawy o stopniu łagodnym i szybko przemijają. Rzadziej dochodzi do:
- gorączki powyżej 38°C,
- wymiotów,
- obrzęku i rumienia w miejscu wkłucia.
Te objawy również powinny szybko przeminąć i nie być zbyt uciążliwe. Jeśli jednak po 2-3 dniach objawy nie ustępują, lub się nasilają to koniecznie trzeba się zgłosić do lekarza specjalisty.
W ekstremalnie rzadkich przypadkach może także dochodzić do zakrzepicy, która może być także przyczyną zgonu. Częściej występuje ona po szczepionkach wektorowych, jednak mimo wszystko, większe ryzyko zakrzepicy występuje po zachorowaniu na Covid-19 niż po przyjęciu szczepionki jakiegokolwiek typu.
Reklama
Co robić w przypadku NOP?
Jeżeli dolegliwości nie są nasilone ani uporczywe to wystarczy zastosować leczenie objawowe. Jeśli jednak objawy są poważniejsze lub nie przemijają po 2-3 dniach koniecznie należy się skontaktować z lekarzem pierwszego kontaktu lub najbliższym szpitalem.
Jak już było wspomniane wcześniej, NOP-y można zgłaszać również samemu do Sanepidu lub odpowiedniego działu Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych.
Reklama
Domowe sposoby na NOP
W przypadku mało uporczywych dolegliwości wystarczy zastosować leczenie objawowe. W przypadku bólów lub podwyższonej temperatury zalecane jest podanie paracetamolu, który działa przeciwbólowo oraz przeciwgorączkowo.
Dopiero jeżeli on nie pomaga to można sięgnąć po np. ibuprofen mający dodatkowo działanie przeciwzapalne. Na obrzęki w miejscu ukłucia można zastosować chłodne okłady lub kompresy z sody lub specjalistyczne żele przeciwobrzękowe (dostępne bez recepty w każdej aptece).
Można także delikatnie masować miejsce po ukłuciu. Zawsze także trzeba pamiętać o odpoczynku, nie forsować się przez kilka dni, unikać intensywnych wysiłków oraz odpowiednio się nawadniać. W przypadku nudności czy wymiotów trzeba pamiętać o odpowiednim poziomie nawodnienia i uzupełnienia elektrolitów. Trzeba także włączyć lekkostrawną dietę.
Po szczepieniu personel medyczny zawsze każe zostać około 15 minut na obserwacji. Jeśli w ich ocenie nie dzieje się nic niepokojącego to można iść do domu. Jeśli jednak wydarzy się cokolwiek, co może być niepożądanym odczynem poszczepiennym, to personel medyczny zapewne będzie zalecał pozostanie dłużej na obserwacji.
O czym należy pamiętać to fakt, że wszystkie NOP-y są regularnie zgłaszane oraz monitorowane. Na rządowej stronie internetowej można przeczytać zawsze bieżący raport, zawierający anonimowe dane, na temat aktualnej sytuacji związanej z odczynami niepożądanymi po szczepieniu przeciwko Covid-19.
