Czemu prolaktyna jest ważna?
Prolaktyna to żeński hormon, którego nazwa powstała od terminu: laktacja, ponieważ wpływa on na produkcję kobiecego pokarmu w czasie karmienia piersią. Jednak to nie wszystkie zasługi i funkcje tego hormonu.
Wysoka prolaktyna w ciąży warunkuje jej prawidłowy przebieg i bezpieczny rozwój płodu. Ponadto kiedy hormon ten znajduje się we właściwym stężeniu stan emocjonalny (nastrój, zachowanie) człowieka jest wyrównany.
Prawidłowy poziom prolaktyny warunkuje też regularność cykli miesiączkowych, „normalną” owulację i brak problemów z zajściem w ciążę. Co więcej ten hormon ustala również funkcjonowanie systemu odpornościowego. Prolaktynie łącznie przypisuje się około 300 ról, które pełni w ustroju.
Jest produkowana głównie przez przedni płat przysadki mózgowej, jednak w niewielkich ilościach wytwarzają ją też inne narządy i tkanki, takie jak macica, piersi, prostata, skóra, czy tkanka tłuszczowa.
Hormon ten odznacza się dobowym wahaniem, dlatego nie zawsze podwyższona prolaktyna będzie wiązała się z jakimś zaburzeniem, a jej czasowy wzrost będzie stanowił odzwierciedlenie fizjologicznego stanu.
Reklama
Jak wygląda badanie prolaktyny?
Jak sprawdza się parametr, jakim jest prolaktyna? Badanie prolaktyny przeprowadza się na czczo, w godzinach między 8 rano a 12 w południe. Analizowanie tego hormonu wcześniej lub później może powodować uzyskanie mylnych wyników, ponieważ stężenie tego hormonu w ciągu doby ulega zmianie.
Naturalnie wysoki poziom prolaktyny obserwuje się w drugiej części nocy, nad ranem. Ponadto wyższe stężenie hormonu przysadkowego odnotowuje się po spożyciu obfitego posiłku, po wysiłku fizycznym, po seksie oraz kiedy badana osoba znajduje się pod wpływem stresu. Dlatego dzień przed planowanym badaniem nie powinno się zjadać sutej kolacji, uprawiać seksu oraz intensywnie ćwiczyć.
Krew do badania poziomu prolaktyny pobiera się z żyły, najczęściej łokciowej. Takie badanie stanowi koszt między 25 a 30 zł. Na wynik badania czeka się zwykle jeden dzień. Jeśli jej stężenie jest za wysokie, wówczas wykonuje się badanie wskaźników tarczycowych. Kiedy te są w normie, diagnostyka zmierza w kierunku potwierdzenia lub wykluczenia guza przysadki. Robi się wówczas powtórne badanie PRL (poziomu prolaktyny), a jeśli wciąż jest on wysoki, zleca się rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową.
Reklama
Prawidłowy poziom prolaktyny
Jaka jest właściwa prolaktyna? Normydla tego hormonu są zależne od wieku oraz płci osoby badanej.
W zależności od fazy cyklu menstruacyjnego, w którym znajduje się kobieta, prawidłowy poziom prolaktynybędzie się przedstawiał odmienne:
- u pań będących w fazie folikularnej normy prolaktynyustalono na wartość niższą od 23 µg/l;
- u kobiet w fazie luteinowej prawidłowy wynik prolaktyny określono na niższy niż 40 µg/l.
Jak natomiast wygląda prolaktyna w ciąży? Normy dla trzeciego trymestru mieszczą się w zakresie do 400 µg/l. Natomiast poprawna prolaktyna u mężczyzn nie powinna przekroczyć 20 µg/l.
Zatem jaka jest norma prolaktyny? Za właściwe, nie budzące niepokoju stężenie prolaktyny uznaje się wysokość tego hormonu, która mieści się w granicach między 5 a 25 ng/ml. Poziom prolaktynowy przekraczający 25 ng/ml może świadczyć o nieregularnych miesiączkach albo o cyklach bezowulacyjnych. Jeśli wynik pokazuje wartość wyższą od 50 ng/ml, może to korelować z zupełnym brakiem menstruacji. Jeżeli natomiast wynik będzie wyższy od 100 ng/ml, sugeruje to występowania guza przysadki.
Reklama
Kiedy prolaktyna jest podwyższona?
Prolaktyna powyżej normy nie zawsze ma związek z jakimiś nieprawidłowościami w działaniu organizmu. Jak już wcześniej wspomniano może to oznaczać ciążę, czy przeżycie jakiegoś stresującego zdarzenia. Za wysoka prolaktyna może być także spowodowana przyjmowaniem leków obniżających poziom dopaminy w ustroju, niedoczynnością tarczycy, zaburzeniami w funkcjonowaniu nerek lub wątroby, a także występowaniem guza przysadki. Najczęściej zmiany w przysadce mają charakter łagodny, a określane są jako prolactinoma.
Hiperprolaktynemię, czyli stan wysokiego stężenia prolaktyny we krwi, cechują następujące symptomy:
- zaburzenia miesiączkowania (np. miesiączka pojawia się częściej niż co 25 dni lub rzadziej niż co 33 dni, staje się ona coraz bardziej skąpa, zanika owulacja, co rodzi problemy z zajściem w ciążę);
- spadek lub brak ochoty na seks (suchość pochwy sprawia, że stosunki płciowe są bolesne);
- ból głowy, a także zaburzenia widzenia (spowodowane uciskiemprzez guza przysadki mózgowej);
- inne objawy wywołane niedoborem estrogenu u pań albo niedostatkiem testosteronu u panów.
Aby poziom prolaktyny wrócił do normy, lekarz po dogłębnej diagnostyce może zaproponować leczenie farmakologiczne np. regulujące poziom dopaminy w organizmie, zmniejszające guz przysadki, itp. Jeśli na zwiększenie stężenia prolaktyny wpływa jakaś choroba bytująca w ustroju, podejmuje się kurację tego schorzenia. Czasem konieczne okazuje się wykonanie operacji usunięcia guza.
Reklama
Co oznacza za niska prolaktyna?
Prolaktyna poniżej normy występuje rzadko. Taki stan określa się jako hiperprolaktynemia. Dochodzi do niego głównie z powodu niedoczynności przysadki. Nie należy niepokoić się niższym stężeniem, stwierdzonym w drugiej części cyklu menstruacyjnego, ponieważ jest to stan fizjologiczny.
Za niski poziom może powodować problemy z laktacją po porodzie, co oznacza, że organizm młodej mamy produkuje za mało pokarmu, by wystarczył do zaspokojenia potrzeb żywieniowych niemowlaka.
Obniżone stężenie prolaktyny z reguły nie cechuje się niczym szczególnym, zatem rzadko kiedy występują jakieś oznaki wskazujące na niedobór tego hormonu w ustroju. Niektórzy jednak zauważają u siebie takie symptomy jak ból głowy oraz rozdrażnienie. Z hiperprolaktynemią wiąże się gorszą odporność na pewne zakażenia.
Obniżoną wartość prolaktyny warto skonsultować z lekarzem.
Czytaj też:
