Czym jest i jak wygląda nostrzyk żółty?
Nostrzyk żółty to roślina z rodziny motylkowatych (bobowatych), która wyrasta do 1 m wysokości. Jej łodyga wyróżnia się cylindrycznym kształtem, a liście są podłużne i zebrane w luźne grona.
Kwiatostan nostrzyka jest groniasty, każdy z kwiatów ma owłosiony kielich z nierównymi ząbkami oraz koroną. Nasiona nostrzyka żółtego są zielone albo żółtozielone i są pozyskiwane z jego owoców.
W Polsce, zdaniem specjalistów z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, autorów publikacji „Aktywność antyoksydacyjna ziela nostrzyka”, występuje aż 11 gatunków nostrzyków. Spośród nich to właśnie nostrzyk żółty zwany również nostrzykiem lekarskim - obok nostrzyka białego - jest tym najczęściej spotykanym.
Obecność tych roślin odnotowuje się na terenie całego kraju - od nizin aż po niższe partie górskie. Ziele nostrzyka występuje również pod takimi nazwami synonimiczymi, o których można przeczytać na łamach „Postępów Fitoterapii” jak: tatarska trawa, nozderek czy też nostrzyk zwyczajny.
Grecka nazwa nostrzyka żółtego pochodzi od połączenia słów „meli - miód” oraz „lotos - pasza”. W nazewnictwie angielskim nostrzyk żółty określany jest jako sweet clover, co oznacza „słodka koniczyna”.
Takie określenie wiąże się z wyjątkowo przyjemnym zapachem tej rośliny oraz wykorzystaniem na cele paszowe oraz miododajne.
Nostrzyk żółty jest rośliną miododajną. Oznacza to, że zaleca się jego wysiewanie, aby urozmaicić ekosystem, a dodatkowo wzbogacić bazę pożytkową. Jak twierdzą Jasińska i Kotecki, nostrzyk nektaruje nawet w czasie suszy.
Pomimo tego uprawa kwiatu nostrzyka na cele pszczelarskie wciąż nie jest rozpowszechniona w Polsce. Miód pozyskany w ten sposób ma delikatny aromat, przypominający wanilię.
Uprawa nostrzyka żółtego
Okazuje się, że nostrzyki są niezwykle odporne na działanie warunków zewnętrznych - dobrze reagują na suszę. Rosną również na glebach o umiarkowanym zasoleniu. Niestraszne im insekty, wirusy, smog, obecność w glebie metali ciężkich czy wysokość, bowiem mogą rosnąć nawet na 4000 m n.p.m.
Uprawę nostrzyka należy prowadzić w słońcu lub półcieniu, bo nie toleruje on pełnego zacienienia. Silnie rozbudowany system korzeniowy sprawia, że roślina może rosnąć także na glebach piaszczystych i suchych.
Uprawa nostrzyka żółtego nie ma racji bytu na glebach podmokłych i kwaśnych oraz na piaskach całkowitych.
Nostrzyk jest rośliną jednoroczną lub dwuletnią. Termin wysiewu nostrzyka żółtego przypada na wczesną wiosnę. Roślina kwitnie od połowy czerwca do października. W Polsce jednak traktuje się ją jako chwast. Nostrzyk żółty jest za to popularną rośliną uprawną w Azji.
Uprawa nostrzyka żółtego wygląda podobnie jak uprawa nostrzyka białego. Zanim zasiejesz tę roślinę zadbaj o rozstawę rzędów w odległościach 15-20 cm. Głębokość wysiewu to 1-2 cm, a ilość wysiewu na 1 hektar to około 15-20 kg nasion.
Roślinę należy zbierać rano lub wieczorem, w fazie pąkowania, ponieważ zbiór nostrzyka żółtego w ciągu dnia może nasilać wzrost stężenia kumaryn. Koszenie trzeba wykonywać tak, by pędy miały możliwość odrastania ze ścierni.
Reklama
Właściwości lecznicze nostrzyka żółtego
Substancjami charakterystycznymi dla nostrzyka żółtego są kumaryny. To związki chemiczne, które mają wpływ na zapach tej rośliny. Nostrzyk żółty właściwości lecznicze zawdzięcza również obecności takich składników jak:
- kwasy fenolowe - wykazują działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwmiażdżycowe oraz antyalergiczne;
- flawonoidy - mają działanie obniżające wysokie ciśnienie krwi, działają przeciwzakrzepowo, a także poprawiają ukrwienie mózgu;
- alantoina - ma działanie keratolityczne, co oznacza, że rozpuszcza zrogowaciałą warstwę naskórka, wpływa na skórę nawilżająco i przyczynia się do odbudowy płaszcza hydrolipidowego skóry;
- witamina C - wzmacnia odporność organizmu, poprawia przyswajalność żelaza, wspomaga procesy regeneracyjne;
- garbniki - łagodzą odmrożenia, podrażnienia oraz hamują wzrost bakterii, przez co znajdują zastosowanie w łagodzeniu zatruć;
- saponiny triterpenowe - mają działanie moczopędne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne, mogą wpływać na poziom cholesterolu, choć należy pamiętać, że niektóre substancje z tej grupy mogą być trujące;
- sole mineralne - wzmacniają naturalną odporność organizmu.
Roślina - zdaniem Darii Szajkowskiej, Ewy Witkowskiej Banaszczak i Marcina Szymańskiego, autorów publikacji „Aktywność antyoksydacyjna ziela nostrzyka” - wykazuje aktywność antyoksydacyjną na poziomie 71,4 procent. Ponadto ziele nostrzyka działa przeciwzapalnie oraz usprawnia przepływ limfy.
Ciekawe badania opisano na łamach „Postępów Fitoterapii”, gdzie wskazano, że nostrzyk żółty ma działanie przeciwobrzękowe. Wyciąg z tej rośliny zmniejszał skutki oparzenia termicznego u szczurów. Obniżał opuchliznę oraz obszar martwicy tkanek w porównaniu do grupy kontrolnej.
W działaniu przeciwobrzękowym zaobserwowano zmniejszenie: obrzęku kostek, nocnych skurczów łydek oraz uczucia obrzęku kostek u pacjentów z przewlekłą niewydolnością żylną. Efekty porównano do leczenia skojarzonego oraz ozonoterapii.
Tego typu wnioski opisują Ewa Witkowska-Banaszczak, Marcin Szymański, Łukasz Działakiewicz, Wiesława Bylka z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Badania pod przewodnictwem Mazzocchiniego na 50 kobietach, u których występował cykliczny ból piersi, wykazały, że stosowanie systematycznie wyciągu z nostrzyka żółtego może zmniejszyć odczuwanie takich dolegliwości. Poprawę zaobserwowano u 23 kobiet, 8 pacjentek nie zauważyło poprawy, a wyniki pozostałych nie były rozpatrywane.
Niektórzy przypisują nostrzykowi żółtemu działanie przeciwzakrzepowe. Tymczasem związkiem, który może wpływać na krzepliwość krwi jest dikumarol, powstający dopiero w gnijącym zielu nostrzyka.
Reklama
Zastosowanie nostrzyka żółtego
Nostrzyk żółty ma szerokie zastosowanie nie tylko w leczeniu, ale też w kosmetyce. Medycyna ludowa wykorzystuje nostrzyka do odkażania ran, a także leczenia stłuczeń i skaleczeń.
Nostrzyk może być miejscowo stosowany do łagodzenia stanów zapalnych skóry, zmian trądzikowych czy owrzodzeń.
Tonik z nostrzyka żółtego sprawdza się w kosmetyce - zmniejsza widoczność piegów i cieni pod oczami. Z nostrzyka żółtego można robić również nalewki, herbaty czy syropy. Nasiona nostrzyka żółtego można wykorzystać do przygotowania zupy, która w smaku przypomina grochówkę.
Co ciekawe, wykorzystuje się go również do aromatyzowania niektórych papierosów oraz serów. Nostrzyk może być stosowany jako pasza. Tu sprawdza się tylko młode ziele, ponieważ później nostrzyk jest trujący dla zwierząt.
Warto przypomnieć o zastosowaniu nostrzyka żółtego jako rośliny miododajnej. Nostrzyk żółty ma jednak mniejszą wydajność miodną od nostrzyka białego.
Nostrzyk żółty jest również rośliną, która poprawia właściwości fitosanitarne i powietrzno-wodne gleby. Badacze Brzezowska i Dreszczyk w 2009 roku opracowali kilkustopniową skalę przydatności rośliny do uprawy alternatywnej w kategorii działanie rekultywacyjne i regeneracyjne.
Zawierała ona ocenę odporności na metale ciężkie, ocenę systemu korzeniowego oraz pozbawianie resztek pożniwowych i korzeni oraz liści. W tej skali nostrzyk żółty otrzymał ocenę 4 na 5. Ponadto wysiew takiej rośliny poprawia plon wśród roślin zbożowych, jak i tych okopowych.
W tym zakresie na uwagę zasługuje nostrzyk biały, którego obecność wpływa na najmniejsze zachwaszczenie wśród bulw ziemniaka. Do takich wniosków doszedł zespół pod kierownictwem Płazy, który przeprowadził liczne badania w tym zakresie.
Ponadto w nostrzyku żółtym można znaleźć kumaryny. Związki te mają wielokierunkowe działanie. Z jednej strony działają rozkurczowo, przeciwobrzękowo, przeciwbólowo, a także przeciwalergicznie. Z drugiej strony należy liczyć się ze skutkami ubocznymi, jakie mogą wywołać.
Decydując się na przyjmowanie jakichkolwiek produktów, które zawierają kumarynę trzeba zachować rozsądek lub skonsultować się z lekarzem. Należy pamiętać, że nie wolno stosować nostrzyka żółtego bez umiaru. Dlaczego?
Spożycie kumaryny w większej ilości prowadzi do dolegliwości żołądkowych, bólów brzucha i biegunek. Natomiast sięganie po przesadnie duże porcje może wywołać uszkodzenia narządów, np. marskość wątroby czy nowotwory wątroby, a nawet nowotwory płuc.
Jego nadużywanie prowadzi do pojawienia się krwawienia wewnętrznego, a także niewydolności nerek oraz wątroby. Tego typu rośliny powinny zatem unikać osoby mające problemy z nerkami, wątrobą, a także pacjenci, u których rozpoznaje się skłonność do występowania skaz krwotocznych.
Nadmierna ilość zjedzonych nasion jest trująca dla człowieka.
Reklama
Preparaty z nostrzykiem żółtym
Zioła nostrzyka żółtego dostępne są w formie ususzonej, ale także w wielu innych preparatach, np. w formie przeznaczonej do sporządzenia herbaty. Można też sięgnąć po olejek lub syrop z nostrzyka żółtego, a także po suplementy diety w formie kapsułek.
Możesz też zdecydować się na kupno miodu z tą rośliną. W sklepach dostępne są również ekstrakty, które leczą problemy skórne, przeznaczone do stosowania zewnętrznego, np. do kąpieli.
Dawkowanie tego rodzaju preparatów zawsze jest dokładnie opisane przez producenta. To właśnie tymi wartościami należy się kierować, decydując o konkretnej dawce, którą zamierzasz przyjąć.
Reklama
Jaka jest cena nostrzyka żółtego i gdzie można go kupić?
Ziarno nostrzyka żółtego kupisz już za ponad 20 złotych. Jest pod tym względem zdecydowanie tańszy niż nostrzyk biały.
Miejscami, gdzie można kupić nostrzyk żółty są: sklepy online, sklepy zielarskie, a także różnego rodzaju hodowle, w których ofererowane jest certyfikowane ziele.
Preparaty z nostrzykiem żółtym, np. suplementy diety, ekstrakty olejowe czy herbatki można kupić już za kilka czy kilkanaście złotych.
Cena nostrzyka żółtego jest uzależniona również od miejsca, w którym dokonujesz zakupu. Kupno bezpośrednio od hodowcy zapewnia niższe koszty.
