Większość ludzi odczuwa w dzieciństwie strach przed ciemnością. Lęk przed ciemnymi pomieszczeniami czy niepokój w trakcie nocy u wielu osób z czasem mija. Dziecko z wiekiem staje się coraz bardziej samodzielne i potrafi walczyć ze swoimi fobiami, racjonalnie tłumacząc sobie większość lęków. Problem pojawia się, gdy strach przed ciemnością nie mija. Taki stan wymaga fachowej pomocy.
Co to jest nyktofobia?
Pojęcie nyktofobii wywodzi się ze starogreckich słów – nyktós (noc) i phobós (lęk). Odpowiedź na pytanie co to nyktofobia jest dość prosta. To rodzaj specyficznej fobii, którą charakteryzuje paniczny lęk przed ciemnością. Podłoże nyktofobii leży w ludzkiej psychice. Najczęściej są to traumatyczne przeżycia z dzieciństwa. Badania wykazały, iż prawie 90% dzieci boi się pozostawać samotnie w ciemności. Z upływem czasu ten niepokój mija, ale u niektórych pozostaje, utrudniając życie i wywierając negatywny wpływ na całą psychikę.
Strach nie jest irracjonalnym odczuciem. Towarzyszy ludziom od początku dziejów. W wielu sytuacjach ma bardzo pozytywne znaczenie, gdyż pozwala szybko zareagować na grożące niebezpieczeństwo. Nyktofobia zwiększa lęk, napięcie i niepewność, gdy organizm nie odczuwa bodźców wzrokowych. Kiedy strach zaczyna zakłócać codzienne życie i jest przyczyną zaburzeń należy go leczyć, wspierając się pomocą specjalistów. W momentach lęku przed ciemnością, przyczyny takiego stanu mogą być bardzo różne. Psychiatria wyróżnia te, które powstały w dzieciństwie i te, które pojawiły się już w dorosłym życiu.
Reklama
Przyczyny nyktofobii
Do najczęściej występujących przyczyn strachu przed ciemnością zaliczane są:
- traumatyczne przeżycia w dzieciństwie, takie jak straszenie dziecka ciemnością, zamykanie w ciemnym pokoju, nadopiekuńczość,
- brak prawidłowych reakcji na fazy rozwojowe dziecka i nieprzepracowanie z dzieckiem różnego rodzaju lęków i obaw,
- wypadek w ciemności,
- napaść w ciemności,
- złodziejska kradzież w nocy,
- uwarunkowania genetyczne.
Nyktofobię należy leczyć. Skuteczna terapia przynosi rezultaty, gdy osoba cierpiąca zauważy u siebie niepokojące objawy i przekaże taką informację psychologowi lub psychiatrze.
Reklama
Jak się objawia nyktofobia?
Lęk przed ciemnością u dorosłych wywołuje większe obawy niż strach u dzieci. Maluchy do 2 roku życia boją się ciemności i w większości przypadków takie objawy są naturalne. Problem powstaje, gdy lęki nie przechodzą i przybierają na sile. Nyktofobia jest rodzajem zaburzenia psychicznego, które wymaga leczenia. Trauma z dzieciństwa, trwająca jeszcze w okresie dorosłości jest już niebezpieczna dla zdrowia i może przerodzić się w paranoję. Warto w porę rozpoznać objawy tych specyficznych lęków.
Typowe objawy nyktofobii to:
- strach przed ciemnością, pojawiający się nie tylko w nocy, ale także w ciemnych pomieszczeniach czy przestrzeni, któremu towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak:
✔ uciążliwa potliwość,
✔ uczucie niepokoju i paniki,
✔ oderwanie od rzeczywistości,
✔ duszności,
✔ uczucie ucisku w klatce piersiowej,
✔ przyspieszone bicie serca,
✔ suchość w ustach,
✔ zawroty głowy,
✔ dreszcze,
✔ naprzemienne uderzenia zimna i gorąca,
- bezustanne zapalanie światła w ciemnych pomieszczeniach,
- strach przed wyjściem z domu, gdy się ściemnia,
- potrzeba obecności drugiej osoby, gdy nastaje ciemność,
- omamy wzrokowe,
- nadwrażliwość na bodźce dźwiękowe,
- silna potrzeba ucieczki od sytuacji lękowych.
Nyktofobia nie oznacza występowania wszystkich tych objawów łącznie. Wystarczy jeden lub kilka z nich, połączonych z lękiem przed ciemnością. Niekiedy już sama myśl o braku światła może doprowadzić do pojawienia się nieprzyjemnych dolegliwości.
Fobia przed ciemnością to lęk antycypacyjny. Charakteryzuje się tym, iż już sama myśl o konkretnej sytuacji powoduje ogromny niepokój. Tak jest właśnie z nyktofobią. Już samo wyobrażenie o braku światła i konieczności przebywania w ciemności powoduje fobie i pojawienie się objawów tego zaburzenia. Nieleczona nyktofobia doprowadza do obniżenia poczucia własnej wartości, niechęci do spotykania się z ludźmi, co w konsekwencji może doprowadzić do depresji. W samodzielnym rozpoznaniu nyktofobii pomoże zrobienie prostego testu i odpowiedzi na kilka pytań.
Reklama
Test na nyktofobię
„Co to jest nyktofobia? Czy już na nią choruje?” - te pytania zadają sobie osoby odczuwające paniczny strach przed ciemnością.
Twierdzące odpowiedzi na poniższe pytania oznaczają potrzebę konsultacji ze specjalistą:
- czy przeraża mnie ciemność?
- czy śpię krótko?
- czy często budzę się w nocy?
- czy przerażają mnie ciemne pomieszczenia?
- czy mam problemy z zasypianiem?
- jak szybko przechodzę w nocy z jednego pomieszczenia do drugiego?
- czy boję się wychodzić po zmroku z domu?
- czy rezygnuję z wizyt w kinie lub wieczornych spotkań ze znajomymi?
- czy odczuwam ulgę w towarzystwie innych osób wieczorem lub w nocy?
Odpowiedzi twierdzące na tak postawione pytania mogą oznaczać nyktofobię. Jeśli dodatkowo pojawiają się objawy, związane z tego typu lękiem to wyraźny sygnał, iż pojawiła się fobia psychiczna, a nieleczona może przekształcić się dość szybko w depresję.
Reklama
Leczenie nyktofobii
Objawy nyktofobii są bardzo uciążliwe w codziennym funkcjonowaniu. Dość szybko pojawiają się zaburzenia snu, doprowadzając w konsekwencji do bezsenności. Osoba cierpiąca na tego typu zaburzenia czuje się gorsza od innych i bardzo często izoluje się od rodziny i znajomych.
Pierwszym etapem w leczeniu nyktofobii jest rozpoznanie zaburzenia, polegające na zrobieniu testów psychologicznych, przeprowadzanych przez specjalistów. Określenie źródła lęku to punkt wyjściowy każdej terapii.
Psychologia rozróżnia następujące formy leczenia nyktofobii:
- terapia implozywna, która polega na dość gwałtownym stykaniu się chorego z ciemnością, ale tylko w warunkach bezpiecznych i kontrolowanych przez specjalistę,
- terapia desensytyzacyjna, która polega na systematycznym odwrażliwianiu na lęk przed ciemnością i powolne przyzwyczajanie się do ciemności,
- terapia poznawczo-behawioralna, która skupia się głównie na zwalczaniu lęków od podstaw poprzez wnikliwe poznanie ich przyczyn,
- uzupełnianie terapii lekami przeciwlękowymi i antydepresyjnymi.
Każda terapia, mająca na celu zwalczenie nyktofobii musi odbywać się pod nadzorem psychologa lub psychiatry. Nieleczony lęk przed ciemnością może czasem przybierać na sile i prowadzić do zamknięcia się w sobie, pełnej izolacji od świata zewnętrznego i utraty pewności siebie i depresji.
