Kiedy następuje odejście wód płodowych i czemu służy?
Odchodzenie wód płodowych to znany z filmów spektakularny początek porodu, po którym ciężarna jest wieziona do szpitala i od razu rodzi dziecko. Czy rzeczywistość wygląda tak samo?
Na początek warto wyjaśnić, czym w ogóle są wody płodowe. Otóż terminem tym nazywa się płyn obecny w macicy podczas ciąży (zwany również płynem owodniowym). W wodach płodowych zanurzony jest rozwijający się płód, dla którego są one naturalnym środowiskiem i pełnią wobec niego szereg funkcji, przede wszystkim ochronnych.
Odejście wód płodowych pozbawia dziecko jego ochrony, dlatego, gdy wszystko przebiega prawidłowo, następuje dopiero bezpośrednio przed porodem. Co powoduje wyciek płynu? Bezpośrednią jego przyczynę stanowi pęknięcie pęcherza płodowego, którego wnętrze wypełnione jest właśnie wodami płodowymi.
Odejście wód płodowych może mieć miejsce zarówno przed porodem naturalnym, jak i cesarskim cięciem.
W sytuacji, gdy wody nie odejdą na czas, pęcherz przebijany jest przez lekarza.
U niektórych kobiet pod koniec ciąży ma miejsce częściowe odejście wód płodowych lub ich sączenie. Jest ono wynikiem nie pęknięcia pęcherza, ale jego rozszczelnienia na skutek powstania małego otworu w błonach płodowych. Jak odróżnić sączenie wód płodowych od „chluśnięcia” płynem owodniowym i co robić, kiedy odejdą wody płodowe?
Reklama
Jak wygląda odejście wód płodowych?
Wiele kobiet ciężarnych obawia się, że nie będą one umiały rozpoznać objawów rozpoczynającego się porodu. Czy można przeoczyć odejście wód płodowych? Jak je rozpoznać? Kiedy następuje pełne odejście wskutek pęknięcia pęcherza płodowego, nie sposób go nie zauważyć.
Ilość płynu owodniowego rośnie wraz z wiekiem ciąży, a w 9 miesiącu zwykle jest go już ponad litr. Ile jest więc wód płodowych podczas ich odejścia? Kiedy pęcherz pęka, niemal cała ich objętość nagle wypływa z pochwy na zewnątrz. Jest to obfite, niekontrolowane chluśnięcie, prowadzące do zawilgocenia całej bielizny.
Jakie są jeszcze objawy odejścia wód płodowych? Jakie to uczucie i czy pęknięcie pęcherza płodowego boli? Błony płodowe nie są unerwione, więc proces jest zupełnie bezbolesny i często bezobjawowy.
Jeśli wypłynięcie wód jest pierwszym symptomem zbliżającego się porodu, może być zupełnie nieodczuwalne, nie sposób jednak nie zauważyć dużej ilości wyciekającego płynu. Tak dzieje się, kiedy odeszły wody płodowe, a brak jeszcze rozwarcia szyjki macicy. Gdy wody odchodzą dopiero w drugiej fazie porodu, poprzedzają je bolesne, regularne skurcze macicy.
Czy wody płodowe mogą odejść przed czopem śluzowym? Teoretycznie sytuacja taka może mieć miejsce, należy jednak do rzadkości. Mało prawdopodobne jest też pomylenie wód płodowych z wydalanym czopem. Płyn owodniowy jest rzadki i wodnisty, czop natomiast ma gęstą, zwartą konsystencję.
Wody płodowe można pomylić natomiast ze śluzem lub z moczem, kiedy następuje ich powolne sączenie. W przypadku jakichkolwiek podejrzeń o wyciekanie płynu owodniowego, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
Można też wykonać w domu test na odejście wód płodowych, który pomaga rozpoznać wody poprzez ich pH, różne od pH moczu i śluzu ciążowego. Po odejściu wód płodowych należy zwrócić uwagę na ich kolor.
Wody prawidłowe są niemal bezbarwne (ewentualnie delikatnie żółtawe), wody z krwią mają zabarwienie różowe, czerwone lub brunatne, natomiast wody zielone mogą świadczyć o niedotlenieniu płodu, zakażeniu bakteryjnym.
Odejście wód płodowych w różnych sytuacjach
Czy wody płodowe mogą odejść podczas stosunku lub podczas snu? Są sytuacje, w których pęknięcie pęcherza płodowego jest bardziej prawdopodobne - np. nagła zmiana pozycji czy wysiłek fizyczny.
Są również sytuacje, które utrudniają rozpoznanie odejścia wód płodowych. Gdy dochodzi do niego podczas sikania lub podczas kąpieli w wannie, wyciekające wody trudniej jest zauważyć.
Jeśli podejrzewa się pęknięcie błon i wyciek podczas oddawania moczu, można zacisnąć mięśnie i próbować obserwować, czy płyn wycieka mimo to. Jeśli tak, można podejrzewać odejście wód. Podobnie jest podczas kąpieli. Ciężarna, czując wyciek, powinna wyjść z wody i zobaczyć, czy wypływanie płynu rzeczywiście ma miejsce.
Odejścia wód płodowych podczas stosunku raczej trudno nie zauważyć, ponieważ płyn owodniowy znacząco różni się od spermy i jest go dużo więcej. Gdy proces ma miejsce podczas snu, uczucie wilgoci zwykle go przerywa i nie zostaje przeoczone. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy niezwłocznie zwrócić się po pomoc medyczną.
Reklama
Odejście wód płodowych a brak skurczy
Co powinno nastąpić najpierw - skurcze czy odejście wód płodowych? Sytuacja wzorowa to taka, w której najpierw pojawiają się częste, regularne skurcze porodowe, a odejście wód następuje dopiero w drugiej fazie porodu, czyli już przy całkowitym rozwarciu szyjki macicy.
Niestety nie zawsze odbywa się to w takiej właśnie kolejności, a w wielu przypadkach odejście wód występuje bez żadnych skurczy.
Co robić, gdy po odejściu wód płodowych skurcze się nie pojawiają? Ich brak świadczy o nierozpoczętej jeszcze akcji porodowej, a postępowanie zależy od koloru wypływającego płynu owodniowego.
Kiedy wody mają prawidłową barwę i nie występują żadne niepokojące objawy, nie należy wpadać w panikę.
Kiedy jechać do szpitala? O tym za chwilę… Odejście wód płodowych i skurcze są najważniejszymi i najbardziej charakterystycznymi objawami porodu, ale mogą pojawić się w różnej kolejności.
Zarówno skurcze przed odejściem wód płodowych, jak i po nim nie świadczą o nieprawidłowościach i w obu przypadkach poród (naturalny oraz poprzez cesarkę) może przebiec bez żadnych komplikacji.
Ruchy dziecka po odejściu wód płodowych
Jaki jest związek między odejściem wód płodowych a ruchami dziecka? Płyn owodniowy obecny w pęcherzu płodowym umożliwia dziecku m. in. swobodne poruszanie się, jednocześnie chroniąc przed otarciami i innymi uszkodzeniami mechanicznymi.
Nie oznacza to jednak, że po odejściu wód ruchy dziecka są niemożliwe. Kiedy wody odchodzą tuż przed porodem i mają prawidłową barwę, ruchy dziecka należy bacznie obserwować, zanim trafi się na porodówkę. Świadczą one o tym, że dziecko ma się dobrze i zwiększają prawdopodobieństwo porodu bez powikłań.
Prawidłowe ruchy powinny przypominać te, których ciężarna zaznała wcześniej, przed wyciekiem płynu owodniowego.
Inną sytuacją jest przedwczesne odejście wód płodowych. W takiej sytuacji zawsze należy natychmiast zgłosić się do szpitala, bez względu na to, czy ruchy są wyczuwalne, czy też nie.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Ile czasu do porodu po odejściu wód płodowych?
Trudno jednoznacznie określić czas od odejścia wód płodowych do porodu. Zależy to od wielu czynników, jak choćby od tego, w jakim momencie odeszły wody (czy skurcze pojawiły się już przed tym, czy nie było żadnych objawów akcji porodowej).
Jeśli odejście wód płodowych nastąpiło około terminu porodu, można spodziewać się, że i skurcze macicy pojawia się lada chwila. Nie zawsze jednak tak się zdarza. Jeśli po odejściu wód nic się nie dzieje, co dalej robić? Zawsze sytuacja taka wymaga pomocy medycznej i zgłoszenia się przez pacjentkę do szpitala.
Kolor wód jednak decyduje o tym, czy trzeba to zrobić natychmiast, czy można się najpierw spokojnie przygotować. Lekarz na podstawie badań (zwykle palpacyjnej kontroli stanu szyjki macicy) określa, ile czasu do porodu zostało po odejściu wód płodowych. Jeśli ich wyciek towarzyszy pełnemu rozwarciu, narodzin dziecka można spodziewać się w ciągu kilku godzin. Gdy wody odchodzą bez skurczy, poród może się znacznie wydłużyć, jednak ciężarna powinna już pozostawać pod opieką lekarską.
Co zrobić, jak wody płodowe odejdą przedwcześnie? Po obfitym wycieku płynu owodniowego przed terminem porodu należy zawsze natychmiast zgłosić się do lekarza, ponieważ zlekceważenie takiego stanu grozi utratą ciąży i innymi powikłaniami.
Reklama
Kiedy jechać do szpitala po odejściu wód płodowych?
Jak już zostało wspomniane - odpowiedź na pytanie, kiedy jechać do szpitala po odejściu wód płodowych, zależy przede wszystkim do koloru wyciekającego płynu, a ewentualnie również innych, pojawiających się objawów.
Jeśli odejście wód nastąpiło jako pierwszy symptom porodu, nie ma skurczów macicy i nie dzieje się nic niepokojącego, barwa jest decydująca. Gdy wody są przezroczyste lub lekko żółtawe, oznacza to, że są prawidłowe. Należy wówczas uważnie obserwować ruchy dziecka i zacząć bez pośpiechu przygotowywać się do szpitala (wyprawkę i wszelkie potrzebne rzeczy należy skompletować odpowiednio wcześniej) - ubrać się i zjeść coś, by być przygotowanym na kolejne godziny porodu.
Kiedy do szpitala, gdy nastąpiło odejście wód płodowych o zmienionym kolorze? Gdy wypływający z pochwy płyn jest zielonkawy lub zielony, świadczy to o możliwych powikłaniach i do szpitala należy zgłosić się natychmiast. Co robić, gdy w płynie owodniowym widoczna jest krew? Gdy wody są czerwone lub brunatne, ciężarną należy ułożyć w wygodnym miejscu i wezwać karetkę.
Reklama
Przedwczesne odejście wód płodowych
Zupełnie inną sytuacją jest odejście wód płodowych we wczesnej ciąży, np. w 4 czy 5 miesiącu. Jakie mogą być jego podłoża?
Za najczęstsze przyczyny przedwczesnego odejścia wód płodowych uważa się:
- infekcje bakteryjne macicy,
- inwazyjne badania prenatalne.
Do badań niosących ryzyko przerwania błon płodowych przede wszystkim zalicza się amniopunkcję. Polega ona na pobraniu materiału, czyli próbki płynu owodniowego z wnętrza macicy celem przeprowadzenia badań genetycznych na obecnych w nim komórkach płodu. Amniopunkcję zwykle wykonuj się po 15 tygodniu ciąży.
Odejście wód płodowych na tym etapie, a nawet w tygodniach późniejszych - 18 czy 20 - grozi utratą ciąży, choć medycyna zna przypadki, w których ciążę po odejściu wód udało podtrzymać się nawet przez kilkanaście tygodni.
Za normę przyjmuje się odejście wód płodowych dopiero po 37 tygodniu. Każdy przypadek przed 37 tygodniem uznaje się za przedwczesny i wymaga natychmiastowego zgłoszenia się do szpitala.
Reklama
Antybiotyk po odejściu wód płodowych
Kiedy po odejściu wód płodowych konieczne jest podanie antybiotyku? Wspomniano już, że obecny w macicy płyn owodniowy chroni rozwijający się płód przed uszkodzeniami mechanicznymi i ułatwia mu swobodne poruszanie.
Warto dodać, że wody płodowe wykazują także działanie antybakteryjne i chronią maluszka przed różnymi infekcjami. Ich odejście pozbawia dziecko tej istotnej bariery i naraża na zakażenie bakteryjne.
To dlatego, jeśli w ciągu 12 godzin od odejścia wód nie rozpoczyna się akcja porodowa, ciężarnej podaje się antybiotyk drogą dożylną.
Ma on za zadanie nie dopuścić do rozwoju infekcji, która może być groźna w skutkach i nieść poważne powikłania. W przypadku nosicielstwa przez pacjentkę GBS antybiotyk powinno się podać jak najszybciej.
Antybiotykoterapia potrzebna jest też, gdy odchodzące wody są zielone. Wówczas leki antybakteryjne podaje się dożylnie noworodkowi, by nie dopuścić do rozwoju stanu zapalnego w jego drogach oddechowych. O rozpoczęciu antybiotykoterapii w każdym przypadku musi zdecydować lekarz.
Co zrobić, żeby odeszły wody płodowe?
Powszechnie wiadomo, że istnieją sytuacje, w których poród jest indukowany, czyli wywoływany „sztucznie”, zanim akcja porodowa rozpocznie się w naturalny sposób. Indukcję porodu zaleca się przede wszystkim przy tzw. ciąży przenoszonej czy niekiedy po przedwczesnym odejściu wód płodowych.
Wywoływanie akcji porodowej zwykle opiera się na farmakologii, choć może być też zabiegowe (o stosowanej metodzie zawsze decyduje lekarz).
Czy zdarza się natomiast, że trzeba wywołać odejście wód płodowych? Jak zostało wspomniane - gdy poród rozpoczyna się regularnymi skurczami macicy, a nie pęknięciem pęcherza płodowego, nie stanowi to żadnego problemu i nie stosuje się metod na przerwanie błon płodowych.
Gdy wody płodowe nie odeszły samoistnie nawet w drugiej fazie porodu, lekarz przeprowadza amniotomnię, czyli sztuczne przebicie pęcherza, co jest zabiegiem całkowicie bezbolesnym.
