Czym jest odkrztuszanie flegmy?
Flegmą nazywa się gęstą i lepką wydzielinę, która spływa po tylnej ścianie gardła, powodując dyskomfort i wywołując odruch odkrztuszania. Może ona mieć różną barwę – białawą, żółtawą, zielonawą, w zależności od przyczyny jej powstawania.
Obecność flegmy zawsze jest odczuwalna i wiąże się z takimi objawami jak:
- dyskomfort i uczucie „oblepionego” gardła,
- chrypka,
- utrudnione mówienie,
- świszczący oddech,
- utrudnione oddychanie,
- zmieniony, „nosowy” głos.
Wydzielina może być też zwyczajnie widoczna na tylnej ścianie gardła po szerokim otwarciu ust i opuszczeniu w dół języka. Jej największe nagromadzenie z reguły ma miejsce w godzinach porannych, ponieważ długotrwała pozycja leżąca nocą sprzyja jej spływaniu do gardła.
Odkrztuszanie flegmy to naturalny odruch, którego celem jest oczyszczanie dróg oddechowych. Może mieć ono formę odkasływania lub odchrząkiwania i być bardziej lub mniej mimowolne.
Wykrztuszanie zapobiega nadmiernemu gromadzeniu się śluzu i tym samym przywraca swobodny przepływ powietrza przez drogi oddechowe.
W przypadku infekcji hamuje także jej rozwój, ponieważ gromadząca się wydzielina jest idealnym środowiskiem do namnażania się chorobotwórczych drobnoustrojów.
W zależności od podłoża lub stopnia zaawansowania infekcji wydzielina może mieć różną gęstość. W przypadku infekcji o ciężkim przebiegu pojawiają się czasem problemy z odkrztuszaniem flegmy, ze względu na jej dużą lepkość.
Reklama
Przyczyny odkrztuszania flegmy
Pojawienie się flegmy, a co za tym idzie – odruch jej odkrztuszania – towarzyszy rozmaitym dolegliwościom. Wśród przyczyn wymienić należy:
- COVID-19 - ta zakaźna choroba dróg oddechowych wywoływana przez koronawirusa SARS-CoV-2, która często prowadzi do ich nadkażenia bakteryjnego i wystąpienia wydzieliny;
- zapalenie krtani - wydzielina również pojawia się w przypadkach, w których rozwija się zakażenie bakteryjne;
- zapalenie zatok - głównym objawem tej choroby jest gęsta, zielonawa wydzielina gromadząca się w zatokach i wypływająca z nosa oraz spływająca po tylnej ścianie gardła, co wywołuje odruch odkrztuszania;
- zapalenie oskrzeli - odkrztuszanie i odkasływanie dotyczy też flegmy zbierającej się w dolnych drogach oddechowych na skutek rozwijającego się stanu zapalnego;
- chorobach płuc - odkrztuszanie flegmy z płuc bywa objawem ich chorób – zapalenia lub nawet raka, dlatego ciągłe albo przewlekłe odkrztuszanie należy zawsze skonsultować z lekarzem;
- astma - przy tej chorobie oskrzeli z reguły występuje suchy kaszel; odkrztuszanie flegmy może być oznaką dodatkowej infekcji;
- refluks żołądkowo-jelitowy - jego przewlekła postać może prowadzić do gromadzenia flegmy, a jej odkrztuszanie niekiedy wzmaga się po jedzeniu;
- palenie papierosów;
- stosowanie leków wykrztuśnych.
Reklama
Odkrztuszanie flegmy u palacza
Skąd u palaczy bierze się nadmiar flegmy? Zawarte w dymie tytoniowym ogromne ilości szkodliwych substancji niszczą nabłonek urzęsiony wyściełający drogi oddechowe, ułatwiający transport wszelkich wdychanych zanieczyszczeń.
Uszkodzenia nabłonka powodują, że zanieczyszczenia nadmiernie się gromadzą, a razem z nimi śluz, który musi być wykasływany lub odkrztuszany.
Naruszenie naturalnej bariery ochronnej sprzyja także namnażaniu się bakterii i wirusów - to dlatego odkrztuszana flegma u palacza niekiedy przybiera żółtawy lub zielonawy kolor.
Największe nagromadzenie wydzieliny z reguły występuje rano, po kilkugodzinnym śnie. W ciągu dnia organizm radzi sobie z nią, wywołując odruchy oczyszczające.
Czy to normalne, że odkrztuszanie flegmy utrzymuje się po rzuceniu palenia? Zanieczyszczeń i otaczającego je śluzu organizm nie jest w stanie pozbyć się z dnia na dzień.
Niekiedy musi minąć kilka lub kilkanaście miesięcy, by drogi oddechowe oczyściły się z zalegających w nich substancji.
Reklama
Odkrztuszanie flegmy bez kaszlu, z kaszlem i inne objawy
Ponieważ flegma pojawia się przy różnych dolegliwościach i odmienne są jej podłoża, mogą towarzyszyć jej rozmaite objawy.
Często jest to kaszel, będący mimowolnym odruchem i reakcją na podrażnienie błony śluzowej dróg oddechowych.
Zdarza się odkrztuszanie flegmy bez kaszlu, kiedy śluzówka nie jest podrażniona, ale w gardle zalega wywołująca dyskomfort wydzielina.
Dzieje się tak np. przy zapaleniu zatok, kiedy spływa ona z góry po tylnej ścianie gardła, a w drogach oddechowych nie ma infekcji.
Jakie symptomy, inne niż kaszel, mogą towarzyszyć odkrztuszaniu flegmy? To przede wszystkim:
- ból gardła - może pojawiać się jednocześnie z infekcją dróg oddechowych lub być skutkiem zalegania flegmy, w której namnażają się drobnoustroje;
- chrypka - flegma oblepiająca gardło prowadzi czasem do zmiany głosu lub chrypy;
- katar - objaw infekcji lub stanu zapalnego w zatokach;
- gorączka - gdy w drogach oddechowych lub zatokach rozwija się stan zapalny, organizm broni się przed infekcją podwyższoną temperaturą ciała.
Reklama
Czy kolor odkrztuszanej flegmy ma znaczenie?
Niektóre cechy odkrztuszanej wydzieliny mają duże znaczenie i wiele mówią o przyczynie dolegliwości. Jedna z tych cech to kolor. Co może oznaczać? I tak, odkrztuszanie flegmy:
- zielonej –- przeważnie świadczy o zakażeniu bakteryjnym, ponieważ zieloną barwę nadaje jej zmieszana ze śluzem ropa, gęsta, zielona flegma pojawia się przy odkrztuszaniu najczęściej przy takich chorobach jak zapalenie zatok, ropne zapalenie gardła, czy stany zapalne górnych dróg oddechowych;
- żółtej - tak zwykle objawia się początek stanu zapalnego i niewielka ilość ropy w wydzielinie, zwykle wraz z rozwojem infekcji żółta flegma przechodzi w zieloną;
- brązowej - odkrztuszanie ciemnej flegmy o brunatnym zabarwieniu może świadczyć o tym, że jest ona przemieszana z krwią, a to jest objaw niepokojący, wymagający natychmiastowej konsultacji z lekarzem; brązowa flegma przy odkrztuszaniu może też oznaczać zanieczyszczenie dróg oddechowych, jednak objaw ten nie powinien być nigdy lekceważony;
- białej - ta pojawia się najczęściej i zwykle świadczy po prostu o infekcji lub spływającym do gardła katarze;
- czarnej lub szarej – odkrztuszanie flegmy o takich barwach najczęściej pojawia się u osób mieszkających na bardzo zanieczyszczonych terenach.
Oprócz barwy, ważnymi cechami wydzieliny są także konsystencja i smak. Im jest on bardziej gęsta, tym bardziej rozwinięta jest infekcja lub stan zapalny.
Odkrztuszanie flegmy z grudkami towarzyszy niekiedy ropnym stanom gardła, gdy od jego ścian odrywają się tzw. czopy. Ropa nadaje też flegmie słony smak, natomiast posmak żelazisty może świadczyć o obecności krwi.
Reklama
Kiedy najczęściej odkrztuszamy flegmę?
Odkrztuszanie flegmy jest najbardziej intensywne przeważnie rano, ponieważ nocą przez kilka godzin wydzielina spływa i gromadzi się w gardle. Poranne odkrztuszanie po niedługim czasie zwykle łagodnieje i ustaje w ciągu dnia.
Niepokojącym objawem, świadczącym niekiedy o groźnych dolegliwościach i chorobach układu oddechowego, jest pojawianie się rano flegmy z krwią. Zaobserwowanie takiego symptomu powinno być niezwłocznie zgłoszone lekarzowi.
Odkrztuszanie zielonej flegmy po nocy bywa objawem stanu zapalnego zatok, z których wydzielina spływa po tylnej ścianie gardła. Pomocne powinno być wówczas oczyszczanie nosa, płukanie zatok, czy inhalacje.
Co, jeśli odkrztuszanie flegmy jest ciągłe lub częste, ma miejsce i w dzień i w nocy? W takiej sytuacji należy skonsultować się z lekarzem, by dokładnie zbadać przyczynę problemu.
Podobnie, gdy odkrztuszanie jest przewlekłe lub utrzymuje się nawet po przebytym leczeniu. Można zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który – w razie potrzeby – skieruje pacjenta do odpowiedniego specjalisty.
Reklama
Odkrztuszanie flegmy u dziecka. Jak reagować?
Dzieci z reguły częściej niż dorośli zapadają na rozmaite infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, ponieważ nie mają jeszcze w pełni wykształconej odporności nabytej.
Dlatego odkrztuszanie flegmy może pojawić się u dziecka, a niekiedy obserwuje się je nawet u niemowląt.
U tych ostatnich jakiekolwiek problemy z drożnością dróg oddechowych mogą być groźne, dlatego objawy tego rodzaju należy natychmiast konsultować z pediatrą.
U starszych dzieci również należy je zgłosić lekarzowi, by ustalił ich przyczynę i zlecił odpowiednie leczenie. Najczęściej stosowany lek na odkrztuszanie flegmy u dziecka to środek mukolityczny (przeważnie w postaci wykrztuśnego syropu dla dzieci).
Rozrzedza on zalegającą wydzielinę, ułatwiając jej transport i tym samym – oczyszczanie dróg oddechowych.
Terapię można wspierać domowymi sposobami. U dzieci warto spróbować np. naparu z siemienia lnianego, inhalacji z soli fizjologicznej, czy picia ciepłego mleka z miodem.
Lek na odkrztuszanie flegmy. Po co sięgnąć?
Odkrztuszanie flegmy, nawet gdy jego podłoże nie jest groźne, wywołuje spory dyskomfort, dlatego warto wiedzieć, jaki lek na tę dolegliwość najlepiej zastosować.
Co pomaga, gdy nagromadzenie wydzieliny jest skutkiem infekcji zatok lub dróg oddechowych? Przeważnie w takiej sytuacji stosuje się leki doustne mukolityczne – syrop albo tabletki rozrzedzające flegmę i ułatwiające właśnie jej odkrztuszanie.
Mukolityki wpływają na chemiczny skład wydzieliny i zmniejszają jej gęstość oraz lepkość. Po ich zastosowaniu odchrząkiwanie lub odkasływanie staje się łatwiejsze, co przyspiesza oczyszczanie układu oddechowego.
Co na odkrztuszanie flegmy można bezpiecznie stosować w ciąży? Ciąża to szczególny czas, w którym stosowanie jakichkolwiek leków i farmaceutyków należy bezwzględnie konsultować z lekarzem prowadzącym, a - jeśli to możliwe - unikać leków działających ogólnoustrojowo na rzecz tych działających miejscowo.
Jeśli chodzi o środki mukolityczne, bezpieczniejsze jest stosowanie ich w formie inhalacji, gdzie trafiają bezpośrednio do źródła problemu i w znacznie mniejszym stopniu wchłaniają się do krwiobiegu.
Domowe sposoby na odkrztuszanie flegmy
Jak ułatwić odkrztuszanie flegmy, uzupełniając tradycyjne leczenie? Co jest dobre na rozrzedzanie wydzieliny?
- Mleko z miodem. Miód łagodzi kaszel, a wraz z tłustym mlekiem oblepia błonę śluzową, przyspieszając jej gojenie, niwelując podrażnienia i zmiękczając flegmę.
- Niektóre zioła. Na odkrztuszanie flegmy mogą pomóc tymianek i podbiał, dziewanna i korzeń lukrecji.
- Siemię lniane. Domowym sposobem, działającym podobnie jak miód, jest napar z siemienia. Dzięki konsystencji kisielu również przylepia się do śluzówki, łagodząc ją i ułatwiając transport wydzieliny.
Wśród sposobów na odkrztuszanie flegmy warto też wymienić inhalacje. Można wykonywać je za pomocą nebulizatora, z zastosowaniem soli fizjologicznej.
Drobinki cieczy mieszają się ze śluzem, prowadząc do jego rozrzedzenia. Podobny efekt można osiągnąć wykonując tradycyjne inhalacje (parówki), dodając coś na odkrztuszanie, co złagodzi dokuczliwe objawy, np. napar z ziół o działaniu przeciwzapalnym (szałwii, rumianku).
