Oftalmoskop - do czego służy?
Oftalmoskop (wziernik) to specjalny przyrząd okulistyczny, który umożliwia dokładne sprawdzenie zmian widocznych w dnie oka. Urządzenie pozwala prześwietlić wszystkie struktury dna oka oraz potwierdzić wady wzroku. Wziernik okulistyczny jest zbudowany z systemu powiększających soczewek i źródła światła, które w trakcie badania skupia się na:
- strukturach ciała szklistego,
- tarczy nerwu wzrokowego,
- naczyniach krwionośnych,
- obwodowej części siatkówki,
- plamce.
System różnokolorowych filtrów (zielony, niebieski) ułatwia okuliście obserwację włókien nerwowych i naczyń siatkówki.
W trakcie badania dna oka można nie tylko zaobserwować rozwijającą się zaćmę, odwarstwienie siatkówki, zwyrodnienie nerwu wzrokowego i zmętnienia w ciele szklistym, ale również symptomy popularnych chorób ogólnorozwojowych takich jak np. cukrzyca, miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze.
Reklama
Badanie oftalmoskopem - wskazania i przygotowanie
Oftalmoskopia, czyli wziernikowanie dna oka, powinno być elementem rutynowego badania okulistycznego wykonywanego raz na 2-3 lata. Lekarz może skierować pacjenta na badanie oftalmoskopem także w innych sytuacjach, np.
- po urazach głowy,
- po utracie przytomności,
- przy podejrzeniu guzów wewnątrzczaszkowych, gdy jest nieprawidłowa reakcja źrenic na światło,
- przy zezie,
- przy zaburzeniach równowagi,
- zaburzeniach widzenia barw,
- przy nawracających bólach głowy,
- u wcześniaków,
- u pacjentów z krótkowzrocznością powyżej 3,5 dioptrii.
Przed badaniem pośrednim stosuje się krople rozszerzające źrenice (nie są konieczne przy oftalmoskopii bezpośredniej). Stan powiększonych źrenic stwa zazwyczaj do kilku godzin. Krople upośledzają widzenie, dlatego pacjent nie powinien sam wracać do domu po takim badaniu.
Przed badaniem lekarz musi mieć także wiedzę na temat tego, czy badany choruje na jaskrę, czy występuje ona w najbliższej rodzinie, jakie zażywa leki na stałe i czy jest uczulony na jakieś farmaceutyki.
Badanie oftalmoskopem trwa krótko i jest w pełni bezpieczne.
Reklama
Oftalmoskopia pośrednia i bezpośrednia
Istnieją dwa rodzaje badania oftalmoskopowego. Badanie oflalmoskopem ze względu na rodzaj urządzenia, można podzielić na pośrednie i bezpośrednie. Przy oftalmoskopii pośredniej źródło światła znajduje się w urządzeniu zamontowanym na głowie lekarza (przypomina latarkę czołówkę), jest to tzw. wziernik Fisona.
Pacjent w trakcie badania częściej leży niż siedzi. Lekarz przybliża do oka powiększającą soczewkę, dzięki której uzyskuje obraz nie tylko powiększony, ale także odwrócony i przestrzenny. Czasem przy oftalmoskopii pośredniej konieczne jest delikatne uciskanie oka, żeby uwypuklić twardówkę oka.
Oftalmoskopia bezpośrednia przypomina badanie dna oka za pomocą podręcznej latarki. Pacjent siedzi w ciemnym gabinecie, a lekarz kieruje snop światła bezpośrednio do oka. Soczewki powiększające oko 15-krotnie pozwalają mu zaobserwować zmiany. Obraz jest powiększony, ale nieodwrócony i dwuwymiarowy.
Badanie każdego oka z osobna trwa pięć minut. Światło sprawia, że badany przez chwilę może mieć zaburzone widzenie.
Reklama
Wyniki badania oftalmoskopem - o czym świadczą?
Podczas badania lekarz może zauważyć różne zmiany w obrębie dna oka, każde odstępstwo od prawidłowej budowy może oznaczać inne schorzenie.
Na dnie oka można zaobserwować różne zmiany naczyniowe, zapalne i dystroficzne:
- ogniska „kłębków waty” (cukrzyca, nowotwór, AIDS, oczny zespół niedokrwienny),
- plamki Rotha (niedokrwistość, białaczka, bakteryjne zapalenie wsierdzia),
- wysięki twarde (cukrzyca, nowotwór, zapalenia siatkówki i nerwu II),
- nowotworzenie (sarkoidoza),
- zamknięcie naczyń żylnych (zapalenie okołożylne),
- zamknięcie naczyń tętniczych (zapalenie okołotętnicze),
- retinopatia (oczny zespół niedokrwienny),
- zapalenie okołożylne (sarkoidoza, choroba Behceta, AIDS),
- zapalenie okołotętnicze (toczeń rumieniowaty układowy, guzkowe zapalenie tętnic),
- zapalenie siatkówki (AIDS, toksoplazmoza, kandydoza, choroba Behceta),
- zapalenie naczyniówki (AIDS, sarkoidoza, histoplazmoza, choroba Harady, gruźlica),
- zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (zespół Bassena-Kornzweiga, zespół Kearnsa-Sayre, zespół Refsuma, ataksja Fredreicha, dystrofia miotoniczna),
- dno albinotyczne (albinizm oczno-skórny, zespół Chediaka-Higashiego, zespół Hermansky'ego-Pudlaka, zespół Waardenburga),
- zanik girlandowaty siatkówki i naczyniówki (hiperornitynemia),
- makulopatia krystaliczna (osaloza),
- pierwotny zanik nerwu II (wskutek ucisku lub zapalenia),
- przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego (nowotwór, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, zespół antyfosfolipidowy),
- zapalenie wewnątrzgałkowe ( stwardnienie rozsiane),
- zapalenie nerwu II i siatkówki (choroba kociego pazura, borelioza, kiła),
- obustronny obrzęk tarczy nerwu wzrokowego (nowotwory złośliwe).
Reklama
Oftalmoskopia w ciąży
Oftalmoskopia jest bezpieczna dla mamy i dziecka. Wykonanie badania jest konieczne, aby sprawdzić, czy nie ma ryzyka odklejenia się siatkówki w czasie porodu w wyniku ogromnego wysiłku.
Jeśli okulista dostrzeże poważne nieprawidłowości może zalecić poród poprzez cesarskie cięcie. Dlatego powinno się wykonać badanie dna oka w 4-5 miesiącu.
