Co to jest okluzja?
Okluzja to termin, który posiada wiele znaczeń i jest używany w różnych dziedzinach naukowych.
Okluzja najczęściej odnosi się do choroby zębów. Pojęcie to stosowane jest powszechnie w stomatologii w odniesieniu do prawidłowego ułożenia zębów górnej szczęki względem dolnej szczęki.
Termin „okluzja” pojawia się również w kosmetyce czy medycynie. W pierwszym przypadku związany jest z efektem, jaki może dawać aplikowanie danego kosmetyku, w drugim natomiast ze stosowaniem opatrunków to tzw. zamykania ran.
Okluzja jest pojęciem na tyle szerokim, że używa się jej nie tylko w dziedzinach związanych z medycyną, ale także w grach komputerowych. Termin ten można znaleźć również w meteorologii.
W dalszej części artykułu dowiedz się więcej na temat tego szeroko rozumianego pojęcia.
Reklama
Okluzja w kosmetyce
W kosmetologii do zjawiska okluzji dochodzi w wyniku zastosowania kosmetyku (najczęściej w konsekwencji nałożenia maski do twarzy) na skórze powstaje powłoka (zwana popularnie filmem).
Dzięki niej z jednej strony składniki aktywne są w stanie szybciej przedostać się do środka skóry, a z drugiej strony stanowi ona zabezpieczenie przed nadmierną utratą wody z naskórka.
W wyniku aplikacji na skórę różnych produktów kosmetycznych można osiągnąć dwa rodzaje okluzji:
- Okluzję ciągłą - gdy do niej dochodzi, tego typu zjawisko powinno trwać od kilku do maksymalnie kilkunastu minut. W przypadku, kiedy okluzja ciągła trwa dłużej może spowodować nadmierne odwodnienie skóry. Położone bowiem głębiej partie skóry otrzymują wówczas informację, że poziom nawilżenia skóry jest w porządku i nie trzeba robić nic, co zapobiegłoby utracie wody, jeśli więc do typu okluzji dochodzi w wyniku stosowania odpowiednich masek kilka razy w tygodniu lub w miesiącu. Nie pociąga to żadnych negatywnych konsekwencji dla skóry, a wręcz przeciwnie przyczynia się do poprawy jej wyglądu. Należy jednak pamiętać o zachowaniu umiaru.
- Okluzję nieciągłą - dochodzi do niej, kiedy na skórze jest wytwarzana półprzepuszczalna powłoka, dzięki której woda może częściowo odparowywać z powierzchni skóry. Z tego rodzaju okluzją mamy do czynienia w przypadku naturalnie wytwarzanego przez skórę płaszcza hydrolipidowego.
Co wywołuje okluzję w kosmetyce?
Obecnie w drogeriach jest dostępna cała gama produktów zawierających w składzie różne substancje powodujących powstanie okluzji. Za każdym razem są to substancje posiadające budowę hydrofobową, czyli taką, których cząsteczki potrafią odpychać od siebie cząsteczki wody.
Jak zatem zrobić okluzję na twarzy? Można ją uzyskać np. dzięki masce algowej, gdy nałoży się ją na odwodnioną cerę. Okluzja wystąpi również, gdy najpierw użyjemy toniku, a później serum z kwasem hialuronowym.
Najpierw należy oczyścić twarz, później może zastosować tonik, a w następnej kolejności serum i krem. Na koniec zaleca się nałożyć filtr przeciwsłoneczny.
Ważne jest także stosowanie odpowiednich kremów o bogatej konsystencji, które stworzą na twarzy ochronną powłokę. W razie wątpliwości, wizyta u kosmetologa lub dermatologa może pomóc w odbudowaniu bariery hydrolipidowej.
Przede wszystkim trzeba uważać na skład produktów, jakich się używa.
Do substancji wywołujących okluzję ciągłą należą:
- wazelina,
- parafina,
- olej mineralny,
- wosk parafinowy,
- skwalan,
- skwalen,
- cerezyna (rafinowany wosk ziemny)
- oraz ozokeryt (wosk ziemny).
Z racji, że tego typu substancje mają również właściwości zaskórnikotwórcze, osoby posiadające cerę problematyczną (trądzikową lub mieszaną) powinny unikać ich w składzie stosowanych kosmetyków. Przyczyniają się one bowiem do pogorszenia stanu tego typu cery.
Okluzję nieciągłą wywołują takie substancje jak:
- woski naturalne (m.in. wosk pszczeli, lanolina, wosk Candelilla z liści wilczomlecza, ciekły wosk z nasion krzewu jojoba),
- woski syntetyczne (mirystynian izopropylu, palmitynian cetylu, palmitynian izopropylu),
- kwasy tłuszczowe (kwas palmitynowy, stearynowy, linolowy i gamma-linolenowy),
- silikony (Dimethicone lub Cyclemethicone),
- a także alkohole tłuszczowe (alkohol cetylowy i stearylowy).
Reklama
Okluzja w stomatologii
W praktyce stomatologicznej okluzja skupia się na kontakcie (właściwym ułożeniu) zębów dolnej szczęki z zębami górnej szczęki.
Relacje te wyglądają zupełnie inaczej w przypadku, kiedy żuchwa nie rusza się, a inaczej w przypadku ruchów wykonywanych żuchwą. Niebagatelną rolę w tym procesie odgrywają poza tym mięśnie żucia oraz staw skroniowo-żuchwowy.
Wystarczy już jeden - ze wszystkich trzech wymienionych - „szwankujący” element, by doszło do wystąpienia choroby okluzyjnej. Początkowo dolegliwości przebiegają niemal bezobjawowo, a jeśli już występują jakiekolwiek jej symptomy, to nie są one charakterystyczne wyłącznie dla tego schorzenia.
Szybkie i jednoznaczne postawienie diagnozy bywa więc problematyczne. O zaburzeniach okluzji świadczyć mogą takie objawy jak:
- starcia zębów, które w zaawansowanym stadium choroby mogą wywoływać stany zapalne miazgi zęba (konsekwencją tego typu zjawisk może być także częsta utrata wypełnień, pęknięcia i ukruszenia zębów, a nawet uszkodzenia porcelanowych koron i mostów protetycznych);
- bóle zębów oraz mięśni odpowiedzialnych za przeżuwanie;
- odsunięcie się dziąseł od zębów i odsłonięcie korzeni, co w konsekwencji wywołuje wrażliwość na zimno;
- kruchość i ruchomość zębów;
- ból żuchwy odczuwany zarówno podczas gryzienia pożywienia, jak i w trakcie mówienia;
- problemy z otwieraniem ust;
- trzaski i przeskoki w stawach;
- wychylenie zębów do przodu;
- napięcie mięśni twarzy, szyi i karku;
- bruksizm (zaciskanie lub zgrzytanie zębami), zazwyczaj w nocy podczas snu, ale również w dzień podczas stresujących sytuacji (w efekcie mięśnie żuchwy są obolałe i napięte, twarzy zdaje się być odrętwiała);
- bóle głowy (na ogół mylone z migreną).
Klasyfikacja okluzji
E.H.Angle wyznaczył 4 klasy okluzji, na które składają się 3 opisujące nieprawidłowości. Uzależnione są one o ułożenia zębów i stopnia wady zgryzu.
Wyróżnia się:
- okluzję idealną - prawidłowe ułożenie żuchwy w stosunku do szczęki, a także trzonowców górnych i dolnych;
- I klasa (okluzja normalna) - nieprawidłowe ułożenie zębów występuje jedynie z przodu na górze;
- II klasa (okluzja dystalna) - trzonowce są źle ułożone względem siebie, co prowadzi do wady dotylnej;
- III klasa (okluzja mezjalna) - trzonowce są źle ułożone względem siebie, co prowadzi do wady doprzedniej.
Przyczyny okluzji zębów
Zdaniem specjalistów, przyczyn wystąpienia choroby okluzyjnej jest bardzo wiele i mają one różne podłoże, w tym także genetyczne, choć nie tylko. Wśród tych pojawiających się najczęściej należy wymienić:
- wady zgryzu,
- nieprawidłowo wyrzynające się tzw. zęby mądrości (ósemki),
- wypełnienia stomatologiczne (plomby), które odbiegają w sposób znaczny od kształtu naturalnych zębów,
- przesuwanie się zębów w kierunku luki po utraconym zębie (tzw. objaw Godona),
- nieprawidłowo wykonane korony, mosty oraz licówki,
- zmiany reumatyczne,
- często powtarzające się nawyki w postaci np. obgryzania paznokci, a także przygryzania długopisów i ołówków,
- stres, pod którego wpływem wiele osób mocno zaciska zęby, co z kolei przyczynia się do ich zwiększonego ścierania się.
Leczenie okluzji zębów
Z racji tego, że nie ma jednej przyczyny występowania choroby okluzyjnej, nie istnieje również jeden skuteczny sposób jej wyleczenia. Lekarz ustala szczegółową terapię indywidualnie dla każdego pacjenta i po wykonaniu wcześniej szczegółowych badań.
W procesie diagnostycznym używa się deprogramacji. Służy do niej deprogramator, czyli specjalny zdejmowany aparat ortodontyczny, który nosi się do 3 tygodni. Pozwala on na zmianę pamięci mięśniowej, wywołując bardziej zrelaksowaną pozycję.
Stomatolog bądź ortodonta rejestrują wtedy na wizycie nowy stosunek szczęki dolnej do szczęki górnej.
Głównym celem, jaki przyświeca leczeniu jest doprowadzenie do prawidłowego ułożenia zębów dolnych z zębami górnymi - w taki sposób, by nie dochodziło do ich wzajemnego ścierania się, a tym samym uszkadzania.
Bywają przypadki, w których wystarczą regularnie powtarzane ćwiczenia rozluźniające mięśnie żuchwy i twarzy. Bardzo często przynoszą one zadowalające efekty krótko po postawieniu diagnozy o chorobie.
Jeśli jednak one nie pomogą, wybawieniem dla cierpiących na chorobę okluzyjną mogą okazać się:
- specjalne nakładki na zęby (tzw. deprogramatory), które powodują zmianę ustawienia kości w stawie skroniowo-żuchwowym na prawidłową;
- aparaty ortodontyczne, które likwidują wady zgryzu;
- korekta wypełnień (plomb);
- uzupełnienie i odbudowa brakujących zębów;
- ekwilibracja polegająca na delikatnym, bezbolesnym i w bardzo niewielkim zakresie szlifowaniu zębów, co doprowadza do ich prawidłowego, równomiernego ułożenia.
Choroby okluzyjnej nie należy ignorować, ponieważ nieleczona może w skrajnych przypadkach doprowadzić nawet do utraty zębów. Niestety względu na niejednoznaczne objawy, jest bardzo trudne zdiagnozowania. Konieczna jest więc wizyta u lekarza specjalisty.
Reklama
Okluzja w medycynie. Co oznacza w podologii?
Okluzja jest powszechnie spotykana w medycynie. Głównie działa ona na zamykanie ran. Dzięki specjalnym opatrunkom okluzyjnym, uszkodzona skóra nie ma żadnego kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym.
Są one proste w użyciu, jednak należy dobrać odpowiedni rozmiar do rany. Opatrunki okluzyjne wyglądem przypominają płaską siatkę i są wodoodporne. Uważa się, że są bezpieczne dla alergików.
Okluzję robi się również na paznokciach. Na palce zakłada się opatrunki, by skutecznie zwalczyć onycholizę.
Podobnie można zadziałać okluzja na pękające pięty i różnego rodzaju rany na stopach. Opatrunki okluzyjne są często stosowane przez specjalistów w podologii.
Okluzja naczyń krwionośnych natomiast jest niebezpieczna. Jest to zablokowanie przepływu krwi (także w tętnicy), co prowadzi do zakrzepu.
Do okluzji dojść może również w pompie infuzyjnej, którą podaje się leki, np. antybiotyki lub insulinę. Prowadzić może do zatrzymania ciągłego wlewu, dlatego kontrole pielęgniarek są niezwykle ważne.
Reklama
Okluzja w sporcie
O okluzji w sporcie mówi się, gdy przeprowadza się tzw. trening okluzyjny wpływający na hipertofię mięśniową. Jego zadaniem jest ograniczenie przepływu krwi tak, by organizm zaczął wydzielać więcej hormonu wzrostu. Dzięki temu uzyskać można lepsze wyniki niż podczas ciężkiego treningu siłowego.
Taki rodzaj treningu przeprowadza się za pomocą specjalnych opasek, które powodują ucisk. Aby odpowiednio je założyć, konieczne jest posiadanie specjalistycznej wiedzy.
Trening okluzyjny powinien być przeprowadzony wyłącznie pod okiem trenera lub po przejściu szkolenia.
