Właściwości lecznicze oleju lnianego. Czy jest zdrowy?
Współcześnie coraz więcej osób chętnie powraca do naturalnych metod dbania o zdrowie. Niektóre z nich znane są od wieków, a prowadzone dziś badania naukowe nad właściwościami pewnych substancji potwierdzają ich skuteczność oraz dobroczynny wpływ na pracę ludzkiego organizmu lub jego poszczególnych układów.
Jednym z takich naturalnych produktów, którego właściwości znane są pokoleń, jest olej lniany. Czy jest zdrowy? Wiele olejów roślinnych posiada właściwości lecznicze, dzięki którym w ostatnich latach rośnie ich popularność i są coraz częściej stosowane, zarówno w celach spożywczych, jak i pielęgnacyjnych - na skórę, a nawet włosy.
Oleje lniane pozyskiwane są z tzw. siemienia lnianego (czyli nasion lnu), które znane jest jako naturalne lekarstwo na różne dolegliwości układu pokarmowego.
Ze względu na wysoką zawartość błonnika siemię wspiera procesy trawienne. Dzięki swej konsystencji ma zdolność tworzenia na wewnętrznych ścianach przewodu pokarmowego bariery ochronnej, podnoszącej odporność na podrażnienia i inne szkodliwe działania czynników zewnętrznych.
Czy olej lniany wykazuje takie same właściwości zdrowotne? Przede wszystkim są to:
- właściwości przeciwzapalne,
- antyoksydacyjne (hamują procesy starzenia oraz inne szkodliwe skutki procesu utleniania),
- działania regulujące gospodarkę tłuszczową organizmu,
- obniżanie poziomu cukru we krwi.
Właściwości oleju lnianego tłoczonego na zimno cieszą się dobrymi opiniami lekarzy i naukowców, którzy tego rodzaju oleje roślinne zaliczają do tzw. żywności funkcjonalnej czyli takiej, której korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu udowodniono naukowo.
Reklama
Wartości odżywcze oleju lnianego
Jakim zawartym w oleju lnianym wartościom odżywczym zawdzięcza on swoje zdrowotne właściwości? Najważniejszymi obecnymi w nim substancjami są nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) - w tym najcenniejszy kwas omega-3.
Istnieje obiegowa opinia, że tłuszcze są niezdrowe dla człowieka. Jest w niej tylko część prawdy, ponieważ rzeczywiście tłuszcze nasycone, których we współczesnej żywności jest bardzo dużo, działają niekorzystnie.
Nienasycone kwasy tłuszczowe są jednak niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, tymczasem samodzielnie nie potrafi on tych kwasów syntetyzować, dlatego konieczna jest podaż z zewnątrz.
Stosunek kwasu omega-3 do omega-6 w oleju lnianym wynosi 1:2,5. Obydwa to kwasy wielonienasycone (ich cząsteczki posiadają wiele wiązań podwójnych), wspierające odporność oraz pracę układu krążenia. Oprócz kwasów omega olej ten zawiera mikro- i makroelementy takie jak:
- witaminy A, C i E,
- witaminy z grupy B,
- wapń,
- żelazo,
- fosfor,
- miedź,
- fitosterole,
- białka.
W oleju lnianym świetnie rozpuszcza się witamina D3, dlatego wiele suplementów diety łączy ze sobą te dwie substancje.
Połączenie to sprzyja dobremu wchłanianiu witaminy D3 potrzebnej do prawidłowego rozwoju i wzrostu u dzieci oraz dobrej kondycji układu kostnego u pacjentów dorosłych.
Ile kalorii zawiera olej lniany? Jego wartość energetyczna wynosi 884,3 kcal na 100 g produktu. Oznacza to, że jedna łyżka oleju lnianego dostarcza organizmowi około 90 kcal.
Reklama
Na co pomaga olej lniany? Efekty
- Na żołądek i jelita - nasiona lnu, z których tłoczony jest olej, wykazują wysoką skuteczność, jeśli chodzi o dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Są one nawet zalecane w leczeniu choroby wrzodowej żołądka, ponieważ mają działanie łagodzące i tworzą na ścianach żołądka powłokę ochronną. Olej lniany można stosować także na refluks (choć w tym wypadku wiele zależy od jego przyczyn i postępowanie lecznicze najlepiej jest skonsultować z lekarzem) i zaparcia. Poprawia on pasaż treści pokarmowej przez jelita, ułatwiając wypróżnianie.
- Na cholesterol - regularne spożywanie oleju lnianego wspiera obniżanie cholesterolu całkowitego we krwi. Pomaga to zapobiegać groźnym chorobom układu krążenia i mięśnia sercowego.
- Na wątrobę - olej lniany wykazuje działanie detoksykacyjne wobec gruczołu, co oznacza, że oczyszcza go z substancji o szkodliwym działaniu.
- Na kamienie nerkowe i kamienie w woreczku żółciowym - picie oleju lnianego pomaga zapobiegać tworzeniu się kamieni w nerkach i złogów w pęcherzyku żółciowym. Stymuluje wydzielanie żółci i opróżnianie pęcherzyka żółciowego.
- Na tarczycę - nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oleju wykazują działanie przeciwzapalne, dlatego są dobre przy niektórych chorobach tarczycy, w tym - chorobie Hashimoto.
- Przy cukrzycy - diabetycy to grupa wysokiego ryzyka, jeśli chodzi o występowanie chorób serca i całego układu krążenia, a olej lniany pomaga im zapobiegać.
- Na suche gardło - picie oleju świetnie nawilża błonę śluzową gardła i tworzy na jej powłoce warstwę ochronną.
- Na zapalenie brzegów powiek - zwiększona podaż NNKT wraz z odpowiednią pielęgnacją skutecznie niwelują objawy schorzenia.
- Na suchość pochwy - systematyczne spożywanie oleju lnianego pomaga zapobiegać suchości miejsc intymnych. W okolicach tych nie należy jednak stosować oleju miejscowo.
Picie oleju lnianego przynosi efekty tylko, jeśli jest regularne i długotrwałe. W wielu przypadkach nie może ono zastępować tradycyjnej terapii, a jedynie może ją wspierać lub być elementem profilaktyki. Co jednak ważne - olej lniany stosuje się także zewnętrznie. Na co pomaga wówczas?
- Po radioterapii - olej lniany nawilża, niweluje podrażnienia i ból skóry zniszczonej naświetlaniami. W celach pielęgnacyjnych można stosować sam olej lub kosmetyki z jego dodatkiem. Wybór właściwych preparatów należy skonsultować z lekarzem.
- Do nosa - naturalne oleje roślinne mogą służyć do pielęgnacji wysuszonej lub podrażnionej błony śluzowej nosa.
- Na skórę i włosy.
Reklama
Picie oleju lnianego na odchudzanie
Czy olej lniany jest dobry na odchudzanie, skoro jego wartość energetyczna jest dość wysoka? Liczba kalorii zawartych w produktach spożywczych to nie wszystko.
Mimo, że olej lnu rzeczywiście dostarcza ich sporo, jednocześnie świetnie wpływa na przemianę materii i przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej.
Picie oleju lnianego na odchudzanie przynosi dobre efekty, jeśli jest regularne i gdy towarzyszy mu odpowiednia dieta i systematyczna aktywność fizyczna.
Trudno oczekiwać efektów samego przyjmowania oleju przy jednoczesnym spożywaniu dużych ilości słodyczy czy fast-foodów oraz przy siedzącym trybie życia.
Długotrwałe łączenie picia oleju z lnu z ćwiczeniami i zdrową dietą powinno przynieść jednak zadowalające rezultaty.
Olej lniany na czczo dodatkowo działa na odchudzanie, pobudzając do pracy cały układ trawienny.
Reklama
Jaki olej lniany jest najlepszy? W jakiej formie?
Jaki olej lniany stosować, by jak najwięcej zdrowotnych korzyści czerpać z zawartych w nim składników? Najlepszy, czyli najbardziej wartościowy jest olej lniany tłoczony na zimno.
Podczas poddawania substancji wysokim temperaturom często tracą one wiele cennych właściwości, dlatego to właśnie w oleju zimnotłoczonym (nierafinowanym) pozostaje ich najwięcej.
Za najcenniejsze uznaje się oleje wysokolinolenowe, czyli o wysokiej zawartości kwasu omega-3. Produkt taki znaleźć można również pod nazwą olej lniany budwigowy, pochodzącą od nazwiska niemieckiej biochemiczki Johanny Budwig.
Wybierając olej budwigowy zimnotłoczony, można mieć pewność, że zawartość drogocennych składników jest w nim wysoka.
Oprócz oleju lnianego do picia, w aptekach dostać go można również w kapsułkach. Kupując kapsułki, warto upewnić się, że „zamknięty” w nich olej również jest pełnowartościowy i naturalny.
Taka jego forma jest łatwa do codziennego przyjmowania i umożliwia precyzyjne dawkowanie. Olej lniany bio bywa też stosowany w kosmetyce.
Jako składnik preparatów do pielęgnacji ciała olej z lnu pełni przede wszystkim funkcje nawilżające, odżywiające i ochronne.
Na rynku obok oleju z siemienia lnianego dostać można olej z lnianki, zwany również olejem rydzowym. Czy są to produkty podobne? Lnianka to zupełnie inna roślina - z rodziny kapustowatych, jednak tłoczony z niej olej również stanowi bogate źródło witamin i NNKT.
Bardzo wiele tłuszczów pozyskiwanych z roślin oleistych wykazuje prozdrowotne właściwości, jednak różnią się one zawartymi w nich składnikami, a tym samym - właściwościami i przeznaczeniem.
Nie da się zatem jednoznacznie odpowiedzieć, co jest lepsze - czy np. olej lniany czy oliwa z oliwek, ponieważ wszystko zależy od indywidualnych oczekiwań.
Reklama
Jak pić i kiedy stosować olej lniany?
Nie tylko w przypadku stosowania leków, ale też naturalnych substancji o prozdrowotnych właściwościach, bardzo istotnymi czynnikami są systematyczność oraz sposób ich przyjmowania. Jak stosować olej lniany, by było to bezpieczne i jak najbardziej korzystne?
Ile dziennie należy go spożywać, by zaobserwować efekty? Dawkowanie powinno zależeć od indywidualnych potrzeb organizmu i postawionych celów, jednak zwykle osobom dorosłym zaleca się 2-3 łyżki dziennie.
Oprócz tego, ile oleju lnianego pić, warto wiedzieć też jak go pić i kiedy - czy lepiej rano czy wieczorem? Picie na czczo (samego oleju lub np. z cytryną) jest najbardziej korzystne, jeśli chodzi o wchłanianie składników odżywczych.
Układ pokarmowy, pobudzony przez spożycie oleju rozkłada go wówczas szybko i przyswaja zawarte w nim mikro- i makroelementy. Olej lniany na czczo pomaga też zbudować barierę ochronną dla żołądka i jelit, ponieważ dzięki swej tłustej konsystencji oblepia ich błonę śluzową.
Picie go na noc może być natomiast korzystne dla osób walczących ze zbędnymi kilogramami. Podczas snu olej ten pomaga trawić tłuszcze spożyte w ciągu dnia. Jak długo można pić olej lniany?
Nie ma ścisłych wytycznych co do długości jego przyjmowania. Jeśli organizm dobrze toleruje substancję i korzystnie wpływa ona na jego pracę, stosowania nie trzeba ograniczać.
W razie jakichkolwiek wątpliwości, najlepiej skonsultować tę kwestię z lekarzem rodzinnym. Jak spożywać olej lniany oprócz jego samodzielnego picia?
Znajduje on szerokie zastosowanie w kuchni jako dodatek do potraw, np. sałatek. Można też przyjmować olej w kapsułkach, zgodnie z zaleceniami producenta.
Reklama
Olej lniany w ciąży oraz dla dzieci i niemowląt
Kobiety ciężarne i dzieci to szczególni pacjenci, dla których nawet substancje o prozdrowotnym działaniu, bogate w drogocenne składniki, mogą nie być w pełni bezpieczne.
W okresie rozwoju i wzrastania dieta ma ogromne znaczenie, by procesy te odbywały się prawidłowo, a dostarczanie organizmowi składników odżywczych jest do tego absolutnie konieczne. Czy zatem olej lniany w ciąży i dla dzieci jest zalecany? Z jednej strony - jako bogate źródło NNKT - jak najbardziej wspiera prawidłowy rozwój, z drugiej jednak - w większych ilościach może wpływać na gospodarkę hormonalną organizmu, dlatego kobiety ciężarne przed zastosowaniem oleju powinny skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
Olej lniany dla dziecka również jest skarbnicą substancji wspomagających rozwój fizyczny i intelektualny. Czy jest bezpieczny już dla niemowląt?
Dla niemowlaka, u którego procesy rozwojowe zachodzą bardzo szybko, odpowiednia podaż nienasyconych kwasów tłuszczowych jest szczególnie ważna.
Z niektórych źródeł naukowych (J. Bryś i inni ) wynika, że olej lniany można podawać nawet niemowlętom i jest to korzystne dla ich zdrowia, jednak dawkowanie, sposób stosowania oraz wszelkie inne wątpliwości dotyczące podaży należy skonsultować z pediatrą.
Skutki uboczne picia oleju lnianego i przeciwwskazania
Oleje roślinne są substancjami w pełni naturalnymi, rzadko wywołują reakcje alergiczne i z reguły przynoszą same korzystne efekty. Czy istnieją zatem jakiekolwiek skutki uboczne picia oleju lnianego?
Czy olej lniany szkodzi na wątrobę lub trzustkę? W zdecydowanej większości przypadków działa on pozytywnie na pracę układu pokarmowego, reguluje metabolizm i wspomaga detoksykację.
Zdarza się jednak - szczególnie gdy olej jest niewłaściwie stosowany, np. w zbyt dużych dawkach - że wywołuje on skutki uboczne ze strony przewodu pokarmowego, takie jak biegunka czy wzdęcia.
Zazwyczaj nie są one dużym zagrożeniem dla organizmu, jednak po ich wystąpieniu spożycie należy ograniczyć lub wykluczyć. Czy olej lniany może zaszkodzić jeszcze w inny sposób?
Przeciwwskazaniem do jego picia może być przyjmowanie niektórych leków:
- rozrzedzających krew,
- regulujących krzepnięcie,
- hormonalnych,
- przeczyszczających,
- niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Olej lniany może przyczyniać się do gorszego wchłaniania tych środków, dlatego osoby stosujące terapie przewlekłe powinny picie oleju skonsultować z lekarzem.
Efekty uboczne po spożywaniu oleju zdarzają się jednak niezwykle rzadko. Z reguły wpływa od pozytywnie na funkcjonowanie organizmu, a nawet hamuje niektóre procesy rakotwórcze.
Wykazuje on np. działanie profilaktyczne u kobiet zagrożonych zachorowaniem na raka piersi.
Zastosowanie oleju lnianego w kosmetyce - na twarz i włosy
Jak już zostało wspomniane - olej lniany znajduje zastosowanie nie tylko jako środek do picia, ale też jako preparat do aplikowania miejscowego - na skórę lub włosy.
Olej lniany do twarzy może być stosowany zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie, ponieważ podnosi w organizmie poziom nienasyconych kwasów tłuszczowych będących naturalnym składnikiem ludzkiego sebum.
Ochrona lipidowa zapewnia skórze nawilżenie oraz odporność na działanie czynników zewnętrznych. Olej lniany aplikowany na twarz działa:
- nawilżająco,
- odżywiająco,
- wygładzająco na zmarszczki.
Ponieważ olej lniany wykazuje silne działanie przeciwzapalne, może świetnie sprawdzić się jako środek na trądzik. Hamuje on namnażanie bakterii, a tym samym - rozprzestrzenianie się zmian trądzikowych.
Dodatkowo - jest on mało komedogenny, co oznacza, że nie zatyka porów. Dzięki niskiej komedogenności nie przyczynia się on do powstawania zaskórników.
Wymienione właściwości kosmetyczne oleju lnianego sprawiają, że cieszy się on dobrymi opiniami użytkowników. Co ważne - można go aplikować bezpośrednio na twarz lub dodawać do kosmetyków pielęgnacyjnych używanych na co dzień - kremów czy balsamów.
Najlepsze efekty uzyskuje się przy stosowaniu regularnym i długotrwałym. Podobnie jest z używaniem oleju lnianego do włosów.
Systematyczne nakładanie go na włosy niesie efekty nawilżenia i odżywienia włókien, choć działa też świetnie na skórę głowy, dostarczając jej składników odżywczych. Do jakich włosów jest zalecany?
Olejowanie włosów ogólnie najlepiej sprawdza się, gdy włókna są przesuszone i wysokoporowate (gdy łuski ich zewnętrznej powłoki są otwarte, co zmniejsza odporność na czynniki zewnętrzne). Zabieg zaleca się również na włosy rozjaśniane, zniszczone silnymi środkami odbarwiającymi.
Opinie o stosowaniu oleju lnianego na włosy mogą być różne, ponieważ olejowanie nie przy wszystkich typach włosów sprawdza się jednakowo. Wykonywane na włókna przetłuszczające się może spotęgować problem i nadmiernie je obciążyć.
Zastosowanie oleju lnianego w kuchni
Olej lniany, oprócz zastosowania leczniczego i kosmetycznego, sprawdza się również kuchni. Do czego można go dodawać? Czy można na nic smażyć?
Nie zaleca się używania oleju lnianego do smażenia, ponieważ podczas poddawania go obróbce termicznej traci on swoje cenne właściwości.
Na surowo jednak warto włączyć go do codziennej diety i polewać nim dania przygotowane zarówno na zimno, jak i na ciepło - dania mięsne, rybne, gotowane warzywa.
Na zimno przygotować można twaróg z olejem lnianym lub dodać go do sałatki. Jego smak dobrze komponuje się z wieloma potrawami, ponieważ jest delikatny, lekko orzechowy.
Jak już zostało wspomniane wcześniej - niektórzy łączą olej lniany z cytryną, nie tylko dla osiągnięcia prozdrowotnych efektów, ale również właśnie dla walorów smakowych.
Jak przechowywać olej lniany?
Oleje roślinne są produktami, które posiadają dość długi termin przydatności. Jak przechowywać olej lniany, by nie stracił od swoich cennych właściwości? Najlepiej jest trzymać go w lodówce, zarówno przed otwarciem jak i po nim.
Przechowywanie oleju w niskiej temperaturze wydłuża jego przydatność i zapobiega utracie dobroczynnych składników. Warto zawsze sprawdzić na opakowaniu, jaki jest wyznaczony przez producenta termin przydatności i zużyć olej przed jego upływem.
Czy przeterminowany olej lniany szkodzi? Na pewno nie należy stosować go w celach spożywczych. Do czego użyć stary olej lniany? Jeśli termin nie jest przekroczony o długi czas, olej wciąż można stosować miejscowo jako środek do pielęgnacji skóry lub włosów.
Jeśli jednak jest on znacząco przeterminowany, najlepiej po prostu go zutylizować, by uniknąć niepożądanych efektów stosowania. Można ewentualnie użyć go do mycia pędzli malarskich z farb nierozpuszczalnych w wodzie.
Jaka jest cena oleju lnianego i gdzie można go kupić?
Olej lniany droższy jest od powszechnie stosowanych w kuchni olejów rzepakowych czy słonecznikowych, jednak nie należy też do olejów najdroższych.
Cena butelki o pojemności 500 ml wynosi około 30 zł, jest to zatem znacznie mniej niż zapłacić trzeba np. za tę samą ilość oleju z czarnuszki.
Gdzie kupić olej lniany? Olej do picia można dostać w aptece lub sklepach zielarskich - stacjonarnych lub internetowych. Ponieważ często kupuje się go w celach leczniczych, warto postawić na sprawdzonych, zaufanych sprzedawców, by mieć gwarancję zakupu pełnowartościowego produktu.
Olej lniany w kapsułkach kupuje się głównie w aptece, a jego cena oscyluje w granicach kilkunastu złotych za 30 kapsułek.
Co ciekawe, 100 proc. olej lniany kupić można również w sklepach z artykułami dla plastyków, ponieważ służy od rozcieńczania farb olejnych. Takiego oleju jednak nie należy pić.
