Olejek szałwiowy - właściwości i zastosowanie. Na co pomaga?

Jak powstaje olejek szałwiowy?

Olejek szałwiowy jest produktem wytwarzanym z liści szałwii lekarskiej (Salvia officinalis), rośliny z rodziny jasnowatych od wieków wykorzystywanej w celach leczniczych.

Znany jest ze swoich antybakteryjnych i przeciwgrzybiczych właściwości, z których znaczna część została potwierdzona w badaniach naukowych. Należy do najczęściej polecanych naturalnych substancji na ból gardła, ale ma też wiele innych prozdrowotnych zastosowań.

Może być używany między innymi w postaci płukanek, ale stanowi też składnik wyrobów leczniczych, takich jak choćby popularne tabletki do ssania. Oprócz tego wykorzystywany jest też w przemyśle kosmetycznym oraz spożywczym.

Na skalę masową olejek szałwiowy najczęściej jest pozyskiwany w procesie destylacji z parą wodną. Jest to metoda służąca rozdzielaniu ciekłych substancji, bazująca na różnej lotności każdej z nich.

Używa się w tym celu świeżych liści szałwii. Są one poddawane działaniu gorącej pary, co umożliwia wydobycie z nich olejków eterycznych. Rzadziej stosuje się metodę ekstrakcji z użyciem rozpuszczalników absorbujących olejki.

Szałwia, która stanowi surowiec bazowy, jest niskim krzewem występującym na całym świecie (oprócz stref polarnych), w tym w szczególności w takich miejscach, jak Turcja, Meksyk czy Chiny.

Rodzaj ten obejmuje około 900 gatunków, z których największym uznaniem cieszy się Salvia officinalis wywodząca się z rejonów śródziemnomorskich.

Roślina ta osiąga wysokość od 35 do 70 centymetrów. Ma charakterystyczne łodygi pokryte włoskami oraz ciemnozielone, pomarszczone liście w lancetowatym kształcie, będące jej głównym surowcem zielarskim.

Reklama

Właściwości i działanie olejku szałwiowego

Wyjątkowe właściwości olejek szałwiowy zawdzięcza licznym substancjom biologicznie czynnym zawartym w jego składzie. Łącznie jest ich około stu, przy czym wśród najważniejszych wymieniane są 1,8-cyneol, karwakrol, kamfora, kamfen, borneol, β-pinen, α-pinen, i α-tujen.

To właśnie one odpowiadają z działanie lecznicze, w tym:

• przeciwbakteryjne - opisywane w literaturze naukowej badania wykazały skuteczność substancji zawartych w olejku szałwiowym między innymi wobec Staphylococcus aureus i S. epidermidis, a także Bacillus subtilis, Listeria monocytogenes, Escherichia coli,
• przeciwgrzybicze - dowiedziono działania składników olejków wobec drożdżaków Candida, a także m.in. grzybów Rhizoctonia i Fusarium oxysporum,
• przeciwzapalne, przeciwwykrztuśne, rozrzedzające zalegającej wydzieliny, łagodzące kaszel, przeciwgorączkowe, regulujące pracę gruczołów łojowych,
• antyoksydacyjne - składniki olejków z szałwii (w tym zwłaszcza karwakrol) mają zdolność wychwytu wolnych rodników, czyli szkodliwych reaktywnych form tlenu,
• hamujące postępy zmian neurodegeneracyjnych w mózgu - olejek jest silnym inhibitorem acetylocholinoesterazy (AchE), czyli enzymu rozkładającego neuroprzekaźnik o nazwie acetylocholina, którego aktywność ma znaczenie w rozwoju choroby Alzheimera,
• poprawiające pamięć, czujność i uważność,
• poprawiające nastrój, redukujące stres, relaksujące,
• antymutagenne - olejek hamuje mutacje w komórkach zachodzące pod wpływem różnych czynników, takich jak choćby promieniowanie UV,
• przeciwnowotworowe - istnieją doniesienia naukowe potwierdzające potencjał do hamowania wzrostu niektórych nowotworów, takich jak na przykład rak nerkowokomórkowy czy czerniak złośliwy.

Reklama

Zastosowanie olejku szałwiowego. Na co pomaga?

Początek treści sponsorowanej

Przy pierwszych objawach podrażnienia gardła warto wybrać ziołowy preparat, który łagodzi ból gardła i chrypkę. Dobrze zakupić suplement, który w swoim składzie zawiera  korzeń prawoślazu z olejkiem i zielem tymianku oraz olejkiem szałwiowym, który korzystnie wpływa na funkcjonowanie gardła i przynosi kojący efekt przy różnych infekcjach. Dodatkowo warto zwrócić uwagę, aby produkt zawierał wit. C, która poprawia działanie układu odpornościowego. Kliknij tutaj i sprawdź ziołowy produkt na gardło.

Przed wiekami szałwia była używana przede wszystkim jako środek konserwujący żywność oraz przyprawa. 

Współcześnie również jest często stosowana w kuchni, między innymi jako dodatek do dań z baraniny, drobiu, ryb, grochu, dyni. Pozyskiwany z niej olejek stanowi natomiast ceniony aromat do wypieków czy słodyczy. 

Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym oraz regulującym aktywność wydzielniczą gruczołów, w kosmetyce olejek szałwiowy używany jest na problemy skórne, w tym trądzik, egzemę, łuszczycę i nadmierny łojotok. 

Wskazuje się też, że może on działać wygładzająco na skórę, dlatego bywa używany na zmarszczki i cellulit. 

Jako dodatek do szamponów nadaje włosom blask i zapobiega ich nadmiernej łamliwości. Ale to zdecydowanie nie wszystkie jego zastosowania. 

W lecznictwie może być używany na takie dolegliwości, jak: 

• ból gardła, kaszel, zapalenie oskrzeli, zapalenie zatok,
• stany zapalne w obrębie jamy ustnej,
• artretyzm, bóle mięśniowe i stawowe,
• owrzodzenia i zakażenia skóry,
• choroba Alzheimera,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• stany obniżonego nastroju i zwiększonego napięcia nerwowego,
• zaburzenia trawienia, bóle brzucha,
• zespół napięcia przedmiesiączkowego.

Tak jak zostało wspomniane wyżej, badania naukowe wykazują potencjał przeciwnowotworowy, nie oznacza to jednak, że olejek z szałwii jest lekiem na raka – może być używany co najwyżej pomocniczo, podstawę stanowią metody konwencjonalne i zdecydowanie bardziej zaawansowane, w tym chemioterapeutyczne i chirurgiczne.

Nie powstrzyma on też nieuleczalnej choroby Alzheimera (nie działa na jej przyczyny), może jednak do pewnego stopnia spowalniać jej postępy i łagodzić objawy.

Reklama

Olejek szałwiowy w ciąży. Czy może przyspieszyć poród?

Olejek szałwiowy nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży z kilku powodów. Przede wszystkim dlatego, że pobudza, a następnie wzmacnia skurcze macicy, może zatem doprowadzić do przedwczesnego porodu. Może też wpływać niekorzystnie na laktację, czyli zdolność karmienia dziecka po porodzie.

Wspomnieć też trzeba o jego potencjalnej toksyczności, zwłaszcza w większych ilościach.

Problem stanowią takie zawarte w nim substancje, jak kamfora, tujonon i kamfen, przy czym wiele w tej materii zależy od sposobu aplikacji (odradza się jego picie), dawki, gatunku szałwii, a nawet pory roku, w której dokonano zbiorów surowca zielarskiego.

Z drugiej jednak strony bywa używany olejek szałwiowy na wywołanie porodu celowo. Należy jednak pamiętać, że indukowanie akcji porodowej w ten lub inny sposób nie jest generalnie zalecane i nie powinno być uskuteczniane na własną rękę w domu.

Tego typu działania powinny być podejmowane tylko pod opieką lekarza i w bardzo konkretnych przypadkach, a więc wtedy, gdy minął już planowany termin rozwiązania, albo w sytuacji, gdy dalsze trwanie ciąży wiąże się z poważniejszym ryzykiem, aniżeli jej przyspieszenie.

Tak czy inaczej - medycyna oferuje dziś kobietom inne, bezpieczniejsze i skuteczniejsze metody wywołania porodu. Nie ma powodu, aby używać do tego celu akurat olejku szałwiowego.

Reklama

Jak stosować olejek szałwiowy?

Olejek szałwiowy stanowi popularny składnik pastylek do ssania na ból gardła. Należy jednak zaznaczyć, że używane są do tego celu niewielkie jego ilości, na poziomie kilku - kilkunastu miligramów. W takiej postaci i w takiej dawce olejek jest w pełni bezpieczny.

Ze względu na dużą koncentrację związków aktywnych i potencjalnie toksycznych, takich jak tujonon, nie zaleca się zastosowań typowo wewnętrznych. Choć olejek ma postać płynną, nie nadaje się do picia.

Zamiast tego może jednak być wykorzystany do:

• aromaterapii - może być wdychany bezpośrednio po aplikacji kilku małych kropel na chusteczkę lub rozprzestrzeniony w powietrzu za pomocą dyfuzora,
• inhalacji parowej - po dodaniu niewielkiej ilości do miski z parującą wodą, należy się pochylić nad naczyniem, nakryć głowę ręcznikiem i głęboko oddychać przez kilka minut,
• masażu - kilka kropel należy zmieszać z większą ilością oleju bazowego (np. jojoba, migdałowego i innych podobnych) lub ulubionego balsamu do ciała. Ważne, by nie aplikować go samodzielnie, bez wcześniejszego rozcieńczenia,
• kąpieli i mycia włosów - może być dodany bezpośrednio do wody, a także do płynu lub szamponu (także musi być używany w silnie rozcieńczonej postaci).

Reklama

Jak zrobić olejek szałwiowy?

Olejek szałwiowy wytworzony profesjonalnymi metodami, takimi jak destylacja z parą wodną, można kupić w sklepie – oferta tego typu produktów jest bardzo szeroka, nie ma zatem większej potrzeby, by produkt taki przygotowywać samodzielnie.

Jeżeli jednak ktoś chce, może zrobić swój olejek nawet w domu, bez użycia specjalistycznej aparatury i szerszej wiedzy w zakresie chemii oraz fizyki.

Jak? Ziele szałwii należy poddać maceracji za pomocą oleju. Można to zrobić na ciepło i na zimno.

Pierwsza z metod wymaga zalania świeżych lub suszonych liści olejem bazowym (na przykład rzepakowym, słonecznikowym, migdałowym, a nawet oliwą z oliwek). Tak przygotowaną miksturę gotuje się przez około 3 godziny, po czym odcedza i odstawia do ostygnięcia.

Metoda druga wymaga więcej cierpliwości. Po zalaniu szałwii olejem słoik odstawia się w ciepłe i nasłonecznione miejsce na około 4-6 tygodni. Po tym czasie należy odcedzić listki i inne pozostałości, używając do tego celu drobnego sitka, filtra do kawy czy gazy.

Po zakończeniu całej procedury, olejek powinien być przelany do ciemnego szklanego naczynia, które należy przechowywać w chłodnym miejscu. Zwiększa to żywotność otrzymanego preparatu.

Jak długo zachowa on swoją świeżość? Tak jak w przypadku wszystkich domowych wyrobów termin przydatności do użycia jest trudny do określenia, zwykle jednak jest on krótszy, aniżeli w przypadku wyrobów dostępnych w sklepach.  olejek powinien zostać relatywnie szybko zużyty, jeśli ma zachować pełnię swoich właściwości.

Reklama

Gdzie kupić olejek szałwiowy i jaka jest jego cena?

Szałwia nie jest ziołem ekskluzywnym i rzadkim, dlatego wytwarzany z niej olejek jest stosunkowo tani.

Cena za buteleczkę o pojemności 10 mililitrów zwykle waha się w granicach kilkunastu złotych, czasem tylko nieznacznie więcej. Sporadycznie zdarzają się też oferty poniżej 10 złotych.

Gdzie kupić tego typu wyroby? Są one dostępne w aptekach oraz sklepach zielarskich i z żywnością ekologiczną.

Tak jak wspomniano wyżej, na rynku są też dostępne leki i suplementy diety na gardło, które zawierają ten składnik. Za popularne tabletki trzeba zapłacić około 15 złotych.