Omamy, czyli halucynacje
Omamy to inaczej halucynacje, które są zaburzeniem percepcji, czyli postrzegania rzeczywistości. Omamy są w całości wytwarzane przez organizm osoby zaburzonej i nie są wywoływane przez żaden realny, obiektywny bodziec. Są więc omamy doznaniami czysto zmysłowymi.
Omamy mają bardzo zróżnicowany charakter. Ze względu na zmysł opanowany przez omamy, wyróżniamy:
- słuchowe,
- wzrokowe,
- węchowe.
Reklama
Rodzaje omamów
Szczególnym przypadkiem są omamy cenestetyczne, polegające na przerażającym przeświadczeniu o tym, że ciało jest zjadane przez robaki. Wyżej wymienione omamy nie są chorobami samymi w sobie, należą natomiast do objawów psychotycznych występujących w przebiegu rozmaitych chorób, w szczególności w:
- schizofrenii,
- psychozach,
- manii,
- skrajnych postaciach depresji.
Omamy, a także urojenia, należą do tak zwanych objawów wytwórczych (pozytywnych), które psychiatria odróżnia od objawów negatywnych (apatia, alienacja, agresja itd.).
Omamy pojawiają się też w przebiegu choroby alkoholowej. Słynne delirium tremens to nic innego jak majaczenie, którego nieodłączną częścią są omamy alkoholowe.
Nauka wyróżnia też zjawiska, które zostały określone, jako omamy hipnagogiczne oraz omamy hipnopompiczne. Mimo wielu podobieństw, z medycznego punktu widzenia nie są one uznawane za objawy psychopatogenne, lecz zwykłe zjawiska fizjologiczne, związane z przechodzeniem ze stanu jawy w sen oraz na odwrót.
Reklama
Czym są omamy słuchowe?
Omamy słuchowe są w szczególności charakterystyczne dla schizofrenii paranoidalnej. Są to wytworzone w umyśle chorego dźwięki o różnym charakterze. Osoba zaburzona może słyszeć stukot, szelest czy innego rodzaju hałas. Może też słyszeć głosy przemawiające w konkretnym języku, niekiedy wyimaginowanym, ale najczęściej - ojczystym.
Jeśli chory słyszy swoje własne myśli, zanim te zostaną zwerbalizowane, są to tzw. omamy w pierwszej osobie. Jeśli głosy pochodzą „z zewnątrz” i wydają choremu jakieś polecenia zwracając się do niego bezpośrednio – mówimy wówczas o omamach w drugiej osobie. Jeżeli natomiast pojawiające się w głowie głosy „rozmawiają” między sobą na temat chorego, są to tzw. omamy w trzeciej osobie.
Reklama
Jak objawiają się omamy wzrokowe?
Omamy wzrokowe w najpełniejszym wymiarze odpowiadają potocznemu wyobrażeniu tego, czym są omamy. To nic innego, jak różnego rodzaju przewidzenia. Choremu wyświetlają się przed oczami nieprawdziwe obrazy przedmiotów i ludzi, czasem krótkotrwałe refleksy świetlne, czasem rozbudowane sceny będące przywołaniem wspomnień, snów, ale też obrazów filmowych.
Omamy wzrokowe pojawiają się głównie w przypadku zaburzeń psychoorganicznych, takich jak otępienie, wywołanych uszkodzeniem struktur mózgu. Mogą też być elementem wizji po zażyciu narkotyków i roślin halucynogennych, szczególnie takich lak LSD, czy pozyskiwana z pejotlu meskalina.
Reklama
Na czym polegają omamy cenestetyczne?
Omamy cenestetyczne (dotykowe) należą do najbardziej przerażających i przykrych doświadczeń, jakich może zaznać człowiek. Związane są z zaburzeniami czucia ustrojowego. Chory ma wrażenie, że jego organy wewnętrzne przemieszczają się, lub że jego wnętrzności są penetrowane przez robaki, larwy, owady, a nawet myszy.
W skrajnych przypadkach omamy cenestetyczne prowadzą do samookaleczeń będących rezultatem prób usunięcia wyimaginowanych niechcianych intruzów z organizmu. Omamy cenestetyczne uchodzą za jeden z najbardziej skrajnych objawów, tak zwanej psychozy parafrenicznej.
Reklama
Objawy omamów alkoholowych
Omamy alkoholowe są typowym objawem pojawiającym się w związku z ograniczeniem lub całkowitym odstawieniem alkoholu przez osoby ciężko od tej używki uzależnione. Omamy alkoholowe są między innymi nieodłącznym elementem delirium tremens czyli majaczeń alkoholowych, zwanych też białą gorączką. Jest to najczęstsze zaburzenie psychotyczne związane z piciem alkoholu.
Wśród licznych przewidzeń, w umyśle chorego pojawiają się wówczas między innymi osławione białe myszki i inne koszmarne wizje (aczkolwiek trzeba zaznaczyć, że owe myszy są zjawiskiem bardziej rozpowszechnionym przez literaturę i film, niż przez naukę). Omamom towarzyszy silny lęk i objawy somatyczne. Omamy alkoholowe związane z delirium tremens trwają około tygodnia.
Reklama
Co to są omamy hipnagogiczne?
Omamy hipnagogiczne nie są objawem psychotycznym, nie należą więc do palety zjawisk psychopatologicznych. Omamy hipnagogiczne są zjawiskiem fizjologicznym, pojawiającym się na granicy jawy i snu, a konkretnie – w czasie zasypiania.Istotą omamów hipnagogicznych są krótkotrwałe, bardzo wyraziste, realistyczne wyobrażenia, które po zaśnięciu płynnie mogą się przeobrazić w marzenia senne.
Omamy hipnagogiczne mogą mieć charakter:
- wzrokowy,
- słuchowy,
- węchowy.
Bardzo często występują bezpośrednio po intensywnych doświadczeniach emocjonalnych, po męczącym psychicznie, fizycznie i emocjonalnie dniu. Choć doświadczane po raz pierwszy mogą budzić lęk, są zjawiskiem normalnym i nie wymagającym leczenia.
Omamy hipnopompiczne a hipnagogiczne
W pewnym sensie zjawiskiem podobnym do omamów hipnagogicznych są omamy hipnopompiczne. Z tą różnicą, że omamy hipnopompiczne występują na granicy snu i jawy, a więc tuż po przebudzeniu. Zazwyczaj są kontynuacją snu, zwłaszcza o charakterze koszmaru.
Są tak realistyczne, że doświadczająca ich osoba nie wie, czy wciąż śpi, czy doświadcza swoich wyobrażeń w rzeczywistości. Co więcej, poczucie dezorientacji nie pozwala stwierdzić, czy zapamiętane sceny z sennego koszmaru wydarzyły się naprawdę, czy jedynie przyśniły się.
Może to powodować silny lęk, również jednak omamy hipnopompiczne nie są stanem psychopatologicznym i nie wymagają leczenia.
