Jak wygląda opryszczka w nosie?
Opryszczka w nosie, potocznie nazywana też „zimnem” lub „febrą”, jest jednym z najbardziej uciążliwych, a jednocześnie powszechnych schorzeń skóry i błon śluzowych.
Objawia się pod postacią bolesnych pęcherzy i nadżerek, a także wyrastających w ich miejscu strupów, niekiedy tak dużych, że upośledzających prawidłowe oddychanie.
Choroba ta stanowi odmianę opryszczki błony śluzowej jamy ustnej i skóry okolicy okołowargowej (herpes labialis). Wywoływana jest przez wirus HSV1 (herpes simplex virus 1), którego głównym nosicielem jest człowiek.
Jest to patogen występujący na skalę masową. Według Światowej Organizacji Zdrowia, zakażonych jest około 4 miliardów ludzi na całym globie.
W Polsce przeciwciała swoiste dla tego wirusa posiada 89,9 procent populacji (dane: A. Lesiak, J. Narbutt), co oznacza, iż kontakt z nim miał niemal każdy.
Szacuje się, że nawracające objawy opryszczki występują u co trzeciego Polaka powyżej 15 roku życia. W większym stopniu na zachorowanie narażone są kobiety.
W międzynarodowej klasyfikacji chorób i zaburzeń, schorzenie to posiada kod B00.2 i jest zaliczane do szerszej grupy zakażeń wirusem herpes (B.00). W klasyfikacji ICD 11 opryszczkę można znaleźć pod numeracją 1F00 jako ,,infekcje opryszczki pospolitej”.
Reklama
Przyczyny opryszczki w nosie
Przyczyny opryszczki na nosie są dobrze poznane. Zimno może być infekcją pierwotną lub nawrotową. W pierwszym przypadku do infekcji dochodzi po przeniknięciu HSV przez skórę lub błonę śluzową.
Wirus opryszczki jest przenoszony w ludzkich płynach ustrojowych, takich jak ślina, łzy oraz wydzieliny z narządów rodnych i układu moczowego.
Zakażenie może być efektem bezpośredniego kontaktu na przykład w czasie przytulania się czy całowania, ale często bywa też następstwem używania tych samych przedmiotów: sztućców, ręczników, naczyń, itd.
Natomiast nawracająca opryszczka w nosie powodowana jest przez przetrwałe i utajone formy wirusa, bytujące w organizmie nosiciela.
Należy pamiętać, że patogen ten, po wniknięciu do ustroju pozostaje w nim na zawsze, nawet jeśli przez większość czasu nie daje o sobie znać w żaden sposób.
Wirus lokuje się w zwoju nerwu trójdzielnego – dużej struktury wychodzącej z mózgu i biegnącej po łuku żuchwowym. Stąd co jakiś czas może zaatakować ponownie.
Czynnikami, które ułatwiają zakażenie, są:
- obniżenie odporności,
- przegrzanie lub wyziębienie,
- zmęczenie i stres.
W ostatnim czasie zauważono, że opryszczka pod nosem, w okolicy wargowej i w ustach może występować po przebyciu Covid-19, a także po przyjęciu szczepionki na koronawirusa. Ma to zapewne związek ze spadkiem wydolności układu immunologicznego.
Pacjenci pytają niekiedy, czy jest możliwa opryszczka pod nosem od kataru. Nie bezpośrednio. Nieżyt nosa jest wywoływany przez inne patogeny (m.in. adenowirusy, rhinowirusy oraz różnego typu bakterie będące wynikiem wcześniejszej infekcji).
Widoczne na nozdrzach rany i strupy najczęściej są skutkiem wielokrotnego przedmuchiwania i wycierania nosa chusteczką i nie mają związku z zakażeniem HSV1.
Może też być tak, iż zmiany opryszczkowe faktycznie wystąpią w wyniku obniżenia odporności po infekcji, będąc jej powikłaniem.
Reklama
Objawy opryszczki w nosie
Zimno w nosie manifestuje się w charakterystyczny sposób. W pierwszej kolejności pojawia się uciążliwy świąd, możliwe jest też pieczenie oraz uczucie mrowienia nozdrzy.
Po dwóch-trzech dniach na delikatnej błonie śluzowej zaczynają się pojawiać pierwsze wykwity. Na wstępnym etapie przyjmują one postać pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym, który stanowi środowisko namnażania się wirusów.
W dalszej kolejności dochodzi do pękania pęcherzy, które zaczynają się przeistaczać w bolesne nadżerki – nieregularne ubytki o czerwonym zabarwieniu, które gojąc się tworzą rozległe i nieestetyczne strupy.
Te mają delikatną konstrukcję, dlatego bez trudu można je rozdrapać poprzez pocieranie palcem czy chusteczką higieniczną. Efektem jest nie tylko przedłużanie się procesu gojenia, ale też możliwość przenoszenia infekcji na inne obszary ciała oraz zakażania innych osób.
Warto zwrócić uwagę, że w ten właśnie sposób opryszczka na nosie może zostać zawleczona nawet w okolice genitalne. Choć z reguły schorzenie obejmujące narządy rodne powodowane jest przez wirus HSV-2 przenoszony drogą płciową, w ostatnim czasie notuje się coraz większą ilość zakażeń HSV-1, które transportowane są z twarzy w miejsca intymne.
Ropna opryszczka w nosie jest rzadkością – jeśli występuje, stanowi to efekt nadkażeń bakteryjnych, co jest możliwe w przypadku współwystępowania innych infekcji, powodowanych przez drobnoustroje tego typu.
Reklama
W którym miejscu pojawia się opryszczka nosa?
Klasyczna infekcja spowodowana zakażeniem HSV-1 najczęściej obejmuje śluzówkę jamy ustnej oraz wargi, rzadziej wychodząc poza ich obrys.
Jest to jednak możliwe – zmiany występują wówczas w innych partiach twarzy, a w szczególności:
- tuż nad ustami,
- pod nosem,
- na środku (czubku) nosa,
- koło nosa,
- wewnątrz nozdrzy, na błonie śluzowej.
Rozprzestrzenianie się opryszczki jest niekontrolowane, w związku z czym nie ma naukowego wyjaśnienia, dlaczego zmiany powstają w danym miejscu.
Często przyczyna jest trywialna i wynika z przeniesienie zakażenia na palcach własnych rąk.
Reklama
Ile trwa opryszczka w nosie?
Opryszczka wewnątrz nosa utrzymuje się z reguły około 10-12 dni. To ile trwa, zależne jest od skali zakażenia, indywidualnych predyspozycji, odporności organizmu a także zastosowanego leczenia.
Finał procesu chorobowego nawet o kilka dni może przyspieszyć terapia farmakologiczna – leki warto przyjmować, by skrócić czas występowania męczących objawów i zminimalizować ryzyko rozprzestrzeniania się wykwitów.
Niemniej, nawet bez wspomagania, faza ostra nie trwa długo i opryszczka nosa ustępuje samoistnie. Nie należy tego jednak utożsamiać z eliminacją wirusa HSV.
Ten po pierwszym zakażeniu nie znika i pozostaje w organizmie do końca życia. Może nigdy więcej nie dać o sobie znać, ale też prawdopodobne jest, że w przyszłości będzie odpowiadać za nawracające infekcje.
Reklama
Opryszczka w nosie u dziecka
Opryszczka w nosie u dzieci często występuje już w najwcześniejszych latach życia – maluchy zarażają się od rodziców będących nosicielami (poprzez przytulanie, całowanie itd.) oraz swoich rówieśników w żłobku czy przedszkolu.
Istnieją różne schorzenia wywoływane przez HSV-1, w tym wyprysk opryszczkowy, zanokcica opryszczkowa, opryszczkowe zapalenie spojówki i rogówki, zakażenie noworodków, a także opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej.
Ostatnie z wymienionych jest odnotowywane najczęściej (do 31 procent objawów pierwotnego zakażenia HSV-1 – dane: M. Marczyńska). Infekcja ta z ust może się rozprzestrzeniać na inne obszary, manifestując się też jako zimno w nosie.
Wirus opryszczki u dzieci nie jest groźny poza przypadkami zakażeń wrodzonych, do których dochodzi w łonie matki, a jeszcze częściej w czasie porodu.
Tak zwana opryszczka noworodkowa stanowi śmiertelne zagrożenie, dlatego kwalifikuje się do natychmiastowego leczenia. Oprócz wykwitów obejmujących skórę i błony śluzowe twarzy, a także narząd wzroku, możliwe są bowiem bardzo groźne powikłania, takie jak:
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu;
- zaburzenia świadomości, łaknienia, zmniejszone napięcie mięśniowe;
- zakażenie uogólnione, z gorączką, hipotermią i żółtaczką.
W sytuacji wystąpienia powikłań ryzyko zgonu dziecka jest bardzo wysokie nawet w przypadku podjęcia terapii, a bez leczenia wynosi aż 90 procent (M. Marczyńska).
Reklama
Opryszczka w nosie w ciąży
Opryszczka w ciąży pod nosem sama w sobie nie jest groźna dla ciężarnej. Powinna jednak stanowić powód do poważnego zaniepokojenia z uwagi na płód.
Choć większość przypadków zarażenia dziecka ma związek z przekazaniem wirusa HSV-2 w czasie porodu (przez kontakt z błonami śluzowymi pochwy), zdarzają się też wcześniejsze zakażenia przez łożysko.
Dzieje się tak w przypadku infekcji pierwotnych u matki, wywoływanych zarówno przez HSV-2 jak też HSV-1 w sytuacji, gdy dochodzi do bardzo silnego namnażania wirusa (tak zwana wiremia), z czym wiąże się jego krótkotrwała obecność także we krwi.
Jeśli do transmisji dojdzie przed 20 tygodniem, istnieje ryzyko bardzo poważnych konsekwencji, takich jak:
- poronienie lub poród przedwczesny;
- wady rozwojowe płodu, w tym małoocze i małogłowie;
- choroby narządu wzroku u dziecka, w tym jaskra i zapalenie tęczówki.
Dlatego każdy, nawet niewinnie wyglądający przypadek opryszczki ciężarnych powinien być monitorowany i poddany leczeniu farmakologicznemu. Zwłaszcza, jeśli istnieje duże prawdopodobieństwo, że do zakażenia kobiety doszło niedawno i jest to pierwsza tego typu infekcja w jej życiu.
Jeśli chodzi o karmienie piersią, opryszczka w nosie może się przenieść drogą kropelkową ze względu na bliski kontakt (dzieci często dotykają rączką twarzy matki, a następnie umieszczają ją we własnej buzi, zazwyczaj też karmieniu towarzyszą liczne czułości, które sprzyjają transmisji).
Choroba nie stanowi bezwzględnego przeciwwskazania, chyba że zmiany skórne u kobiety obejmują także piersi, a powierzchnia brodawki jest uszkodzona. Wtedy bezzwłocznie należy przerwać naturalne karmienie malucha.
Jak się pozbyć opryszczki w nosie?
Mimo, iż choroba ma tendencję do samoustępowania, wielu lekarzy zaleca wdrożenie farmakoterapii, tym bardziej, że dostępne preparaty wykazują dużą skuteczność i mają wysoki profil bezpieczeństwa.
Jest to szczególnie wskazane w przypadku:
- kobiet w ciąży,
- małych dzieci,
- kiedy nadżerka długo się nie goi,
- gdy infekcje często nawracają,
- gdy wykwity w nosi utrudniają oddychanie.
Jak leczyć zimno w nosie? Co na opryszczkę sprawdza się najlepiej? Jaki lek jest rekomendowany przez specjalistów?
Substancją pierwszego wyboru jest acyklowir – środek o działaniu przeciwwirusowym, skuteczny przeciw HSV a także innymi herpeswirusom.
Lek ten hamuje namnażanie się patogenu (działa więc przyczynowo), ale też łagodzi objawy i przyspiesza gojenie się nadżerek, skracając czas choroby (działanie objawowe).
Powinien być stosowany ogólnoustrojowo w postaci tabletek, a jednocześnie także miejscowo, w żelu, maści lub kremie. Taki schemat zazwyczaj wykazuje największą skuteczność.
Zastosowanie wyłącznie preparatu do smarowania skraca chorobę przeciętnie o 2 dni, nie wpływa jednak na redukcję odczuwanych dolegliwości bólowych (A. Lesiak, J. Narbutt).
Należy pamiętać, że acyklowir wykorzystywany jest przez różne koncerny farmaceutyczne i sprzedawany pod różnymi nazwami handlowymi.
Część preparatów dostępna jest na receptę (zwłaszcza tabletki), inne można kupić bez przepisu lekarza.
Czym ponadto leczyć opryszczkę w nosie? W innych rejonach świata stosowane są także inne środki przeciwwirusowe, takie jak walacyklowir i famcyklowir, w Polsce jednak używa się ich rzadko.
Jeśli żaden z trzech wymienionych leków nie działa, co prawdopodobnie wiąże się z odpornością na nie, lekarz może rozważyć dożylne podanie innych substancji skutecznych przeciw wirusom, takich jak foskarnet i cidofowir. Nie jest to jednak częsta praktyka.
W odpowiedzi na pytanie, czym smarować pęcherze i nadżerki, wskazać można jeszcze maść cynkową, która osusza zmiany i przyspiesza ich gojenie.
Domowe sposoby na opryszczkę w nosie
Oprócz tego istnieją też domowe sposoby na opryszczkę w nosie, które w większym bądź mniejszym stopniu łagodzą objawy, takie jak: świąd i pieczenie, a także odkażają i pielęgnują rany, przyspieszają gojenie.
Co przede wszystkim warto stosować na zimno w nosie?
- okłady ziołowe, z wykorzystaniem ekstraktów z takich roślin leczniczych, jak: melisa, szałwia, rumianek, mięta;
- przykładanie „naturalnych antybiotyków” – czosnku, cebuli, miodu;
- smarowanie aloesem (po przełamaniu liścia);
- stosowanie olejku z drzewa herbacianego;
- dieta bogata w cynk, witaminy z grupy B oraz lizynę, wolna od argininy.
Należy jednak pamiętać, że domowe sposoby nie są metodami rekomendowanymi przez lekarzy, nie zastępują profesjonalnej farmakoterapii, a jedynie mogą ją wspierać.
W wielu przypadkach efekt leczniczy jest pozorny, w rzeczywistości bowiem objawy choroby ustępują po kilku lub kilkunastu dniach samoistnie.
Co niezwykle ważne – podejmując jakiekolwiek działania należy pamiętać o podstawowych zasadach higieny. Uprzednio powinno się dokładnie myć ręce, trzeba też uważać, by nie przenosić na palcach zarazków na inne miejsca na twarzy, a tym bardziej w okolice genitalne.
Pacjenci z widocznymi objawami powinni też chronić inne osoby. Powinno się w tym czasie unikać bliskich kontaktów, zwłaszcza przytulania i całowania. Z używanych przez chorego sztućców, naczyń, ręczników i innych przedmiotów nie powinien korzystać nikt inny.
Powikłania po opryszczce w nosie
Bez wątpliwości, groźniejsze niż sama opryszczka w nosie, są jej powikłania. Może do nich doprowadzić brak odpowiedniego leczenia, a także niewłaściwa pielęgnacja pęcherzy i nadżerek.
Możliwe konsekwencje, to:
- ekspansja zmian skórnych na inne obszary twarzy, wydłużająca czas leczenia;
- przeniesienie zakażenia na strefy intymne – okolice pochwy u kobiet i prącia u mężczyzn. Szczególnie często do tego typu sytuacji dochodzi w czasie seksu oralnego. Od tego typu praktyk należy się absolutnie powstrzymywać w aktywnej fazie zakażenia;
- bardzo duże zagrożenie dla płodu w przypadku przeniesienia infekcji przez łożysko, zwłaszcza w pierwszym półroczu ciąży;
- wtórne nadkażenia bakteryjne oraz grzybicze pojawiających się na skórze wykwitów, powodujące między innymi ich ropienie i utrudniające leczenie;
- zapalenie rozsiane, niebezpieczne dla narządów wewnętrznych, w tym płuc;
- opryszczkowe zapalenie mózgu;
- uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego.
Wszystko to sprawia, że nie powinno się rezygnować z terapii. Lepiej jest też nie dobierać leków na własną rękę, aby uniknąć niepotrzebnych błędów. Pojawiające się na objawy opryszczki nosa warto konsultować z lekarzem.
