Czym jest oregano i jak wygląda?
Oregano to wieloletnia roślina o poziomo rozrastających się kłączach, które przechodzą w gęsto rozgałęzione pędy, pokryte liśćmi o jajowatym kształcie i tępych zakończeniach.
Na listkach w wielu miejscach widoczne są niewielkie jaśniejsze punkciki, które odpowiadają za wydzielanie olejków eterycznych. Oregano osiąga wysokość do 80 cm. W okresie kwitnienia pokryte jest jasno czerwonymi lub purpurowymi kwiatami.
Oregano, nazywane także lebiodką (Origanum vulgare L.), naturalnie rośnie w Azji i Europie. Szczególnie popularne jest w Grecji, gdzie można często spotkać szerokie łany charakterystycznych liliowych ziół. Nazwa tej rośliny wywodzi się z greckich słów - „oros” (góra) i „ganos” (radość).
Jedna z greckich legend głosi, że oregano powstało z oddechu Afrodyty. Już od starożytnych czasów doceniano jego właściwości lecznicze - przykładano liście oregano na skórę, aby złagodzić bóle mięśni lub leczyć miejsca na ciele po ukąszeniu owadów.
Połączenie oliwy z oregano przez wielu mężczyzn uważane było za skuteczny środek na porost włosów. W Egipcie używano je do procesu mumifikacji. Ta niepozorna roślina szybko zyskała popularność.
W Polsce rośnie dziko, a świeże oregano można także uprawiać w ogrodach. Roślina nie jest zbyt wymagająca, zwłaszcza, co do rodzaju gleby. Jest odporna na mróz i tak naprawdę do dobrego wzrostu potrzebuje głównie pełnego nasłonecznienia.
Zioło oregano jest doskonałym dodatkiem do potraw w kuchni na całym świecie.
Uprawa oregano. Jak je suszyć?
Uprawa oregano jest dość prosta. Roślina nadaje się do uprawy zarówno w ogrodzie, jak i w domu w doniczce. Kwitnienie przypada na lipiec-sierpień, a zatem wysiew należy robić w kwietniu lub maju.
Nasiona oregano siejemy w tych miesiącach do doniczek albo bezpośrednio do gruntu. Wysiew musi być bardzo płytki - maksymalnie do pół centymetra pod ziemią. Oregano dość łatwo rozsiewa się samoistnie.
Wysiew nasion to nie jedyny sposób na rozmnażanie oregano. Drugą metodą są sadzonki z odkładów poziomych. Można je pozyskać, odcinając od roślin matecznych lub po prostu kupując.
Sadzonki należy podlewać małymi ilościami wody, ale dość często. Oregano to nie tylko jadalne liście, ale także kwiaty, które można wykorzystywać w kuchni, głównie do przyrządzania naparu. W tym celu trzeba je wysuszyć.
Jak suszyć oregano, aby nie straciło swoich właściwości i nie zrobiło się czarne?
Oto sprawdzona metoda:
- zebrać gałązki zaraz po kwitnieniu albo nawet w trakcie, zanim nasiona zaczną dojrzewać i oregano nie ma jeszcze grubych łodyg, (czyli późną wiosną),
- dokładnie wyczyścić gałązki wodą, usuwając z nich cały brud i rozłożyć do suszenia,
- liście wyczyścić pod wodą i delikatnie osuszyć ręcznikiem papierowym,
- powiązać gałązki, łącznie maksymalnie do 6 sztuk,
- zawiesić „do góry nogami” w miejscu ciemnym i chłodnym,
- po wysuszeniu oderwać suche już liście i kwiat od łodygi,
- pokruszyć na drobne kawałki.
Pamiętajmy, iż nie wolno wystawiać oregano prosto na słońce, ponieważ straci swoja barwę i stanie się brązowe, a dodatkowo wyparują z niego olejki eteryczne. Opisany sposób suszenia jest możliwy, gdy na zewnątrz jest ciepło i słonecznie.
W przypadku deszczowej i chłodnej pogody trzeba wesprzeć się elektryczną suszarką lub piekarnikiem, gdyż zbyt długie suszenie oregano spowoduje jego zawilgotnienie i roślina zgnije.
W przypadku suszenia w suszarce, musimy suszyć liście i kwiaty w temperaturze 35 stopni, ale warto rozpocząć proces suszenia od temperatury niższej i stopniowo ją podnosić.
Suszone oregano można wykorzystać do sporządzenia oleju. Jak zrobić olej z oregano?
Oto prosty domowy sposób przyrządzenia:
- dodać do słoika suszone oregano,
- napełnić słoik wybranym olejem (np. oliwą z oliwek) w taki sposób, aby w całości przykrył oregano,
- umieścić słoik w garnku z wodą tak, aby woda z garnka nie dostała się do słoika (woda powinna sięgać do ok. 3/4 wysokości słoika),
- podgrzewać całość na niewielkim ogniu przez ok. 2-4 h, mieszając od czasu do czasu,
- zdjąć garnek z ognia,
- odcedzić olej z oregano,
- wlać do umytego i wysterylizowanego naczynia (np. słoika).
Tak przygotowany w warunkach domowych olej z oregano należy przechowywać w lodówce i spożyć go w ciągu 3-4 tygodni.
Reklama
Odmiany oregano
Oto najpopularniejsze odmiany oregano:
- greckie - bardzo mocny aromat i drobne listki,
- kubańskie - nazywane także „miętą kubańską”, wyjątkowy aromat, który jest połączeniem mięty, oregano i tymianku,
- syberyjskie - małe okrągłe i ciemnozielone liście, ostry i intensywny smak, dobra alternatywa dla pikantnych potraw,
- pstre - średniej wielkości dwukolorowe listki (biało-zielone), silny i intensywny zapach, sprawdza się, jako przyprawa do wędlin, sosów i ryb,
- kirgiskie - ciemnozielone listki, lekko pikantny smak, idealna przyprawa do pieczonego mięsa,
- złociste - nazywane dzikim majerankiem, silny zapach, delikatny smak.
Reklama
Jakie właściwości ma oregano? Zastosowanie
Oregano zawdzięcza swoje właściwości zdrowotne wysokiej zawartości składników, takich jak:
- tymol,
- karwakrol,
- błonnik,
- cynk,
- potas,
- żelazo,
- garbniki,
- witaminy C, A, E i K,
- białko,
- węglowodany,
- kwasy tłuszczowe nasycone,
- flawonoidy (sole mineralne, fitosterole, związki żywicowe).
Możliwości zastosowania oregano nie ograniczają się tylko do kuchni. Ta popularna przyprawa ma obecnie coraz szersze zastosowanie w medycynie, a jej właściwości lecznicze praktykowano już w starożytnym Egipcie.
Bogaty skład tej rośliny sprawia, iż coraz więcej osób sięga po olej z oregano, aby wesprzeć naturalną odporność organizmu i wspomagać leczenie wielu dolegliwości.
Najważniejsze właściwości oregano to:
- działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze - oregano zawiera tymol i karwakrol, czyli związki organiczne, które dodatkowo wpływają na organizm odkażająco,
- wspieranie procesów trawiennych - oregano, bogate w błonnik zwiększa wydzielanie śliny i soku żołądkowego, dzięki czemu usprawnia przyswajanie pokarmów. Najczęściej ma zastosowanie przy niestrawnościach, zapaleniu żołądka czy atonii jelit,
- łagodzenie kaszlu - działa rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli i wspiera wydzielanie większej ilości śluzu w górnych drogach oddechowych,
- uspokajanie i wyciszanie układu nerwowego - związki zawarte w oregano, jak tymol, borneol i karwakrol zwiększają poziom serotoniny i łagodzą objawy depresji,
- wspomaganie leczenia trudno gojących się ran, głównie odleżyn,
- działanie przeciwbólowe - kwas kawowy, luteolina i kwercetyna aktywnie zmniejszają ból i łagodzą stany zapalne,
- zapobieganie wzrostowi komórek nowotworowych,
- działanie przeciwcukrzycowe - karwakrol, zawarty w oregano obniża poziom glukozy we krwi,
- wspomaganie leczenia pasożytów jelitowych,
- działanie przeciwutleniające - zawartość dużej liczby fitoskładników zapobiega uszkodzeniu struktur komórkowych organizmu, wspiera łagodzenie stresu oksydacyjnego,
- wspieranie funkcji obronnych organizmu i jego naturalnej odporności, dzięki zawartym w oregano silnym fenolom,
- eliminowanie nadmiaru wolnych rodników, dzięki zawartości antyoksydantów,
- regulowanie pracy nerek,
- ochrona wątroby,
- łagodzenie objawów związanych z reakcjami alergicznymi.
Napar z oregano wykazuje właściwości przeciwzapalne, moczopędne, wykrztuśne i dodatkowo zmniejsza ból gardła.
Suszone oregano jest nie tylko doskonałą przyprawą do różnych potraw czy bazą herbat lub naparów, ale można je także stosować zewnętrznie, jako składnik środków wspierających leczenie ran oraz produkt do sporządzania płukanek na bolące gardło.
Reklama
Na co pomaga oregano?
Katalog dolegliwości, na które działa oregano jest naprawdę różnorodny. Roślina ta zawiera olejek eteryczny o bardzo bogatym składzie. Pozyskiwanie takiego olejku ze świeżych liści pozwala na wydobycie z nich najbardziej aktywnych substancji do wsparcia leczenia wielu dolegliwości.
Na co pomaga oregano? Oto najważniejsze przykłady działanie olejku z oregano:
- na kaszel - dzięki zawartości tymolu oregano usprawnia pracę układu oddechowego, ułatwia odkrztuszanie i działa rozkurczowo na oskrzela,
- na płuca - dzięki zawartości dwóch kwasów - rozmarynowego i karwakolowego - oregano znacznie zmniejsza przekrwienie dróg oddechowych i działa wykrztuśnie,
- na kamienie migdałkowe (nazywane tez czopami lub detrytami) - takie zmiany w postaci białych grudek powstają podczas infekcji na skutek przewlekłego stanu zapalnego gardła,
- na grzybicę - zawarty w olejku tymol i karwakrol skutecznie zwalczają grzyba candida albicans, który jest przyczyną wielu zakażeń jamy ustnej, pochwy i przewodu pokarmowego,
- na skórę - oczyszcza pory, reguluje pracę gruczołów łojowych i łagodzi stany zapalne,
- na pasożyty - tymol, który jest składnikiem oregano wykazuje działanie przeciwpasożytnicze,
- na zatoki - jako środek do inhalacji,
- na przeziębienie - działa przeciwzapalnie i zwalcza pierwsze objawy infekcji,
- na ból ucha - działa na infekcje ucha znieczulająco i przeciwzapalnie,
- na wzdęcia i gromadzenie się gazów,
- na poprawę wyglądu cery - poprzez eliminację wolnych rodników,
- na macice w czasie menstruacji - działanie rozkurczowe,
- na biegunkę,
- na ból zęba - jako składnik maści,
- na uspokojenie.
Reklama
Jakie preparaty z oregano są najpopularniejsze?
Najpopularniejsze postacie preparatów z oregano to olej lub olejek. Najczęściej taka forma pozyskiwana jest poprzez destylację z parą wodną, bez użycia środków chemicznych.
Kolejną często spotykaną postacią jest oregano suszone, używane, jako przyprawa do wielu dań. Wywar z suszu jest także wykorzystywany do kąpieli oraz przemywania chorej skóry.
W aptekach i sklepach zielarskich można kupić oregano w kapsułkach, czyli naturalne kapsułki z olejkiem eterycznym. Wiele osób uważa, iż jest to jedna z wygodniejszych form przyjmowania ziół w celach leczniczych.
Działanie na przewód pokarmowy i infekcje wykazują postacie płynne, czyli herbata i napar z oregano. Krople z oregano są popularne przy dolegliwościach żołądkowych i problemach trawiennych.
Każdy z nas może wybrać formę spożywania oregano - płynną lub w tabletkach.
Reklama
Jak stosować i dawkować preparaty z oregano?
Jak stosować oregano? Oregano można stosować wewnętrznie i zewnętrznie, można także używać go do inhalacji.
Kuracja olejkiem nie powinna przekraczać 7 dni, po tym czasie warto zrobić przerwę. W każdym indywidualnym przypadku trzeba zwracać uwagę na zalecenia producenta.
Przy zastosowaniu wewnętrznym musimy rozpuścić krople olejku w tłuszczach (oliwa, olej), mleku, soku pomidorowym lub jogurcie. Dlaczego jest to tak ważne? Otóż wszystkie olejki eteryczne, w tym także oregano nie rozpuszczają się w wodzie.
Dawkowanie jest bardzo proste - wystarczy 1-2 krople olejku dodać do łyżeczki oliwy. W czasie infekcji dobrze jest połączyć olejek z oregano z miodem i wzbogacić wodę lub herbatę własne łyżką miodu z 2 kroplami olejku.
Produkt dobrze komponuje się z różnymi potrawami, a zatem do mięs lub wędlin można dodać suszone oregano, a do sosu 1-2 krople.
Oregano można również pić w postaci herbaty czy naparu. Wystarczy zalać 2 łyżeczki suszu wrzątkiem w szklance i pozostawić do 10 minut pod przykryciem. Herbatę można także przyrządzić ze świeżych liści w sposób taki sam, jak przy użyciu suszu.
Przy zastosowaniu zewnętrznym należy zmieszać (tak samo jak w przypadku stosowania wewnętrznego) olejek oregano z innym olejem. Unikajmy przy pierwszym kontakcie stosowania go w czystej postaci na skórę (nierozcieńczonego), gdyż przy takich dolegliwościach, jak trądzik czy grzybica, może wywoływać uczucie pieczenia.
Warto przeprowadzić próbę uczuleniową - wystarczy posmarować kroplą olejku skórę za uchem i obserwować reakcje organizmu. Niewskazane jest nakładanie produktów z oregano na otwarte rany lub zranioną skórę.
Jak stosować olejek z oregano wewnętrznie? Oto przykłady:
- przy infekcjach jamy ustnej płuczemy mieszanką 2 kropli olejku z łyżeczką oleju kokosowego i zawsze po zakończeniu płuczemy usta wodą,
- miejsca ugryzień owadów smarujemy olejkiem połączonym z oliwą z oliwek,
- przy bólu ucha możemy smarować olejkiem rozcieńczonym w oliwie małżowinę uszną od strony zewnętrznej,
- na bóle stawów możemy dodać kilka kropel olejku do kąpieli.
Stosowanie oregano w postaci kapsułek zawsze powinno odbywać zgodnie z zasadami użycia i dawkowaniem, określonymi przez producenta danego produktu.
Skuteczna formą działania preparatu jest wykorzystywanie olejku do inhalacji. Substancje zawarte w oregano łagodzą stres, uspokajają i wspierają walkę z bakteriami, wirusami przy kaszlu, katarze oraz stanach zapalnych zatok.
Inhalacje możemy przeprowadzać przy użyciu inhalatora lub dyfuzora (20-30 kropli do urządzenia). Możemy także przeprowadzić domową inhalację - wlać do naczynia z zagotowaną wodą kilka kropel olejku i wdychać parę wodną przez 10 minut.
Reklama
Przeciwwskazania do stosowania oregano
Przeciwwskazania do stosowania oleju z oregano dotyczą głównie osób, które są uczulone na szałwię, miętę czy bazylię. W tych przypadkach możemy spotkać się z reakcją uczuleniową.
W sytuacji przyjmowania innych leków warto skonsultować się z lekarzem. Osoby cierpiące na poważne problemy ze strony układu pokarmowego powinny zachować ostrożność i nie przyjmować olejku bez konsultacji ze specjalistą.
Nadmiar herbaty czy naparu z oregano może wywołać wręcz odwrotną reakcję i mocno podrażnić układ pokarmowy. Kolejnym przeciwwskazaniem jest także alergia na składniki fenolowe.
Czy można stosować oregano w ciąży i u dzieci?
Przyjmowanie zbyt dużej ilości oregano w ciąży może zaburzyć zdolności organizmu do przyswajania żelaza.
Szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w pierwszym trymestrze, ponieważ niedostateczna podaż żelaza może doprowadzić do zaburzeń rozwoju płodu. Z tych powodów lepiej unikać nadmiernej ilości tego olejku.
Ciężarne kobiety oraz karmiące piersią, powinny zawsze konsultować z lekarzem przyjmowanie różnych preparatów, nawet tych naturalnych. To lekarz ocenia, czy wskazane jest przyjmowanie ziół w ciąży, w tym także oregano, a jeśli tak to, w jakiej dawce i formie.
Olejek z oregano dla dziecka może być pomocny w leczeniu infekcji czy zatrucia pokarmowego. Należy go jednak stosować rozsądnie i z umiarem, a wszystkie wątpliwości konsultować z pediatrą.
Nie można też zapomnieć o kluczowej zasadzie - możemy podawać dzieciom olejek tylko w rozcieńczonej formie.
Czy stosowanie oregano ma skutki uboczne?
Skutki uboczne stosowania oregano pojawiają się przede wszystkim w sytuacji, gdy przyjmujemy je w nadmiarze.
Świeże zioło jest w zasadzie dobrze tolerowane przez organizm, ale w niektórych przypadkach może wywołać niepożądane reakcje:
- uczuleniową - skutek uboczny stosowania olejku z oregano, szczególnie za mało rozcieńczonego z innym olejem,
- podrażnienie układu pokarmowego - skutek uboczny picia naparu z oregano w zbyt dużych ilościach.
Do jakich potraw oregano w kuchni? Czym je zastąpić?
Oregano jest polecane do takich potraw, jak pizza, makarony, sałatki, sosy, zupy czy gulasz. Jest także idealną przyprawą do posiłków na bazie ryb, owoców morza, warzyw i serów.
Powszechnym uznaniem cieszy się w kuchni włoskiej, hiszpańskiej i meksykańskiej. Wykorzystywane jest zarówno świeże, jak i suszone.
Oto przykłady, do czego można dodać oregano:
- spaghetti (carbonara i bolognese),
- zupa krem pomidorowy,
- farsze do naleśników i krokietów,
- włoska pizza,
- lasagne,
- leczo,
- wytrawne tarty,
- sałatki (grecka lub gyros),
- pieczone mięsa (wieprzowina, wołowina lub baranina),
- zapiekanki z mięsem lub warzywami.
Oregano posiada ostry smak z lekką goryczką. Gdy nie mamy go w domu, warto sięgnąć po inne zioła, które nadają potrawom podobny aromat i smak.
Czym zastąpić oregano? Podobne odczucia smakowe wywołuje połączenie bazylii z miętą, mieszanka ziół prowansalskich, połączenie kolendry i kopru, suchy kminek oraz tymianek.
Oregano (nazywane też dzikim majerankiem) jest często mylone z właściwym majerankiem. Obie te rośliny należą do tej samej rodziny. Jakie różnice smakowe wyczujemy pomiędzy majerankiem a oregano? Pierwsze ma słodki i kwiatowy smak, drugie charakteryzuje gorzki i lekko pikantny posmak. Polecane są często do tych samych potraw, ale oregano jest znacznie mocniejsze i bardziej wyraźne w smaku.
Jak odróżnić oregano od majeranku? Rośliny wyglądają podobnie i są dość często mylone, ale istnieje kilka różnic. Pierwsza to zapach - majeranek ma słodki aromat, zdecydowanie delikatniejszy, a oregano pieprzny i bardziej intensywny. Druga różnica to kolor kwiatów - majeranek kwitnie na biało, a oregano na kolor purpurowo różowy.
Jaka jest cena oregano i gdzie można je kupić?
Olejek z oregano średnio kosztuje 30 - 40 zł za 50 ml. Oregano suszone to koszt 5 - 10 zł za 100 g produktu. Świeże oregano kosztuje 6-8 zł za doniczkę.
Olej i olejek najczęściej znajdziemy w aptekach (stacjonarnych i internetowych). Oregano w postaci suszonej możemy kupić w sklepach zielarskich, marketach handlowych oraz w sklepach ze zdrowa żywnością.
