Jak wygląda orzech laskowy i kiedy go zbierać?
Orzech laskowy, znany po łacinie jako Corylus avellana L., to drugi zaraz po migdałach najbardziej powszechny typ orzecha na świecie - wynika z danych opublikowanych przez badaczkę H. Ciemniewską-Żytkiewicz ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Orzech pozyskiwany jest z różnych gatunków krzewów leszczyny. W zależności od tego, różnią się one smakiem i wielkością, jednak ich wartości odżywcze są bardzo zbliżone. Leszczyna południowa rośnie na dziko w Europie i Azji Mniejszej. W Polsce dostępna jest wyłącznie w uprawie. Jej krzew osiąga do około 6 metrów wysokości.
Liście orzecha laskowego są okrągłe, długoogonkowe, a przy tym z obu stron owłosione. Chcąc pozyskać owoce z tego typu krzewu, najlepiej zasadzić go w miejscu dobrze nasłonecznionym.
Większą odporność na mróz wykazuje natomiast leszczyna pospolita, którą można spotkać również w stanie dzikim w naszym kraju. Ma podwójnie piłkowaną blaszkę liści i lekko sercowaty kształt. Formy sadownicze otrzymuje się głównie z podgatunku leszczyny pontyjskiej. Ma w porównaniu z tym gatunkiem większe owoce.
Sadzonki orzecha laskowego można sadzić wiosną oraz jesienią. Pierwsze orzechy mogą pojawić się dopiero po kilku latach. Zbiory odbywają się od lipca do października.
Orzechy laskowe od najdawniejszych czasów są wykorzystywane jako pokarm ludzi. Znane były już w starożytnej Persji, Grecji, a także w krajach azjatyckich. Z amerykańskich krzewów orzechów laskowych owoce pozyskiwali również Indianie. Wiele kultur doceniało więc walory smakowe i zdrowotne orzecha.
Współcześnie wykorzystuje się je w przemyśle cukierniczym i piekarniczym. Olej pozyskiwany z orzechów znajduje zastosowanie w farmacji, jak również do produkcji farb. Wiodącym krajem zajmującym się jego produkcją jest Turcja.
Odmiany leszczyny
Orzech laskowy jest zwykle pozyskiwany z leszczyny pospolitej, która należy do rodziny brzozowatych i podrodziny leszczynowatych. Reprezentuje też rodzaj Corylus. Odmiany tego orzecha zalicza się - zdaniem H. Ciemniewskiej-Żytkiewicz - do najstarszych roślin sadowniczych na świecie.
Wśród najpopularniejszych odmian orzecha laskowego znanych w Polsce wymienić można takie rodzaje orzecha, jak:
- kataloński - osiąga do 6 metrów wysokości, wcześnie wchodzi w okres owocowania. Ma bardzo duże owoce. Aby obficie owocował niezbędny jest zapylacz w formie innej odmiany orzecha laskowego;
- barceloński - wyróżniający się dużą odpornością na działanie niskich temperatur. Dobrze owocuje;
- olbrzymi z Halle - to odmiana obcopylna o dużych orzechach.
Inne warte uwagi odmiany to Cosford, Syrena, Warszawski, orzech laskowy czerwony czy też Webba, Cenny.
Reklama
Właściwości orzechów laskowych. Czy są zdrowe?
Głównym składnikiem orzechów laskowych jest tłuszcz, głównie nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwas oleinowy. Tłuszcz to około 66% jego suchej masy. Znajdziemy w nim również:
- 16,7% węglowodanów,
- ok. 15% białka,
- prawie 10% błonnika.
Dzięki temu to wysokoenergetyczny produkt. Swoje właściwości zdrowotne orzechy laskowe zawdzięczają również obecności witaminy E, która jest naturalnym antyoksydantem i często określa się jako witaminę młodości, ze względu na to, że ogranicza rozwój wolnych rodników przyczyniających się do starzenia organizmu. Dodatkowo poprawia funkcjonowanie narządów rodnych.
Inne witaminy w orzechach laskowych to:
- witamina A, wzmacniająca wzrok oraz skórę;
- witaminy z grupy B wpływające pozytywnie na układ nerwowy, pracę mózgu i funkcjonowanie całego organizmu, w tym potencję i płodność;
- witamina K wspomagająca prawidłową krzepliwość krwi.
Co jeszcze zawierają orzechy laskowe? Na uwagę zasługują również zawarte w nich pierwiastki - to magnez, wapń, żelazo, cynk oraz fosfor. Wpływają one nie tylko na lepszą pamięć i koncentrację, ale też wzmacniają kości, stawy, zęby, skórę, włosy i paznokcie. Orzechy dostarczają też mnóstwa potasu, który reguluje ciśnienie krwi.
Niski indeks glikemiczny orzechów laskowych to kolejny argument za tym, by włączyć je do swojej diety. Mogą bez obaw jeść je osoby z cukrzycą albo insulinoopornością, ponieważ orzecy te normalizują poziom cukru we krwi.
Reklama
Ile kalorii mają orzechy laskowe?
W 100g orzechów laskowych znajduje się aż 628 kcal. Jednak zdaniem naukowców orzechy laskowe nie tuczą, dlatego mogą znaleźć się w diecie odchudzającej. Przemawia za tym również duża ilość błonnika, który może podkręcać metabolizm.
Dobrym wyznacznikiem tego, ile można jeść orzechów laskowych dziennie, jest indywidualna miarka w formie… własnej dłoni. Zdaniem dr Jonesa rekomendowaną ilością jest porcja, która zmieści się w garści. To około ¼ szklanki dziennie.
Jeżeli nie będziemy jeść ich z umiarem, to mogą doprowadzić one do dolegliwości żołądkowych, a nawet przestać działać odchudzająco. Taka reakcja organizmu jest naturalna, ponieważ nie umie on przyswajać za dużych porcji tłuszczu.
Reklama
Uczulenie na orzechy laskowe i inne przeciwwskazania
Choć orzechy laskowe to prawdziwa skarbnica witamin i cennych minerałów, to jednak nie każdemu służą. Największe zagrożenie stanowią dla osób z alergią.
Uczulenie na orzechy laskowe objawia się poprzez swędzenie skóry, pokrzywkę, wymioty, biegunkę, a także znacznie niebezpieczniejszy obrzęk jamy ustnej, warg i twarzy oraz problemy z oddychaniem.
U silnie uczulonych zjedzenie orzechów może doprowadzić nawet do wstrząsu anafilaktycznego. To bezpośrednie zagrożenie dla życia.
Przeciwwskazaniem dla orzechów laskowych jest również dieta lekkostrawna. U niektórych osób z problemami trawiennymi ich jedzenie prowadzi do bólów brzucha, wzdęć, nudności czy też wymiotów.
Orzechy laskowe w ciąży
Czy w ciąży można jeść orzechy laskowe? Jak już wiesz, to źródło cennych składników odżywczych. Dlatego, gdy nie występują żadne przeciwwskazania do ich spożywania, jak najbardziej możesz sięgać po taką przekąskę.
Kwas foliowy przyczynia się do prawidłowego rozwoju płodu ludzkiego. Witaminy i minerały wspomagają pracę organizmu, a dodatkowo zmniejszają stres, regulują stężenie cholesterolu we krwi. Mają niski indeks glikemiczny, dlatego nie powinny stanowić zagrożenia nawet przy cukrzycy ciążowej.
Przynoszą więc wiele korzyści Tobie i Twojemu dziecku. Możesz je jeść bezpośrednio z miseczki albo łączyć z jogurtem czy dodawać do sałatek.
Czy pies może jeść orzechy laskowe?
Wśród produktów, które są dozwolone dla czworonogów wymienić można orzechy laskowe. Ważne jednak, by zadbać o to, by były pozbawione cukru i soli.
Poza tym pamiętaj o tym, by orzechy laskowe dla psa były uprzednio obrane. Skorupy i łupiny mogą wbić mu się w dziąsła, a w przypadku połknięcia doprowadzić do uszkodzenia układu pokarmowego i wywołać krwotok.
Przy karmieniu zwierzęcia orzechami wskazany jest umiar. Najlepiej podawać go maksymalnie raz w tygodniu w postaci kilku kawałków.
Reklama
Jak obierać orzechy laskowe?
Najlepiej wykorzystaj do pozbycia się łupin dziadka do orzechów laskowych. Jeżeli jednak go nie posiadasz, możesz poradzić sobie z wykorzystaniem innej techniki. Ten sposób obierania orzechów laskowych jest niezwykle prosty. Na początku zamocz je w wodzie, a potem przełóż na patelnię rozgrzaną do wysokich temperatur. W ten sposób sprawisz, że skorupki szybko popękają.
Pozostaje zastanowić się teraz, jak zdjąć skórkę z orzechów laskowych. Należy je ponownie podprażyć na patelni. Gdy skórka zacznie pękać, wystarczy wrzucić je na papierową ściereczkę i potrzeć delikatnie. W ten sposób odejdzie ona od orzecha. Możesz też pozostawić skórkę na orzechach, ale jej obecność sprawia, że mają one nieco gorzkawy smak, który nie każdemu przypadnie do gustu.
Jak przechowywać orzechy laskowe?
Jeżeli zamierzasz przechowywać dłużej swoje orzechy, najlepiej pozostaw je w łusce. Będzie ona dla nich doskonałym zabezpieczeniem. Takie orzechy trzymane poza lodówką będą nadawać się do jedzenia przez wiele miesięcy.
Należy zadbać, by miejsce przechowywania było ciemne i chłodne. Nadmiar tlenu szkodzi orzechom laskowym, dlatego najlepiej zamknąć je w szczelnych pojemnikach, np. szklanych albo plastikowych. W ten sposób wydłużysz czas ich przydatności do spożycia. Chronią przed zapachami i owadami.
Dłuższe przechowywanie może wymagać użycia zamrażarki albo lodówki. W takich warunkach przetrwają nawet rok.
Reklama
Co zrobić z orzechów laskowych? Produkty i przepisy
Orzechy laskowe to smaczna podstawa wielu dań zarówno tych w wersji słodkiej, jak i wytrawnej.
Potrawy z ich dodatkiem można serwować na:
- śniadanie - np. w formie pasty, masła lub kremu do kanapek,
- obiad - w formie sosu czy dodatku do sałatki,
- podwieczorek - wraz z ciastem, ciastkami albo czekoladą,
- kolację - np. jako olej do sałaty.
Przepisów i sposobów wykorzystania tego dodatku jest naprawdę bardzo wiele.
Wśród mniej znanych, lecz równie pysznych produktów z orzechów laskowych wymienić można: nalewkę, mleko, mąkę oraz napój.
Niewątpliwie dużą popularnością cieszy się krem z orzechów laskowych, którym można przełożyć ciasto. Można też wsypać je bezpośrednio w kawałkach do masy i w ten sposób uzyskać sycące ciasto z orzechami laskowymi.
Jak uprażyć orzechy laskowe?
Orzechy laskowe można uprażyć na różne sposoby. Wymienić tu można np. skorzystanie z patelni albo piekarnika. Jeżeli korzystasz z tej pierwszej metody, pamiętaj, że proces ten powinien odbywać się zawsze na suchej i dobrze rozgrzanej patelni.
Nie wsypuj zbyt dużej ilości prażonych owoców w jednym momencie, gdyż wówczas wszystkie orzechy się nie uprażą. Podgrzewaj je do momentu aż zaczną brązowieć. Takie orzechy będą dostępne po 5 minutach.
Nieco dłużej wygląda prażenie orzechów w piekarniku. Wystarczy nagrzać piekarnik do 180 st. Celsjusza i umieścić na 8-10 minut do piekarnika. Prażone orzechy laskowe to smaczny dodatek do sałatek i innych dań, ale można je jeść również bezpośrednio z miseczki.
Szybkie ciasto z orzechami laskowymi
Niezwykłą popularnością cieszą się wypieki z tym dodatkiem. Wymienić tu można chociażby klasyczne ciasto z kremem orzechowym, tort, a nawet sernik z orzechami laskowymi.
Jak zatem przygotować ciasto z mielonymi orzechami laskowymi?
Do wyrobienia ciasta będziesz potrzebować:
- 20 dag mąki pszennej,
- 30 dag cukru,
- 50 ml oleju roślinnego,
- 50 dag zmielonych orzechów laskowych,
- 4 jajka,
- 1 łyżeczkę soli,
- ½ łyżeczki sody oczyszczonej,
- 2 łyżeczki proszku waniliowego,
- 2 łyżeczki proszku do pieczenia.
Wszystkie tzw. składniki suche wymieszaj wraz z orzechami. Następnie ubij w osobnej miseczce jajka i dodaj do sypkich produktów. Wymieszaj je dokładnie. Masę rozdziel na dwie części i umieść w tortownicy o średnicy około 20 cm. Piecz przez około 25 minut, w temperaturze 180 st. Celsjusza, sprawdzając wypieczenie patyczkiem. Gdy będzie suchy, ciasto jest gotowe.
Po upieczeniu wystudź i przetnij każdą z dwóch części dodatkowo na pół wzdłuż. Środek pomiędzy poszczególnymi warstwami możesz wyłożyć wybranym kremem, np. waniliowym albo śmietankowym.
Reklama
Cena orzechów laskowych. Gdzie najlepiej je kupić?
To, ile kosztują orzechy laskowe, zależy przede wszystkim od tego, w którym momencie w roku, chcesz je kupić. W sezonie zapłacisz za nie mniej.
W ilościach detalicznych, np. kilka kilogramów orzechów, musisz liczyć się nawet z kosztem, np. 40 zł za 1 kg.
Cena orzechów laskowych będzie niższa w skupie lub u rolnika zajmującego się bezpośrednio ich uprawą. Znaczenie ma też to, czy kupujesz orzechy łuskane czy z łuską. Za te pierwsze zapłacisz więcej, a te drugie mniej.
Miejscami, gdzie kupić orzechy laskowe, będzie sklep ze zdrową żywnością, klasyczny supermarket, a także Internet. W sklepach tego rodzaju możesz zakupić orzechy na wagę, ale również od razu pakowane w paczkach np. po 250g i w formie łuskanej. Taka ilość jest wystarczająca do posilenia się przez jedną osobę.
