Co to jest paraliż senny?
Paraliż senny, nazywany także porażeniem lub paraliżem przysennym, to stan objawiający się porażeniem mięśni (katapleksją) przy zachowanej świadomości, występujący w czasie zasypiania lub gdy sen przechodzi w stan czuwania. Katapleksja nie dotyczy jedynie mięśni oddechowych oraz gałek ocznych.
Zjawisko paraliżu sennego jest wszechobecne w kulturze od wieków. W wielu kręgach kulturowych uznawane jest za zjawisko magiczne. Często przedstawiane jest jako zjawa siedząca na klatce piersiowej śpiącego. Jednakże pierwszy naukowy opis tego zaburzenia pojawił się dopiero w XIX wieku, za sprawą Roberta Mcnisha – autora książki The philosophy of Sleep.
Co istotne, porażenie przysenne jest zjawiskiem fizjologicznie występującym w czasie snu u każdej osoby, zapobiegającym wykonywaniu przypadkowych ruchów ciała w czasie marzeń sennych. Stan ten zazwyczaj mija przed wybudzeniem się ze snu. Do doświadczenia paraliżu sennego może jednak dojść przy gwałtownym obudzeniu się w czasie fazy REM snu, czyli tej, w której występuje wysoka aktywność mózgu oraz pojawiają się marzenia senne, a także w czasie zasypiania przy zachowanej świadomości.
Reklama
Przyczyny paraliżu sennego. Skąd bierze się porażenie przysenne?
Trudno określić, jakie są przyczyny paraliżu sennego. Uważa się, że częściej cierpią na niego osoby borykające się z zaburzeniami lękowymi.
Wśród czynników ryzyka wymienia się także:
- nadciśnienie tętnicze;
- bezdech senny;
- nieregularny tryb życia;
- pracę zmianową;
- zażywanie środków psychoaktywnych;
- stosowanie leków nasennych;
- częste zmienianie stref czasowych.
Szacuje się, że to zaburzenie snu może dotykać może nawet 8 proc. populacji. Co istotne, wśród młodych dorosłych występuje znacznie częściej. Z badań prowadzonych przez Uniwersytet Medyczny w Lublinie wśród studentów różnych uczelni wyższych w Polsce wynika, że porażenie przysenne może występować nawet u 33 proc. badanych. Co prawda większość z nich doświadcza go raz w życiu, ale zdarzają się osoby, które cierpią na paraliż senny niemal każdej nocy.
Reklama
Jak wygląda paraliż senny? Ile trwa?
Osoby, które nigdy nie doświadczyły tego stanu, zastanawiają się, jak wygląda paraliż senny. Z relacji badanych wynika, że poza odczuwaniem katapleksji, będącej istotą porażenia przysennego, występują także różnorodne doznania psychiczne, takie jak:
- dzwonienie w uszach,
- uczucie spadania,
- wrażenie przygniecenia klatki piersiowej i kończyn,
- halucynacje wzrokowe oraz dotykowe
- poczucie lęku.
Objawem paraliżu sennego mogą być także doznania fizyczne, takie jak przyspieszone bicie serca. Porażenie senne trwa zazwyczaj od kilku sekund do nawet kilku minut i ustępuje samoistnie. Czas trwania katapleksji można jednak skrócić, próbując usilnie poruszyć kończynami, wówczas ciało wyśle do mózgu informację, że już się obudziło.
Reklama
Czy paraliż senny jest groźny?
Wiele osób zastanawia się także, czy paraliż senny jest groźny. Bez wątpienia to zaburzenie snu nie stanowi zagrożenia dla zdrowia lub życia osoby, która go doświadcza, jednakże nie ulega wątpliwości, że zjawisko nie należy do przyjemnych. Większość doświadcza paraliżu przysennego raz lub kilka razy w życiu, ale zdarzają się jednostki, u których stan ten występuje niemal co noc.
Tak częste doświadczanie katapleksji może mieć negatywne skutki emocjonalne – między innymi może prowadzić do chronicznej bezsenności.
Nawracające porażenie przysenne nie jest traktowane jako jednostka chorobowa, ale Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu (ICSD) zalicza je do tzw. parasomnii, czyli zaburzeń polegających na występowaniu nieprawidłowych zjawisk w czasie spania, takich jak zaburzenia motoryczne lub ze strony układu wegetatywnego, jednakże niewpływających w sposób istotny na czas oraz jakość snu.
ICSD wymienia trzy rodzaje parasomnii:
- zaburzenia wybudzenia:
- wybudzenie z dezorientacją
- lęki nocne
- parasomnie związane ze snem REM
- koszmary nocne
- porażenie przysenne
- zaburzenia zachowania podczas snu REM
- inne parasomnie
- zaburzenia dysocjacyjne związane ze snem
- moczenie nocne
- katatrenia (wydawanie głośnych dźwięków, jęków)
- zespół „eksplodującej głowy” (halucynacje słuchowe przypominające wybuch bomby lub strzały)
- halucynacje hipnagogiczne (pojawiające się podczas zasypiania, zwykle mają związek z powtarzanymi danego dnia zajęciami)
- zaburzenia odżywiania związane ze snem.
Reklama
Jak uniknąć paraliżu sennego w przyszłości?
Mimo że zjawisko paraliżu sennego znane jest ludzkości od wieków, to do tej pory niewielu naukowców zdecydowało się przeprowadzić gruntowne badania tego zaburzenia. Jednym z nielicznych ośrodków badawczych, w którym analizowano przede wszystkim, jak uniknąć paraliżu sennego, jest Uniwersytet Cambridge.
Prowadzący tamtejsze badania - Baland Jalal uznał, że terapia medytacyjno-relaksacyjna jest skuteczną metodą na leczenie porażenie przysennego. Co ciekawe, współpracę z Uniwersytetem Cambridge nawiązali naukowcy z I Kliniki Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Na efekty ich badań trzeba jednak poczekać.
Reklama
Jak wywołać paraliż senny? Czy to w ogóle możliwe?
Chociaż osoby doświadczające porażenia przysennego zwykle opisują je jako stresujące i przejmujące, to istnieje spora grupa osób, która dąży do jego wywołania. Ma to najpewniej związek z przekonaniami mistycznymi; wiarą w to, że paraliż przysenny pozwala na świadome przebywanie na granicy jawy i snu. Niektórzy są pewni, że marzenia senne śnione podczas paraliżu sennego mają znaczenie duchowe, niekiedy wręcz profetyczne. Aby wywołać paraliż przysenny, wystarczy podobno wygodnie się ułożyć, zrelaksować i leżąc bez ruchu czekać na omamy wzrokowe, dźwiękowe, a wreszcie fizyczne. Towarzyszyć im mają też rzekomo cielesne wibracje.
