Czym jest Pau d’arco?
Pau d’arco (lapacho) to zwyczajowa nazwa surowca zielarskiego pozyskiwanego z wewnętrznej strony kory drzewa Tabebuia impetiginosa oraz wielu innych podobnych gatunków z rodzaju Tabebuja.
Rośliny te rosną wyłącznie w Ameryce Południowej, głównie w Peru i Boliwii, Brazylii i Paragwaju. Są jednym z elementów unikalnej flory tamtejszych lasów tropikalnych.
Określa się niekiedy lapacho mianem „herbaty Inków”. Wywary z kory tych drzew były bowiem przez wieki stosowane przez Indian, aczkolwiek nie tylko przez potężnych Inków, ale też inne plemiona zamieszkujące Amazonię i tereny przyległe.
Trunki te spożywano na wzmocnienie organizmu oraz dla dodania siły i wigoru, ale też na bardzo różne dolegliwości:
- kaszel,
- gorączkę,
- infekcje grzybicze,
- reumatyzm i artretyzm,
- słabe krążenie,
- skutki ukąszenia przez węża
- czyraki,
- kiłę,
- a nawet nowotwory.
Było to zatem uniwersalne panaceum w medycynie indiańskiej. Wiara we wszechstronne działanie Pau d’arco jest zresztą w Ameryce Południowej żywa do dziś.
Surowiec ten znajduje bowiem wciąż ważne miejsce w tamtejszym ziołolecznictwie. To z kolei, w dobie globalizacji, ale też rosnącego zainteresowania leczeniem naturalnym, przekłada się na zainteresowanie lapacho w innych częściach świata.
Tabebuia impetiginosa to drzewo, które imponuje rozmiarami, sylwetką i urodą. Gdy kwitnie, jego rozłożysta korona pokrywa się pięknymi kwiatami w kolorze fioletowym. Dorasta do 30 metrów wysokości, a jego pień u podstawy może mieć nawet 2-3 metry średnicy.
Ze względu na dużą trwałość i wysoką jakość, jego drewno jest wyjątkowo cenione przez drwali i wszystkich, którzy wykorzystują je w celach budowlanych czy przemysłowych. Współcześnie konstruuje się z niego domy, łodzie czy narzędzia rolnicze.
Jako ciekawostkę można podać, że rdzenni mieszkańcy Amazonii wyrabiali z gałęzi Tabebuia impetiginosa doskonałe, bardzo silne i sprężyste łuki.
Reklama
Jakie są właściwości Pau d’arco?
Właściwości kory lapacho zostały stosunkowo dobrze poznane przez naukowców. W jej składzie wyróżniono znaczne ilości związków chemicznych zwanych quinoidami (takich jak antrachinony, lapachony, naftochonony oraz uranonaftochinony), a także niewielkie stężenia flawonoidów, lignanów, garbników, benzenoidów oraz minerałów (m.in. wapń, potas, żelazo, cynk, mangan).
W latach sześćdziesiątych XX wieku doświadczenia na zwierzętach wykazały, że pau d’ arco ma istotne działanie przeciwnowotworowe, to zaś wzbudziło poważne zainteresowanie badaczy z prestiżowego amerykańskiego National Cancer Institute (NCI; Narodowy Instytut Raka). Ich uwagę przykuła w szczególności jedna z substancji znajdujących się w składzie lapacho, a mianowicie naftochinon o nazwie lapachol.
W 1968 roku potwierdzono jego wysoką skuteczność wobec nowotworowych guzów u szczurów. Niedługo potem NCI wsparło pierwsze duże badania na ludziach dotkniętych schorzeniami onkologicznymi.
Zostały one jednak przerwane po pierwszej fazie, gdy okazało się, iż nie da się osiągnąć efektu terapeutycznego bez poważnych skutków ubocznych (ciężkie nudności i wymioty oraz osłabienie działania witaminy K w organizmie, co z kolei mogło prowadzić do anemii i problemów z krzepnięciem krwi).
Po zarzuceniu badań przez NCI, próby były kontynuowane przez innych naukowców. W 1975 roku opracowano analog lapacholu, który znacząco wydłużał życie myszy z białaczką. W roku zaś 1980 wykonano małe badanie na ludziach z nowotworami wątroby, nerek, piersi, prostaty i szyjki macicy, które przyniosło budzące nadzieję wyniki.
Okazało się bowiem, że czysty lapachol zmniejszał rozmiar guzów oraz dolegliwości bólowe, a u części pacjentów uzyskano znaczną remisję. Było to jednak jedno z niewielu badań z udziałem przedstawicieli gatunku ludzkiego.
Bardziej zaawansowanych jak dotąd nie wykonano. Mimo więc wykazywanych działań terapeutycznych pod kątem różnych postaci raka, z pewnością nie można mówić o pau d’arco jako leku przeciwnowotworowym. Przynajmniej na razie.
Ale lapachol ma potencjał nie tylko w leczeniu schorzeń onkologicznych. Na podstawie różnych badań oraz zgłoszeń patentowych można stwierdzić, że związek, z którym związane są w dużej mierze właściwości lecznicze Pau d’arco, ma też potencjalnie działanie:
- bakteriobójcze,
- przeciwwirusowe,
- grzybobójcze,
- owadobójcze,
- pierwotniakobójcze,
- przeciwzapalne,
- antyseptyczne,
- przeciwobrzękowe.
Zbliżoną charakterystykę posiada inna z gruntownie przebadanych substancji znajdujących się w składzie Tabebuia impetiginosa, jaką jest beta-lapachon.
Reklama
Zastosowanie Pau d’arco. Na co pomaga?
Na co pomaga Pau d'Arco? Oprócz działania przeciwnowotworowego wykazuje skuteczność w infekcjach bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych i pasożytniczych. Może być też stosowane na inne choroby zapalne, w tym na przykład trądzik czy łuszczycę.
Zastosowanie Pau d’arco na raka może mieć uzasadnienie w przypadku wielu różnych nowotworów, aczkolwiek tak jak zostało to zasygnalizowane wyżej, nie jest to lek. Nie są opracowane naukowo żadne metody terapii z użyciem lapacho, nie ma również eksperckich rekomendacji zlecających jego stosowanie.
W związku z tym, jeśli jest już używa się Pau d’arco w leczeniu schorzeń onkologicznych, to jedynie wspomagająco dla standardowych procedur lub też w ramach leczenia alternatywnego, gdy powszechnie uznane metody nie przynoszą jakichkolwiek efektów, a rokowania dla pacjenta są bardzo złe.
Na pewno nie zaleca się jednak rezygnacji z chemioterapii czy zabiegów chirurgicznych kosztem tego typu naturalnych produktów, gdy istnieje realna szansa na udane leczenie.
Tak czy inaczej, przeprowadzone na przestrzeni lat badania wykazały, że poszczególne składniki lapacho, w tym zwłaszcza lapachol i beta-lapachon wykazują aktywność przeciwnowotworową w przypadku takich problemów zdrowotnych, jak między innymi:
- rak prostaty,
- rak piersi,
- rak jajnika,
- rak trzustki,
- rak jelita grubego,
- glejak złośliwy mózgu,
- szpiczak mnogi,
- białaczka promielocytowa,
- wątrobiak zarodkowy.
Wykazuje też Pau d'arco działanie przeciwdrobnoustrojowe w wielu obszarach. W różnych badaniach klinicznych wykazano (w warunkach in vitro), że lapacho działa przeciw takim patogenom, jak między innymi:
- bakterie szczepów Staphylococcus, Streptococcus, Helicobacter pylori, Brucella, Mycobacterium, Shigella, Treponema pallidum (kiła), Neisseria gonorrhoeae (rzeżączka);
- grzyby typu Candida oraz Aspergillus;
- wirusy opryszczki (HSV-1 i HSV-2), brodawczaka (HPV), pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej oraz polio.
Potwierdzone zostało też działanie na różne pasożyty, takie jak schistosoma i trypanosoma, a także odpowiedzialne za rozwój malarii.
Ze względu na właściwości przeciwzapalne oraz hamujące wzrost keratynocytów (komórek naskórka), naukowcy widzą możliwości wykorzystania Pau d'arco w leczeniu łuszczycy.
Ograniczanie stanów zapalnych będzie też działaniem pożądanym w terapii tak różnych problemów zdrowotnych, jak trądzik, reumatyzm, zapalenie stawów, zapalenie prostaty czy borelioza.
Oprócz tego stosuje się też niekiedy - tak jak przed wiekami w indiańskich wioskach - Pau d'arco na wątrobę i problemy żołądkowo-jelitowe (wrzody, zaparcia i wiele innych).
Reklama
Jak długo stosować Pau d’arco? Dawkowanie
Jak stosować pau’d arco? Surowiec ten jest dostępny w różnych formach. Kupić można korę, która posłuży do przygotowania odwaru (susz zalewa się letnią wodą, po czym całość gotuje), ewentualnie naparu, czyli herbaty parzonej wrzątkiem.
Zwykle używa się do tego celu 1-2 łyżeczki kory. Pół filiżanki albo filiżankę można pić nawet 2-4 razy dziennie. Co więcej, mikstura ta może zostać również wykorzystana do zastosowań zewnętrznych, na przykład miejscowo na skórę (przy grzybicy paznokci czy stóp) lub do irygacji w czasie intymnych infekcji drożdżakowych.
Do nabycia są też liczne suplementy zawierające wyciągi z lapacho - w tabletkach, kapsułkach czy kroplach. Dawkowanie nie jest odgórnie ustalone, dlatego należy się stosować do zaleceń zawartych na opakowaniach lub w ulotkach informacyjnych. Zwykle jest to jedna lub dwie porcje o wielkości 500 mg (lub 0,5 ml).
Jak długo stosować Pau d'arco? Nie jest to jasno określone. Zaleca się jedynie, by po 2-3 tygodniach zrobić przerwę w suplementacji.
Oczywiście należy pamiętać, że preparaty te, tak jak większość suplementów, nie są przeznaczone do stosowania stale, zwłaszcza że nie wszystkie efekty działania są znane, a niewykluczone jest wystąpienie efektów ubocznych.
Reklama
Pau d’arco dla dzieci
Czy Pau d’Arco można podawać dzieciom? Pytanie to zadaje wielu rodziców, zarówno z uwagi na reklamowane właściwości lecznicze, jak też przystępną formę aplikacji - na rynku są bowiem krople, czyli produkty kojarzone z suplementacją dziecięcą.
Wiążącej odpowiedzi brak. Niektóre źródła podają, że młody wiek nie jest przeciwwskazaniem, inne zaś, że lapacho nie powinno być przyjmowane przez dzieci, w tym zwłaszcza niemowlęta.
Główną przyczyną niejasności i rozbieżności jest brak badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania w tej grupie wiekowej.
W związku z tym bezpieczniejsze wydaje się zaniechanie podawania jakichkolwiek produktów z kory lapacho dzieciom, tym bardziej, że w wielu przypadkach wielką niewiadomą pozostaje ich faktyczny skład chemiczny.
Reklama
Przeciwwskazania do stosowania Pau d’arco
Literatura naukowa nie przynosi wielu informacji na temat przeciwwskazań do stosowania lapacho. Co nie znaczy, że można korę Tabebuia impetiginosa przyjmować bezrefleksyjnie w każdym przypadku.
Przede wszystkim zdecydowanie odradza się używanie lapacho w ciąży, a także w okresie karmienia piersią. Z wielu przyczyn:
- Po pierwsze, brak jest całościowych i rzetelnych badań odnośnie bezpieczeństwa tego typu preparatów wykonanych na ciężarnych kobietach, co standardowo wyłącza tę szczególną grupę z możliwości suplementacji.
- Po drugie, badania na zwierzętach wykazały, że lapachol może mieć właściwości poronne.
- Po trzecie, lapachol może destabilizować działanie witaminy K, co potencjalnie wiąże się z pewnym ryzykiem dla dziecka. Substancja ta wpływa bowiem na aktywność witaminy D, która z kolei jest istotna dla transportu wapnia. Jeśli cykl ten zostanie zaburzony, teoretycznie niewłaściwy może być rozwój struktur kostnych u płodu.
Witamina K jest istotna także dla procesów krzepnięcia krwi, zatem nie powinny Pau d’arco przyjmować osoby mające problemy w tej materii, a także pacjenci zażywający leki rozrzedzające krew.
Reklama
Skutki uboczne stosowania pau d’arco
Znane i opisane skutki uboczne lapacho, to właśnie zaburzenie cyklu biologicznego witaminy K ze wszystkimi tego konsekwencjami, a także dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Nudności, wymioty oraz biegunka mogą się pojawić zwłaszcza w przypadku stosowania większych ilości odwarów, naparów czy suplementów, przy przekroczeniu zalecanych dawek.
Działaniem ubocznym mogą być też skórne odczyny alergiczne. W rzeczywistości ryzyko ich wystąpienia trudno jest oszacować ze względu choćby na brak standaryzacji produktów sprzedawanych jako Pau d'arco, których skład może się bardzo różnić.
Opinie na temat Pau d’arco
Opinie na temat pau d’ arco są bardzo zróżnicowane. Niewątpliwie jest to surowiec wzbudzający liczne kontrowersje.
Z jednej strony większość opisywanych efektów działania zostało udowodnionych w badaniach naukowych, jak choćby we wspomnianych doświadczeniach wspieranych przez National Cancer Institute w USA.
Z drugiej strony, działanie na raka i inne choroby zwykle było potwierdzane na zwierzętach, a nawet owadach, rzadko zaś na ludziach. Część eksperymentów nie spełniała wyśrubowanych kryteriów ze względu na małe grupy osób w nich uczestniczących, inne przynosiły rezultaty tyleż pozytywne, co obarczone nieakceptowalnym ryzykiem skutków ubocznych.
M. Matczak, A. Marchelak i I. Rychlińska piszą na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, że badania odnośnie działania związków wyizolowanych z Pau d’arco nie dają jednoznacznych wyników w kwestii zarówno działania, jak też bezpieczeństwa.
Dlatego też, mimo wielowiekowej tradycji stosowania, Lapacho nie jest opisane w żadnym formalnym lekospisie. Nie jest to lek. W związku z tym nie podlega wymaganiom jakościowym, tak jak ma to miejsce w przypadku środków farmakologicznych.
W praktyce więc zarówno czysty surowiec, jak też wszelkie jego przetwory są sprzedawane wyłącznie jako suplementy diety wspierające naturalną odporność organizmu, działające przeciwdrobnoustrojowo i przeciwzapalnie oraz regulujące pracę układu pokarmowego i detoksykujące.
Warto zauważyć, że uwaga naukowców z reguły skupia się na dwóch substancjach zawartych w Pau d’arco, jakimi są lapachol i beta-lapachon. Nie sprawdzano natomiast szerzej synergicznego działania wszystkich (około 20) podobnych składników, mimo iż były przesłanki do tego, by sądzić, że może ono być korzystne, a do tego w mniejszym stopniu obciążone ryzykiem skutków ubocznych występujących przy podaniu samego tylko lapacholu.
Tłumaczy się to między innymi specyfiką procedur związanych z pozyskiwaniem patentów, odnoszących się do konkretnych związków chemicznych.
Specjaliści zwracają uwagę na jeszcze jeden aspekt. Pau d’arco to produkt bardzo niejednorodny, często dziś pozyskiwany nie w celach leczniczych, a będących odpadem wygenerowanym przez przemysł drzewny.
Zawartość składników aktywnych jest więc różna, czasem bardzo mała. Co gorsza, możliwe są oszustwa, zdarza się, że jako lapacho sprzedaje się zwykłe trociny z brazylijskich tartaków.
Leslie Taylor podaje, że jedno z badań sprawdzających faktyczny skład 12 produktów oferowanych z etykietą Pau d’arco wykazało, iż tylko jeden z nich zawierał lapachol i to w śladowych ilościach. Tymczasem powinien on być obecny w stężeniu 2-7 procent.
Gdzie kupić Pau d’arco? Cena
Herbatę (suszoną korę) lub suplementy diety zawierając Pau d’arco można kupić przede wszystkim w sklepach ze zdrową żywnością i produktami naturalnym, czasem też w drogeriach oraz aptekach
Ceny tego typu produktów nie odbiegają szczególnie od innych wyrobów przeznaczonych do suplementacji. Za 100 gramów kory lapacho trzeba zapłacić od 7 do nawet 20 złotych.
Większość suplementów kosztuje natomiast od kilkunastu do przeszło 30 złotych, w zależności między innymi od wielkości opakowania (60, 100, 120 kapsułek; 30, 60 mililitrów).
