Czym jest perystaltyka jelit?
Perystaltyka jelit inaczej nazywana jest aktywnością motoryczną. To bardzo ważna funkcja, która odpowiada za przesuwanie pokarmu w przewodzie pokarmowym. Odpowiadają za nią naprzemienne skurcze i rozluźnienia mięśni gładkich jelit, które najprościej można sobie wyobrazić jak ruchy dżdżownicy.
Prawidłowa perystaltyka jelit jest niezbędna dla zdrowia przewodu pokarmowego. Zdrowe jelita wpływają natomiast na funkcjonowanie całego organizmu i nie bez powodu nazywane są drugim mózgiem. Objawy zaburzonej perystaltyki jelit potrafią być bardzo uporczywe i z czasem mogą prowadzić do powikłań. Dlatego wiedza na temat tego, co to jest, jakie ma funkcje i co nią wpływa, pomaga kompleksowo zadbać o zdrowie i samopoczucie.
Warto wiedzieć też, że aktywność motoryczna występuje nie tylko w jelitach. Perystaltykę przewodu pokarmowego można podzielić na etapy.
- Perystaltyka przełyku przesuwa pokarm z jamy ustnej do żołądka.
- W żołądku odbywa się mieszanie się treści pokarmowej z sokami żołądkowymi odpowiedzialnymi za trawienie.
- Ruchy mięśni jelita cienkiego przesuwają strawiony pokarm w kierunku jelita grubego.
- Perystaltyka jelita grubego transportuje masy kałowe i prowadzi do wypróżnienia.
Od czego zależy perystaltyka jelit?
Perystaltyka jelit jest niezależna od woli. Nie można świadomie ani celowo wpłynąć na aktywność motoryczną, przyśpieszyć jej, ani zwolnić. Regulują ją złożone mechanizmy neurologiczne i hormonalne.
- Obecność pokarmu w jelitach prowadzi do rozciągania ich ścianek i pobudzania receptorów nerwowych, które wysyłają bodźce do mózgu. Mózg otrzymuje informacje z jelit i przekazuje do nich sygnały regulujące aktywność motoryczną. Istotną rolę odgrywa tu tzw. oś mózgowo-jelitowa.
- Ogromny wpływ na perystaltykę jelit wywiera stan emocjonalny. Stres, lęk, niewyspanie się to problemy, które nie tylko pogarszają nasze samopoczucie, ale również funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Biegunka i ból brzucha ze stresu to objawy, których doświadcza wiele osób.
- Perystaltyka jelit jest zależna od hormonów takich jak gastryna, insulina, glukagon, czy sekretyna. Dużą rolę odgrywają też hormony tarczycy. Osoby z jej niedoczynnością często borykają się ze spowolnioną perystaltyką, natomiast objawem nadczynności może być jej przyspieszenie .
- Wiele kobiet zauważa, że praca ich jelit ulega zmianom w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego. Przyspieszona perystaltyka i biegunka przed okresem mogą być związane z hormonami. Zmiany aktywności motorycznej jelit zachodzą również w ciąży.
- Motoryka przewodu pokarmowego zmienia się z wiekiem. Perystaltyka jelit u niemowląt dopiero się rozwija i adaptuje do przyjmowania pokarmów, co może powodować jej przejściowe zaburzenia. Z kolei u osób starszych dużym problemem jest jej spowolnienie, co może powodować przewlekłe zaparcia.
- Po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej może dojść do zaburzeń aktywności motorycznej jelit. Nieprawidłowa perystaltyka jelit po cesarce lub innej rozległej operacji może być stanem przejściowym lub przekształcić się w przewlekły problem, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania.
- Na perystaltykę jelit ma również wpływ dieta i styl życia, a w szczególności aktywność fizyczna, nawodnienie oraz ilość spożywanego błonnika.
Reklama
Wzmożona perystaltyka jelit
Wzmożona perystaltyka jelit oznacza, że treść pokarmowa jest w nich przesuwana i wydalana zbyt szybko.
Jakie są objawy nadmiernej perystaltyki jelit? Najczęściej pojawiają się biegunki, przelewanie w jelitach, a także uczucie nadmiernego parcia na stolec. Jeśli przyspieszona perystaltyka jelit utrzymuje się długo i nie jest leczona, może doprowadzić do przewlekłych biegunek, a tym samym odwodnienia, niedoborów elektrolitów oraz składników pokarmowych m.in. niedokrwistości z niedoboru żelaza.
A jakie są przyczyny wzmożonej perystaltyki jelit? Wśród najczęstszych warto wymienić:
- zatrucia bakteryjne;
- przyjmowanie leków lub suplementów o działaniu przeczyszczającym;
- dieta obfitująca w błonnik pokarmowy oraz produkty bogate w fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole (FODMAP).
Wzmożona perystaltyka jelit i gazy mogą być też objawem chorób przewlekłych m.in.: zespołu jelita drażliwego (IBS), SIBO (zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego), czy nadczynności tarczycy.
Leczenie wzmożonej perystaltyki jelit
Leczenie wzmożonej perystaltyki jelit należy rozpocząć od znalezienia przyczyny. W przeciwnym razie będzie miało charakter wyłącznie objawowy i nie przyczyni się do trwałego rozwiązania problemu. Ważna jest więc współpraca z lekarzem, dietetykiem, a czasem także psychologiem.
Jak wygląda leczenie? W terapii można zastosować leki hamujące perystaltykę jelit. Najczęściej zawierają wyciągi ziołowe, glinkę, kwas masłowy lub simetikon.
Leki na perystaltykę jelit na receptę przepisuje lekarz. Najczęściej są one przeznaczone dla osób z bardzo nasilonym problemem i powikłaniami. Doraźnie można stosować leki bez recepty. Bardzo pomocna jest też probiotykoterapia.
Leczenie wzmożonej perystaltyki jelit powinno obejmować również zmiany w diecie. Jakie?
- Zalecane jest ograniczenie mocnej kawy, herbaty, a także soli i cukru.
- Do diety warto włączyć produkty o działaniu zapierającym takie jak biały ryż, czarne jagody, banany, czy pieczywo tostowe.
- Poliole takie jak ksylitol, czy sorbitol są niewskazane. Najczęściej występują w żywności dietetycznej typy light oraz bez dodatku cukru.
- W przypadku biegunek niezbędne jest odpowiednie nawodnienie oraz uzupełnianie elektrolitów.
Reklama
Objawy zmniejszonej perystaltyki jelit
Spowolniona perystaltyka jelit to stan, w którym treść pokarmowa nie jest prawidłowo transportowana i zbyt długo zalega w jelitach.
Objawy zmniejszonej perystaltyki jelit to m.in.:
- zaparcia,
- wzdęcia,
- ból i trudności podczas oddawania stolca.
Słaba perystaltyka jelit może być konsekwencją:
- nieprawidłowej, niskobłonnikowej diety,
- odwodnienia,
- zaburzeń hormonalnych m.in. niedoczynności tarczycy,
- przerostu bakterii produkujących metan w jelicie cienkim,
- braku aktywności fizycznej,
- ciąży (leniwa perystaltyka jelit dotyczy też wielu kobiet w III trymestrze, kiedy rosnące dziecko i macica powodują silny ucisk na przewód pokarmowy).
Zaburzona perystaltyka jelit może mieć charakter krótkotrwały, pojawiać się pod wpływem określonych czynników lub utrzymywać przewlekle. W skrajnych przypadkach może pojawić się jej całkowity brak.
Jak poprawić perystaltykę jelit?
Poniżej znajdują się sprawdzone sposoby na to, jak pobudzić perystaltykę jelit.
- Regularna aktywność fizyczna. Wystarczy już 20-30 minut dziennie. To coś, co poprawia ją w znaczący sposób, a jednocześnie jest bardzo niedoceniane.
- Dieta bogata w błonnik. Spożywanie błonnika pokarmowego wzmaga perystaltykę jelit i reguluje rytm wypróżnień. Produkty o wysokiej zawartości błonnika to m.in. świeże warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe.
- Nawodnienie. Należy wypijać minimum 2 litry płynów dziennie, a w przypadku zaparć warto tę ilość zwiększyć nawet do 3 litrów,
Kolejny bardzo prosty i skuteczny sposób to picie kleiku z siemienia lnianego lub babki płesznik. Stymulują aktywność motoryczną oraz zmiękczają zalegające w jelitach masy kałowe i ułatwia ich usuwanie.
Jeśli domowe sposoby nie wystarczą, można zastosować leki na poprawę perystaltyki jelit. Dostępne są preparaty bez recepty, które często zawierają substancje ziołowe, probiotyki na zaparcia oraz błonnik witalny.
Jeśli problem jest bardzo nasilony, warto skonsultować się ze specjalistą, aby dobrać najlepszy możliwy lek na perystaltykę jelit. Mimo że wiele leków pobudzających perystaltykę jelit jest dostępnych bez recepty, warto pamiętać, że mogą mieć skutki uboczne, dlatego nie należy stosować ich zbyt długo i bez potrzeby.
Reklama
Jak dbać o prawidłową perystaltykę jelit?
Warto dbać o nią na co dzień, nie tylko wtedy, kiedy pojawią się problemy zdrowotne lub nieprzyjemne objawy.
Co jeść, aby perystaltyka jelit działała dobrze? Przede wszystkim posiłki powinny być niskoprzetworzone i urozmaicone. Zaleca się spożywanie minimum 500 g warzyw i owoców dziennie oraz wybieranie pełnoziarnistych produktów zbożowych, które wzbogacają dietę w błonnik.
Ponadto nie należy zapominać o nawadnianiu, warto wypijać ok. 2 litrów płynów dziennie. Można też włączyć zioła w postaci naparów. Dobrze sprawdzi się m.in. mięta, koper włoski, rumianek, kminek, czy szałwia.
Spacery, bieganie, jazda na rowerze, joga, czy stretching regulują aktywność motoryczną przewodu pokarmowego oraz rytm wypróżnień.
Perystaltyka jelit jest powiązana z nastrojem i stanem emocjonalnym. Unikanie stresu i wysypianie się to nieodłączne elementy dbania o przewód pokarmowy.
Nie bez znaczenia jest też rytm dobowy. Jelita są zazwyczaj bardziej aktywne w ciągu dnia niż w nocy, dlatego warto unikać obfitych kolacji i przejadania się na noc.
