Czy mleko kozie jest zdrowe? Wartości odżywcze
Kozie mleko to napój ceniony już od dawna. Szacuje się, że ludzie po mleko od kozy sięgają od 10 tysięcy lat. W starożytności przypisywano mu właściwości uzdrawiające, stosowano go również w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych.
Kozie mleko jest szczególnie popularne we Francji, gdzie rocznie produkuje się ponad 50 tysięcy ton kozich serów. W tym kraju powstaje ok. 100 najdroższych gatunków.Charakteryzują się wyrafinowanym i ostrym smakiem. Samo kozie mleko, jak twierdzą koneserzy, to napój dla smakoszy - kto raz spróbował i polubił jego smak, będzie je pił zawsze.
Niestety, w Polsce hodowla tych zwierząt jest mało popularna. Jak wiadomo, trawa zjadana przez pasące się zwierzęta może zawierać różne zanieczyszczenia, nawet trujące sole rtęci. Na szczęście organizm kóz skutecznie je usuwa i toksyny te nie przedostają się do mleka.
Ile mleka daje koza? Koza daje dziennie do 2,5-3 litrów mleka, ale ponieważ ich hodowle są w Polsce nieliczne, produkty z mleka koziego są dość drogie. W krajach rozwijających się to właśnie ten produkt w istotny sposób zmniejsza problem niedożywienia, np. wśród dzieci.
Co znajduje się w składzie mleka koziego? Przyjrzyjmy się bliżej wartościom odżywczym tego produktu:
- sole mineralne: potas, fosfor, chlor, wapń, cynk, magnez,
- białka - ok. 3,6%,
- laktoza - ok. 4,7-4,9%,
- tłuszcze - 2,5-7,1% zawartości,
- węglowodany,
- witaminy - witaminy z grupy B, witamina A, C, D, E.
Rozwiejmy wątpliwości, czy kozie mleko ma laktozę. Okazuje się, że laktoza występuje w mleku kozie, dlatego w przypadku alergii na ten składnik, nie należy sięgać po taki produkt. Warto wówczas szukać mleka koziego bez laktozy.
Kwestia tego, czy mleko kozie jest zdrowe, zależy przede wszystkim od tego, na jakie elementy zwracamy uwagę wydając taką opinię. Pod względem np. zawartości kcal mleko kozie przypomina mleko krowie. Ma za to mniej kazeiny, która nierzadko wywołuje reakcje alergiczne. Co ciekawe, mleko niektórych ras kóz, np. alpejskiej czy saaniejskiej, nie zawiera tego składnika, co sprawia, że osoby z uczuleniem na kazeinę mogą sięgać po mleko od tych konkretnych ras. Zawsze wcześniej należy jednak upewnić się, jaki jest skład tego mleka.
Niezwykle zdrowa jest siara mleka koziego, która wpływa pozytywnie na mikrobiom jelitowy i wspiera odporność.
Jak smakuje kozie mleko? Sięgając po ten przysmak, wyczujesz słodko-słony smak, a także świeży, naturalny zapach.
Czy kozie mleko jest zdrowsze od krowiego?
Jak pisze Robert Pastuszka z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, podstawowy skład mleka koziego jest zbliżony do mleka krowiego, toteż wartość energetyczna tych dwóch produktów jest zbliżona i oscyluje wokół 65-80 kcal w 100 ml.
Różnica pomiędzy mlekiem kozim a krowim polega na innym składzie jakościowym tłuszczu i białka. Białka mleka koziego znacznie szybciej są trawione niż białka mleka krowiego. Takie mleko jest również bogatsze o:
- zawartość 6 z 9 aminokwasów, w tym lizyny czy cysteiny;
- zawartość aminokwasów siarkowych niezbędnych w procesach metabolicznych w organizmie, które mają wpływ na wzrost organizmów;
- białka serwatkowe przez co mleko kozie jest lepiej trawione przez organizm;
- zawartość tauryny jest zbliżona do mleka ludzkiego. Składnik ten ma istotny udział w rozwoju mózgu niemowląt. W mleku kozim ta substancja występuje w pokaźnej ilości 46-91 mg/l, a w krowim to jedynie 0,82-0,99 mg/l.
Analizując, czy kozie mleko jest zdrowsze od krowiego nie można też pominąć faktu przydatności tego produktu w wyrobie serów. Okazuje się, że z uwagi na mniejszą zawartość kazeiny mleko kozie jest słabszym surowcem do wytwarzania serów. Taki ser kozi wyróżnia się też mniejszą podatnością na rozrywanie.
Tłuszcz pozyskiwany z mleka koziego jest łatwiej trawiony niż ten z mleka krowiego. Z kolei mleko kozie zawiera mniej laktozy niż mleko krowie. Nie może jednak stanowić alternatywy w żywieniu dla osób z nietolerancją tego składnika.
Zastanawiając się, na jakie mleko modyfikowane kozie czy krowie się zdecydować, warto przyjrzeć się też obecności różnych mikro- i makroskładników w składzie:
- mleko kozie zawiera więcej niż mleko krowie:
- potasu - prawie 2 razy więcej,
- wapnia,
- magnezu,
- żelaza,
- manganu.
- mleko krowie ma więcej niż mleko kozie:
- sodu,
- cynku,
- miedzi.
Mleko kozie w porównaniu do krowiego jest też bardziej zasobne w witaminy, w tym: kwas foliowy, niacynę, witaminę E i witaminę B12. Obecność witaminy C, A i D jest zbliżona.
Reklama
Właściwości mleka koziego
Skład mleka koziego przekłada się na jego właściwości zdrowotne. W jaki sposób działa na organizm? Taki produkt:
- ma właściwości antybakteryjne,
- wpływa na układ kostny,
- wspiera układ krwionośny,
- poprawia odporność,
- ułatwia przyswajanie wielu substancji,
- jest lekkostrawny i dobrze tolerowany przez układ pokarmowy,
- minimalizuje ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego,
- zmniejsza możliwość chorób neurodegeneracyjnych.
Warto też przyjrzeć się lepiej właściwościom kosmetycznym koziego mleka. Taka substancja rozjaśnia, nawilża i wygładza skórę. Do tego można ją wykorzystać do wzmocnienia włosów oraz paznokci. To sposób na zewnętrzne dostarczenie sobie witamin i minerałów w nim zawartych.
Reklama
Na co pomaga kozie mleko?
W jaki sposób działa na organizm? Taki produkt:
- chroni przed rozwojem osteoporozy,
- poprawia przyswajalność żelaza i miedzi,
- zabezpiecza przed nowotworami,
- wspomaga odpowiednią mineralizację kości dzięki zawartości wapnia,
- zapobiega zaparciom i usprawnia działanie jelit, łagodząc np. kolki,
- wspomaga proces trawienia, co przekłada się na szybsze odchudzanie,
- obniża cholesterol.
Na co jeszcze pomaga kozie mleko? Tauryna obecna w tym napoju wspiera funkcje poznawcze, usprawnia pracę mózgu, a przy tym podnosi odporność na stres. Z racji tego, że wzmacnia odporność, warto po nie sięgać w okresie przeziębienia. Napój z miodem przynosi korzyści w przypadku chorób płuc i układu oddechowego. Przypisuje się mu też działanie antybakteryjne i hamujące rozrost bakterii odpowiadających za zapalenie płuc. Dlatego kozie mleko na płuca jest jak najbardziej wskazane.
Mleko kozie może też wspierać układ hormonalny w okresie menopauzy czy andropauzy. Z racji tego, że wzmacnia kości, chroni przed powikłaniem menopauzy, czyli osteoporozą.
A jaka jest zależność między mlekiem kozim a trzuską? Z uwagi na to, że napój ten ma mniejsze zdolności uczulające niż mleko krowie, polecany jest w przebiegu np. zapaleń tego narządu. Mleko kozie i wyroby powstające na jego bazie to dobre źródło białka dla diabetyków. Pomimo zawartości tłuszczu, warto po nie sięgać, bo mają niski indeks glikemiczny.
Reklama
Mleko kozie dla niemowląt
Choć skład opisywanego tu produktu jest znacznie zbliżony do mleka matczynego, to jednak kozie mleko dla niemowlaka, a więc malucha poniżej 1. roku życia nie jest dobrym pomysłem. Z kolei modyfikowane mleko kozie może być podawane dziecku dopiero po przekroczeniu tego wieku. Nie należy zatem przygotowywać mleka koziego w żadnej formie dla noworodka czy kilkumiesięcznego dziecka.
Ponadto, według zaleceń Instytutu Matki i Dziecka, mleko kozie dla dzieci nie jest zalecane z powodu zbyt małej zawartości kwasu foliowego w stosunku do potrzeb organizmu. Drugim czynnikiem, dla którego nawet mleko kozie w proszku nie nadaje się do serwowania najmłodszym jest zbyt duża ilość zawartych w nim innych składników odżywczych, co może prowadzić do przedawkowania tych substancji.
Kozie mleko dla dziecka sprawdzi się dopiero po ukończeniu przez niego 1 roku życia, np. podane wraz z kaszką.
Malutkie dzieci są bardziej podatne na reakcje alergiczne. Szczególnie należy zatem uważać w przypadku małego alergika również na mleko krowie - dziecko z rozwiniętą alergią na laktozę, nie będzie tolerować ani jednego, ani drugiego typu mleka.
Reklama
Produkty z mleka koziego
Obecnie kozie mleko służy do przyrządzania podobnych produktów jak mleko krowie. Co zrobić z koziego mleka? Taki produkt jest wykorzystywany w przemyśle mleczarskim do tworzenia wielu przysmaków. Wyroby z koziego mleka to:
- masła,
- lody,
- serwatki,
- sery, np. ser ricotta albo mozzarella.
- twarogi,
- jogurty,
- śmietany.
Mleko kozie można też pić do kawy albo bezpośrednio. Mając do dyspozycji świeże mleko kozie, możesz w zaciszu domowym samodzielnie przygotować własne przetwory. Jak zrobić ser z mleka koziego? Chcąc przyrządzić serek kanapkowy, dodaj do koziego mleka sól. Wymieszaj i podgrzej na małym ogniu. Gdy mleko jest na granicy wrzenia, zdejmij garnek z palnika. Dodaj odrobinę soku z cytryny i wymieszaj. Odstaw na 15 minut. W tym czasie mleko powinno się ściąć. Wytrącą się wówczas drobne grudki białego sera.
W sklepie ze zdrową żywnością zakupisz też czekoladę z koziego mleka. Zsiadłe mleko kozie można natomiast wykorzystać do sernika.
Według tradycyjnej receptury oscypki to serki przyrządzane z mleka owczego. Oryginalnych oscypków nie wykonuje się z mleka kozy.
Reklama
Kozie mleko do kąpieli i pielęgnacji
Chcąc zregenerować skórę, zmniejszyć widoczność zmarszczek, świetnie ją nawilżyć i wygładzić, warto sięgnąć po kosmetyki z koziego mleka. Sprawdzą się tu m.in.:
- krem do twarzy,
- żel pod prysznic,
- puder do kąpieli,
- balsam,
- mydło,
- krem do rąk,
- krem pod oczy.
Warto też przygotować sobie kąpiel w kozim mleku, która zadziała bardzo regeneracyjnie. Można wlać mleko bezpośrednio do wody albo też zdecydować się na kozie mleko w proszku do kąpieli.
Kozie mleko można też aplikować na włosy, by poprawić ich strukturę, sprężystość i nawilżenie. Warto to robić np. w formie:
- szamponu,
- maski,
- odżywki.
Jako ciekawostkę warto powiedzieć, że jedną z miejskich legend są tatuaże z koziego mleka, które rzekomo są widoczne dopiero po opaleniu skóry. Do stworzenia takich dekoracji ciała wykorzystuje się jednak nie kozie mleko, a specjalny barwnik.
Reklama
Przeciwwskazania i skutki uboczne do spożywania mleka koziego
Czy mleko kozie uczula? Tak, reakcja taka może wystąpić u osób z alergią na laktozę lub kazeinę, choć ten drugi składnik nie jest obecny w mleku pochodzącym od poszczególnych ras kóz. Sięgając po mleko kozie w przypadku uczulenia na laktozę, należy liczyć się z objawami nadwrażliwości. Jeżeli borykasz się z uczuleniem na laktozę, jest to pierwsze przeciwwskazanie do picia mleka koziego. Nie wolno też pić tego mleka w przypadku alergii na białka mleka krowiego, ponieważ ich budowa jest zbliżona. Jeżeli masz alergię na mleko od krowy, najpewniej masz też alergię na mleko kozie i nie może znaleźć się ono w Twojej diecie bezmlecznej.
Objawy uczulenia na mleko kozie to m.in.:
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego, np. zaparcia, bóle brzucha, nudności, biegunki;
- wysypka;
- obrzęk i opuchlizna różnych części ciała;
- wstrząs anafilaktyczny w skrajnych przypadkach.
Warto też zwrócić uwagę na skutki uboczne picia mleka koziego związane z przedawkowaniem witamin i minerałów obecnych w tym napoju. Może to zdarzyć się przede wszystkim u niemowląt, które mają znacznie mniejsze zapotrzebowanie na określone składniki niż osoby dorosłe. Symptomy są zależne od rodzaju przedawkowania substancji.
Uważaj również na to, by nie sięgać po produkty z niesprawdzonych miejsc czy mleko niepasteryzowane, gdyż to również wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych.
W przebiegu różnych chorób uważaj na to mleko. Jednocześnie pamiętaj, że np. sam fakt choroby Hashimoto nie wymaga wykluczenia produktów mlecznych. To często powtarzany mit, wynikający jednak z częstego występowania alergii na mleko u osób z tą dolegliwością. Gdy chorujesz, spotkaj się najpierw z dietetykiem, który zaproponuje Ci odpowiednie rozwiązania dietetyczne.
Cena koziego mleka. Gdzie kupić?
Koszty związane z zakupem koziego mleka są nieco wyższe niż w przypadku mleka krowiego. Powodem jest mniejsza skala produkcyjna tego rodzaju produktów. Takie mleko jest też trudniej dostępne w supermarketach i zazwyczaj trzeba go szukać w sklepach ze zdrową żywnością albo w skupie mleka koziego.
Ile kosztuje litr mleka krowiego? Cena koziego mleka waha się od około 7 do 15 zł za 1l. Napój można też kupić w mniejszych opakowaniach. To koszt wyższy niż podczas zakupu mleka krowiego. Równocześnie wszelkie wyroby kozie również są droższe niż krowie. Powodem jest tu nie tylko cena mleka, ale przede wszystkim większa trudność produkcyjna, np. trudniej uzyskać ser z mleka koziego niż krowiego.
