Plamy na skórze - czerwone, brązowe, białe i inne. Co oznaczają?

Czerwone plamy na skórze mogą mieć wiele przyczyn

Czerwone plamy na ciele są objawem licznych schorzeń i zaburzeń, najczęściej o podłożu alergicznym, ale też infekcyjnym, krążeniowym, metabolicznym, a nawet emocjonalnym. 

Plamy mogą przybierać kolor różowy lub bordowy. Najczęściej pojawiają się po kąpieli lub morsowaniu, gdyż zmiana temperatury wpływa na naczynia krwionośne.

U dzieci natomiast przebarwienia na skórze w postaci czerwonych plamek często zwiastują odrę, różyczkę lub inne choroby pasożytnicze, które są powszechne w wieku przedszkolnym.

Do innych potencjalnych przyczyn należą:

• IgE-zależne alergie kontaktowe typu I, w tym uczulenie na lateks, powodujące takie objawy, jak zaczerwienienie, rumień, pokrzywka i wysypka w miejscu styczności z alergenem;
• wyprysk kontaktowy - reakcja alergiczna IgE-niezależna typu 4, w tym uczulenie na nikiel czy kobalt;
• atopowe zapalenie skóry - schorzenie przewlekłe, zapalne, niezakaźne, którego istotą jest genetycznie uwarunkowana skłonność do występowania reakcji alergicznych, głównie wziewnych i pokarmowych. W przebiegu AZS skóra staje się sucha i swędząca z szortkimi plamami. Pokrywają ją wykwity grudkowe i pęcherzowe, pojawiają się też zmiany rumieniowe. Główna lokalizacja objawów to twarz, szyja, zgięcia łokciowe;
• rumień wędrujący - typowy objaw boreliozy, choroby występującej po ukąszeniu kleszcza. Kształtem przypomina tarczę -- zaognione epicentrum otacza niezmieniona chorobowo obwódka oraz zewnętrzny, silnie zaczerwieniony okrąg;  
• toczeń rumieniowaty układowy - groźna choroba autoimmunologiczna, obejmująca wiele narządów wewnętrznych oraz skórę. W jej przebiegu pojawiają się silne bóle stawowo-mięśniowe, czy problemy z oddychaniem. Z objawów zewnętrznych najbardziej charakterystyczny jest rumień w kształcie motyla;
• celiakia - skrajna postać nietolerancji glutenu, czyli białka zapasowego występującego w pszenicy i kilku innych zbożach. Schorzenie to prowadzi przede wszystkim do zniszczenia kosmków jelita cienkiego, ale też u części pacjentów przynosi objawy skórne. Nazywana w tej postaci chorobą Duhringa, manifestuje się występowaniem opryszczki na rumieniowym podłożu;
• świerzb - choroba zakaźna, wywoływana przez świerzbowiec ludzki - pasożytnicze roztocze gnieżdżące się w naskórku. Czerwone plamy pojawiają się m.in. pomiędzy palcami, na pośladkach, wokół pępka i zazwyczaj są suche, łuszczące się. Towarzyszy temu trudne do wytrzymania swędzenie.

Małe czerwone plamy jak po ugryzieniach mogą pojawić się po przyjęciu szczepionki. Jest to zazwyczaj reakcja alergiczna. Powinna ustąpić najpóźniej po kilku godzinach.

Zmiany skórne są również częstym objawem ciąży. Wynikają one z nadmiernej produkcji estrogenu.

Czerwone plamy na skórze mogą pojawić się także po chemioterapii.

Dojść może także do wyprysku pieniążkowatego, który jest odmianą wyprysku kontaktowego. Plamy przyjmują wtedy okrągły kształt i zbierają się z wielu ognisk zapalnych. Mogą one swędzić, łuszczyć się oraz charakteryzują się suchością.

Okrągłe plamy mogą świadczyć również o liszaju lub boreliozie.

Inną poważną przyczyną czerwonych wybroczyn jest sepsa. Plamom na skórze towarzyszy szereg dolegliwości, m.in. ból głowy, wymioty, biegunka oraz drgawki.

Zarażenie COVID-19 również należy do listy przyczyn powstawania czerwonych zmian skórnych. Towarzyszyć im mogą swędzące bąble.

Reklama

Pojawiające się i znikające czerwone plamy na skórze

Zazwyczaj zaczerwienienie pojawiające się na skórze utrzymuje się przez dłuższy czas i nie znika samoistnie. Nauka zna jednak kilka przypadków nietypowych, a przy tym bardzo charakterystycznych.

Pojawiające się i znikające czerwone plamy na ciele u dorosłych potencjalnie mogą wskazywać na:

• objaw Raynauda - skóra pacjenta najpierw blednie, później sinieje, następnie czerwieni się, aż w końcu odzyskuje naturalny kolor. Bezpośrednią tego przyczyną jest skurcz naczyń krwionośnych. Zmiany występują najczęściej na skórze uszu, nosa oraz palców rąk. Symptom ten może występować autonomicznie (mówimy wówczas o chorobie Raynauda) lub w przebiegu takich schorzeń, jak toczeń rumieniowaty układowy;
• czerwony demografizm - zaczerwienienie pojawiające się chwilowo w wyniku rozszerzenia naczyń krwionośnych, na skutek na przykład uciśnięcia ciała lub działania innego czynnika mechanicznego. Skóra pozostaje niezmieniona chorobowo. 

Reklama

Nieswędzące czerwone plamy na ciele

Większość problemów skórnych wiąże się z występowaniem świądu o różnym nasileniu. Istnieją jednak także schorzenia i zaburzenia, w których przebiegu pojawiają się na ciele nieswędzące czerwone plamy. 

Należą do nich między innymi:

• Rumień dłoniowy, czyli silne zaczerwienie rąk, obejmujące kłąb i kłębik (mięśnie odpowiadające za ruchomość dużego i małego palca) oraz opuszki. Zaczerwienienie związane jest z rozszerzeniem naczyń krwionośnych włosowatych i zwiększonym pompowaniem krwi przez serce, do czego dochodzi na skutek wzrostu stężenia estrogenów w organizmie. Rumień dłoniowy stanowi skórny objaw schorzeń wątroby, ale też reumatoidalnego zapalenia stawów czy łuszczycy,
• Cera naczynkowa - u znacznej części populacji skóra na twarzy, szyi i dekolcie jest bardzo cienka, a znajdujące się pod nią naczynia krwionośne mają skłonność do rozszerzania się i pękania, do czego dochodzi m.in. pod wpływem stresu czy warunków atmosferycznych. Efektem tego jest występowanie nieestetycznych czerwonych pajączków bądź silnego rumienia.

Reklama

Co oznaczają brązowe plamy plecach, nogach i całym ciele?

Brązowe plamy na ciele zazwyczaj świadczą o zaburzeniach pigmentacji, spowodowanych nadmierną aktywnością wspomnianych wyżej melanocytów.

Głównymi czynnikami sprawczymi są:

• promieniowanie ultrafioletowe -- światło aktywuje organizm do produkcji melaniny, która ma chronić przed wnikaniem promieni UV do głębszych warstw skóry. Tak powstaje opalenizna, która ma to do siebie, że czasem ustępuje. Jednak zbyt intensywne opalanie może doprowadzić do wytworzenia tak dużej ilości pigmentu, iż barwi on ciało w sposób trwały;
• substancje fotouczulające, zwiększające podatność na działanie promieni UV, wśród których można wymienić leki (m.in. antybiotyki, retinoidy, psychotropy, betablokery, glikokortykosteroidy) oraz zioła i produkty spożywcze (seler, pietruszka, dziurawiec);
• żeńskie hormony płciowe - estrogeny, których poziom rośnie w ciąży, na skutek stosowania antykoncepcji lub terapii zastępczej, a które pobudzają aktywność melanocytów.

Brązowe plamy na skórze często są jednak kojarzone z osobami starczymi. W tym przypadku są one wynikiem przybywającej z wiekiem melaniny.

Nazywane są przez to plamami starczymi lub wątrobowymi, choć nie świadczą o chorobie wątroby, a jedynie posiadają kolor tego organu.

U dzieci natomiast często brązowe plamy na skórze są jedynie znamionami.  Warto kontrolować ich wygląd i usunąć je, gdy to konieczne.

U niemowląt jasnobrązowe suche plamy świadczyć mogą również o zjawisku zwanym „ciemieniucha”. Pojawia się zazwyczaj na skórze głowy, jednak może być widoczne także na brwiach.

Jest to wyłącznie problem estetyczny, który ma miejsce zaraz po porodzie i najczęściej znika do 3 roku życia.

Jeśli natomiast ciemne plamy pojawią się na skórze członka, mogą być one związane z zarażeniem HPV.

Co poradzić na brązowe plamy? W większości przypadków wystarczy działanie profilaktyczne, np. unikanie opalania się czy odpowiednia dieta. Jeśli jednak plamy wzbudzają niepokój, należy udać się do lekarza w celach diagnostycznych.

Na HPV, czyli wirusa brodawczaka ludzkiego, nie ma niestety skutecznego lekarstwa. Leczenie polega głównie na walce z objawami i minimalizowaniu następstw infekcji.

Reklama

Czarne plamy i kropki na skórze

Ciemne plamy na ciele powinny stanowić sygnał alarmowy najwyższego rzędu. W tym przypadku zagrożenie może wywołane ich obecnością może być nawet śmiertelne.

Prawdopodobnym rozpoznaniem jest bowiem rak czerniak - najgroźniejszy ze wszystkich nowotworów skóry. Z uwagi na złośliwość i skłonność do przerzutów, jego śmiertelność jest szacowana na 20 procent.

Należy jednak pamiętać, że odpowiednio wcześnie wykryty ma znacznie lepsze rokowania - według danych Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie na wstępnym etapie jest wyleczalny w około 80 proc. przypadków w Polsce. 

Czerniaka łatwo jest rozpoznać po ciemnym kolorze zmian skórnych, aczkolwiek należy pamiętać, że nie zawsze są one czarne. Mogą też być także brązowe.  

Warto również wiedzieć, że pojawiające się na ciele plamy mają nieregularny, lekko poszarpany kształt. Czerniak pojawia się nawet 20 lat po wystąpieniu czynnika sprawczego (poparzenie słoneczne lub na skutek opalania w solarium), dlatego choroba najczęściej dotyka osoby około 40-50 roku życia.

Czy można wyleczyć czarne plamy? Jedynym działaniem, jakie można zazwyczaj podjąć w wypadku nowotworu skóry, jest wycięcie zmiany.

Reklama

Czego objawem mogą być białe plamy na skórze?

Białe plamy na ciele w większości przypadków związane są z niedostateczną pigmentacją skóry lub zaburzeniami krążenia. Jakie są główne przyczyny?

• Albinizm (bielcactwo) -- choroba, której istotą jest uszkodzenie melanocytów, czyli komórek wytwarzających naturalny barwnik skóry, zwany melaniną. W konsekwencji dochodzi do tzw. hipopigmentacji. Białe plamy mogą występować miejscowo (twarz, szyja ramiona), ale też pokrywać większą część ciała. Schorzenie to najprawdopodobniej ma charakter autoimmunologiczny, tzn. wiąże się z nieprawidłową aktywnością układu odpornościowego niszczącego komórki własnego organizmu.
• Poparzenia od słońca - białe plamy na ciele po opalaniu także powstają na skutek uszkodzenia melanocytów, a bezpośrednim czynnikiem sprawczym jest w tym przypadku promieniowanie ultrafioletowe.
• Biały dermografizm -- objaw występujący na skutek skurczu naczyń krwionośnych, na przykład po uciśnięciu czy potarciu ciała. Symptom ten jest charakterystyczny dla atopowego zapalenia skóry, gdy mechaniczne podrażnienie powoduje powstanie jasnych pręg na ciele.

Jaśniejsze, niemalże białe plamy u dzieci, a także nastolatków mogą być objawami łupieżu białego, zwłaszcza u osób o opalonej skórze. W takim przypadku złuszczają się i są swędzące. Zlokalizowane mogą być na całym ciele, nawet pod pachami.

Nie ma potwierdzonych badań, jednak istnieją teorie, że białe plamy na ciele mogą być związane z alergią, a konkretniej AZS.

Łupież pstry natomiast to choroba wywołana przez drożdżaki, czyli grzybica. Jasne, a także brązowe,  plamy u kobiet pojawiają się najczęściej pod biustem, a u mężczyzn w okolicach krocza - w miejscach, w których gromadzi się najwięcej potu.

Mogą pojawić się także plamy szare, niebieskie lub niebiesko-szare, a także o kolorze kawy z mlekiem. Są one wynikiem hipermelanozy, co oznacza, że doszło do nadmiernej produkcji barwnika.

Jak leczyć białe plamy? Przede wszystkim trzeba znaleźć ich przyczynę. Jeśli są objawem grzybicy, stosuje się odpowiednie leki doustne bądź maści. Na białe plamy na skórze po opalaniu sprawdzić się mogą domowe sposoby, np. żel z aloesu.

W niektórych przypadkach nie ma skutecznego lekarstwa lub nie jest ono potrzebne. Bielactwo, czyli białe odbarwienia skóry, jest nieuleczalne.

Reklama

Dlaczego powstają fioletowe plamy na ciele?

Pojedyncze, sine plamy na ciele, podobnie jak żółte czy zielone, najczęściej świadczą o tym, że doszło do wylewu, czyli uszkodzenia naczyń krwionośnych bez przerwania ciągłości skóry.

Przyczyną zazwyczaj jest uderzenie płaską, tępą powierzchnią, ewentualnie silny uścisk. 

Jeśli natomiast plamy pojawiają się w większej ilości, zwłaszcza na kończynach dolnych, podejrzenie może paść na takie schorzenia, jak:

• Niewydolność żylna - powszechnie występująca choroba (dotyka nawet 40 proc.) populacji, powodowana niesprawnością zastawek i związanym z tym cofaniem krwi do nóg. Skutkiem tego są tak zwane żylaki, czyli przebijające przez ciało zgrubienia żył o fioletowym zabarwieniu.
• Miażdżyca - ciężka przewlekła choroba o potencjalnie śmiertelnych powikłaniach, spowodowana odkładaniem się w żyłach lipidów i włóknika, czego konsekwencją jest zwężenie światła naczyń krwionośnych. Jednym z objawów tego może być sinienie kończyn dolnych - fioletowe plamy pojawiają się zwłaszcza w okolicach kostek.
• Plamica Schönleina-Henocha, czyli nabyta skaza krwotoczna. Występuje przede wszystkim u dzieci do 10. roku życia. Jest jedną z odmian układowego zapalenia naczyń. Plamy mają charakter wybroczyn, pojawiają się na kostkach i stopach. Mogą mieć czerwonofioletowy kolor. Powikłaniem choroby może być ciężka niewydolność nerek.

Jak je usunąć? Kiedy wybroczyny pojawiają się na skutek nadmiernego wysiłku fizycznego, leczenie nie jest konieczne. Jeśli natomiast fioletowe plamy są objawem choroby, należy wcielić odpowiednie leczenie farmakologiczne lub zabiegami.

O czym świadczą żółte plamy na ciele?

Żółte, czasami pomarańczowe, plamy na ciele również są oznaką różnych chorób. Te dziwne plamy mogą być objawem:

• niedoczynności tarczycy,
• cukrzycy,
• zaburzeń pracy nerek,
• problemów z trzustką,
• choroby wątroby,
• łojotokowego zapalenia skóry (jeśli plamy znajdują się na głowie).

Zażółcona skóra powinna być jak najszybciej skonsultowana z lekarzem. Konieczna może być seria badań, by wykryć przyczynę zmiany zabarwienia.

Do pękających naczynek przyczynia się alkohol. To właśnie dlatego po jego wypiciu na skórze, a zwłaszcza na twarzy pojawiają się czerwone plamy.

Jak natomiast usunąć przebarwienia na skórze domowymi sposobami? Można smarować je smarować regularnie sokiem z cytryny, jednak nie jest to zalecane przez lekarzy.

Warto sięgnąć po sera z witaminą C lub niacynamidem.