Ból stopy - płaskostopie (platfus)
Płaskostopie, niegdyś potocznie z niemiecka zwane platfusem, jest zniekształceniem stopy polegającym na obniżeniu jej sklepień, prowadzącym do spłaszczenia od spodu. Płaskostopie może wywoływać ból stopy i wpływać na szereg innych deformacji oraz schorzeń.
Aby lepiej zrozumieć, czym jest płaskostopie, należy wyjaśnić, jak wygląda prawidłowa budowa stopy. Otóż noga powinna stykać się z podłożem jedynie w trzech punktach. Są to pięta a także tak zwana głowa pierwszej oraz piątej kości śródstopia. Pomiędzy tymi punktami rozpostarte są łuki – sklepienia pełniące niejako rolę amortyzatorów. Gdy sklepienia te przestają mieć formę łuków i przybierają postać linii prostych – zaczynamy mówić o płaskostopiu.
Reklama
Płaskostopie poprzeczne, płaskostopie podłużne
Wyróżnia się dwa rodzaje płaskostopia, w zależności od tego, które ze sklepień zostało spłaszczone.
- Płaskostopie poprzeczne jest wynikiem obniżenia łuku poprzecznego przedniego stopy. Efektem są ból stopy i odciski. Stopa wygląda na nienaturalnie szeroką.
- Płaskostopie podłużne to efekt obniżenia łuku przyśrodkowego, czyli dynamicznego stopy. Łatwo płaskostopie podłużne rozpoznać po starych wewnętrznych częściach podeszwy buta.
Czytaj też: Zatwardzenie - u dziecka, niemowlaka. Co na zatwardzenie?
Reklama
Płaskostopie – przyczyny
Płaskostopie może być powodowane przez szereg czynników. Za najważniejszy uważa się zaburzenie funkcji mięśni utrzymujących sklepienia stopy, wśród których wymienić należy mięśnie piszczelowe i podeszwowe oraz strzałkowe. W sytuacji osłabienia mięśni a także więzadeł, płaskostopiu sprzyja długotrwałe przeciążanie kończyn dolnych. Przeciążenie to może być wywołane na przykład przez nadwagę. Platfusowi w oczywisty sposób sprzyja też noszenie nieprawidłowo wyprofilowanego obuwia.
Nieleczone płaskostopie prowadzi do rozwoju innych wad kończyn, takich jak koślawe kolana. Może wywoływać stany zapalne torebek stawowych i więzadeł. Z czasem platfus objawia się coraz większym bólem stopy i całych kończyn a nawet kręgosłupa. Dlatego płaskostopia nie można zostawić samemu sobie.
Reklama
Wkładki na płaskostopie
Jedną z podstawowych metod walki z platfusem są wkładki na płaskostopie. Doraźnie poprawiają one komfort chodzenia, redukują ból stopy, korygują też położenie kończyn. Inne wkładki stosuje się na płaskostopie poprzeczne a inne na płaskostopie podłużne. Nie należy tego typu wkładek dobierać samodzielnie. Najlepiej by szczegółowych dyspozycji udzielił lekarz ortopeda. Fachowe porady (wraz z odpowiednimi pomiarami wady) można też uzyskać w sklepach z obuwiem ortopedycznym.
Reklama
Ćwiczenia na płaskostopie
Ćwiczenia na płaskostopie są niezwykle ważnym elementem, jeśli chodzi o zmagania z platfusem. Ćwiczenia na płaskostopie można wdrażać od najmłodszych lat, nawet w formie zabaw. Jednym z nich jest dobrze znane chwytanie i podnoszenie palcami u stóp woreczka z piaskiem lub grochem. Podnosić w ten sposób można też inne przedmioty, na przykład klocki czy kredki. Bardzo często małym dzieciom ortopedzi zalecają całkowicie naturalne ćwiczenia na płaskostopie polegające na chodzeniu boso po piasku czy trawie, lub innym nierównym podłożu, tak aby mięśnie i kości stopy miały okazję popracować równomiernie na różnych płaszczyznach.
Inne ćwiczenia na płaskostopie to między innymi masowanie, tudzież turlanie niewielkiej piłki (może być od tenisa) spodem stopy. Zaleca się też skakanie na palcach albo chodzenie na zewnętrznych krawędziach stóp. Szczegółowych instrukcji udzielić jednak musi ortopeda, po uprzedniej ocenie wady u danego dziecka. Pamiętajmy – nawet jeśli ćwiczenia na płaskostopie wydają się pozornie infantylne, należy je stosować regularnie, ponieważ są efektywne i skuteczne.
Reklama
Stopa końsko-szpotawa
Stopa końsko-szpotawa również jest wadą budowy, która może powodować ból stopy i inne uciążliwe problemy. W odróżnieniu od płaskostopia, stopa końsko-szpotawa jest wadą wrodzoną, powstającą w okresie prenatalnym. Jest to jedna z najczęściej występujących wad wrodzonych kończyn – rodzi się z nią 2 na 1000 dzieci. Częściej problem dotyczy chłopców niż dziewczynek. Czym jest stopa końsko-szpotawa?
Stopa końsko-szpotawa to tak naprawdę kilka współwystępujących ze sobą deformacji. Najważniejszą z nich jest tzw. końskie ustawienie, polegające na silnym skierowaniu stopy w dół, tak że dziecko nie jest w stanie stanąć całą stopą na ziemi - niewprawne oko może stwierdzić, że stoi on na palcach.
Druga deformacja, to tzw. ustawienie szpotawe. Polega ono na wykrzywieniu pięty do wewnątrz, przez co stopa w dużej mierze opiera się na zewnętrznej krawędzi.
Stopa końsko-szpotawa to także przywiedzenie przodostopia, kierujące całą stopę do wewnątrz. Inne deformacje to: odwrócenie podeszwy stopy ku górze, nadmierne uniesienie brzegu przyśrodkowego stopy.
Charakterystyczny zestaw deformacji stopy wywołuje też efekt „szczupłej łydki”. Całość kończyny dziecka dotkniętego tą wadą przypomina kij golfowy, stąd używana często angielska nazwa na jej określenie – clubfoot.
Stopa końsko-szpotawa to wada, którą należy zacząć korygować w czasie specjalnej fizjoterapii jak najwcześniej po narodzinach dziecka. Odpowiednio wcześnie wdrożone leczenie pozwoli dziecku w przyszłości cieszyć się zdrowymi stopami.
Zobacz też: Szczepionka na pneumokoki - kiedy szczepić? Skuteczność, powikłania
Reklama
Palce młotkowate
Palce młotkowate to kolejna deformacja, która może dotknąć kończyny dolne. Polega ona na przykurczu palca w stawie międzypaliczkowym. Jest to patologia, która może dotyczyć wszystkich palców, ale najczęściej dotyczy palca drugiego, najdłuższego. Palce młotkowate są wadą, która pogłębia się z czasem. Jest ona odwracalna na początkowym etapie, potem dochodzi do nieodwracalnego zesztywnienia utrwalającego deformację. Palce młotkowate są konsekwencją nieleczonych haluksów, a także nagminnego chodzenia w butach na wysokim obcasie. Palce młotkowate tworzą się czasem również wskutek przebytych chorób, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, czy zapalenie błony maziowej stawu paliczkowego.
Palce młotkowate wywołują silny ból stopy (dokładnie w obrębie śródstopia), który może poważnie utrudniać chodzenie.
Palce młotkowate tylko na wstępnym etapie można rehabilitować, w późniejszych fazach niezbędne jest leczenie operacyjne.
Koślawe kolana
Kolejną wadą kończyn są koślawe kolana. Jest to deformacja, która zazwyczaj ujawnia się do 5 roku życia, nieco częściej u dziewczynek niż u chłopców.
Koślawe kolana są wadą widoczną gołym okiem. Nogi objęte tą deformacją układają się w charakterystyczny kształt litery X, gdzie środek stanowią złączone kolana, natomiast stopy dziecka stojącego w niewymuszonej pozycji są od siebie oddalone o kilka centymetrów.
Koślawe kolana mogą być konsekwencją płaskostopia a także innych wad – na przykład wrodzonej wady stawów kolanowych. Krzywym kolanom sprzyjają też nadwaga, choroby stawów, urazy kończyn i miednicy, zbyt szybkie tempo wzrostu dziecka, krzywica.
Koślawe kolana również mogą wywoływać silne dolegliwości bólowe w czasie poruszania się i powodują ogólną niezgrabność i niezdarność dziecka. We wczesnych fazach rozwoju wadę tę koryguje się za pomocą specjalnych wkładek do obuwia lub obuwia korekcyjnego na tak zwanych obcasach Thomasa, zmieniających sposób obciążania stref wzrostowych nogi. Jeśli mimo tych zabiegów koślawe kolana nadal deformują sylwetkę, konieczne może być użycie specjalnej szyny, a nawet zabieg operacyjny.
