Co to są płytki krwi?
Na krew człowieka składają się przede wszystkim:
- leukocyty – krwinki białe,
- erytrocyty – krwinki czerwone,
- płytki krwi (in. trombocyty).
Gdzie powstają trombocyty? Te najmniejsze we krwi komórki produkowane są w czerwonym szpiku kostnym, skąd z prądem krwi płyną mimowolnie do śledziony (nie mają własnego jądra, więc są pozbawione możliwości ruchu). W śledzionie są magazynowane i po czasie ulegają zniszczeniu. Każda płytka żyje od 8 do 10 dni.
Są spłaszczone i mają dyskowatą budowę. Płytki krwi nie są w pełni funkcjonalnymi odrębnie komórkami, a jedynie ich fragmentami, jednak pełnią w organizmie niezwykle ważną rolę.
Za co odpowiadają płytki krwi? Najważniejsza funkcja płytek krwi polega na regulowaniu procesu krzepnięcia krwi i hamowaniu wszelkich krwawień, są odpowiedzialne na skurcze naczyń krwionośnych.
Trombocyty biorą także udział w inicjowaniu procesów miażdżycowych oraz wzroście komórek mięśni gładkich.
Reklama
Normy płytek krwi
W morfologii krwi oznacza się m.in. właśnie poziom płytek krwi, oznaczany skrótem PLT (od ang. platelets). U zdrowych pacjentów dorosłych średnia liczba płytek krwi na mikrolitr krwi wynosi 237 tys. u mężczyzn i 266 tys. u kobiet. Przyjmuje się jednak, że norma płytek krwi mieści się w granicach 150 000–400 000 /µl.
Należy również pamiętać, że normy te mogą nieznacznie się różnić pomiędzy wykonującymi test laboratoriami. Wynika to z faktu, że norma laboratoryjna jest pojęciem statystycznym, obliczanym na podstawie wyników pacjentów, którzy w danym czasie przebadali się w konkretnej placówce.
Ilość płytek krwi wiele mówi o stanie zdrowia człowieka, dlatego określana jest w podstawowych badaniach. Każdy wynik odbiegający od normy musi być skonsultowany z lekarzem, ponieważ zarówno zbyt mała ilość płytek krwi, jak i zbyt wysoka świadczą o pewnych dysfunkcjach organizmu.
Reklama
Niskie płytki krwi
Ilość poszczególnych składowych krwi często zmienia się, kiedy w organizmie toczy się jakiś proces chorobowy.
Niski poziom płytek krwi nazywany jest trombocytopenią, a jej objawy są dość charakterystyczne. Kłopoty z nadmiernym krwawieniem, zasinieniem i krzepnięciem mogą oznaczać, że jest mało płytek krwi. Z jednej strony produkcja trombocytów może być niewystarczająca, z drugiej – płytki mogą być nadmiernie niszczone w krwiobiegu, śledzionie czy wątrobie (np. przez toksyny bakteryjne).
Czy istnieje zależność niski poziom płytek krwi a samopoczucie ogólne? Wiele zależy od przyczyny jego spadku oraz jej stopnia zaawansowania.
Niedobory płytek krwi występują przy:
- anemii,
- niedoborach kwasu foliowego,
- niedoborach witaminy B12,
- białaczce,
- marskości wątroby,
- zapaleniu szpiku kostnego,
- niektórych chorobach autoimmunologicznych,
- chorobach zakaźnych (odra, mononukleoza),
- przyjmowaniu leków wykorzystywanych w chemioterapii,
- nadużywaniu leków przeciwbólowych,
- terapii antybiotykami.
Gdy wyniki badań są bardzo złe, a płytek skrajnie mało, może okazać się konieczna transfuzja krwi lub samych płytek.
Niskie płytki krwi u dziecka dają podobne objawy, jak u pacjentów dorosłych. Są to przede wszystkim krwawienia podskórne, krwawienia z nosa, krwawiące dziąsła, tendencja do zasinień itd.
Reklama
Podwyższone płytki krwi
Nadpłytkowość (zwana również trombocytozą) nie daje już tak charakterystycznych objawów zewnętrznych.
O wysokich płytkach krwi mogą świadczyć bóle głowy, problemy ze wzrokiem i słuchem, a także mrowienie lub pieczenie na stopach i rękach, gdzie skóra bywa ciepła i zaczerwieniona. Czasami płytki krwi powyżej normy nie dają żadnych objawów, a stan ujawnia się dopiero przypadkowo, podczas rutynowych badań.
Zwiększona ilość trombocytów może występować u pacjentów z powodów fizjologicznych, ale nie wolno tego lekceważyć, bo podwyższone płytki krwi mogą prowadzić do powstawania groźnych dla życia zakrzepów i zatorów.
Za dużo płytek krwi może być również oznaką:
- nadpłytkowości samoistnej,
- czerwienicy prawdziwej,
- anemii,
- białaczki,
- licznych infekcji i stanów zapalnych,
- uszkodzenia tkanek,
- niedoborów żelaza,
- nadużywania sterydów.
Podwyższone płytki krwi u dziecka dają podobne objawy, jak u osób dorosłych. Nadpłytkowość może mieć charakter pierwotny (wynika wówczas z zaburzeń funkcji szpiku) lub wtórny, gdy nadmierna produkcja płytek wiąże się np. z procesem chorobowym, urazem czy zabiegiem operacyjnym.
Reklama
Anizocytoza płytek krwi
W morfologii określa się nie tylko stężenie trombocytów, ale również PDW, czyli wskaźnik anizocytozy płytek krwi.
Co oznacza ten termin? Anizocytoza płytek to ich zróżnicowanie pod względem wielkości. Występowanie większych i mniejszych trombocytów jest zjawiskiem normalnym, wątpliwości pojawiają się, gdy różnice te są zbyt duże.
Co znaczy podwyższone PDW? To tylko, że znajdujące się we krwi płytki różnią się wielkością, nie jest powodem do niepokoju i zwykle nie ma znaczenia diagnostycznego. Dopiero, gdy wszystkie parametry dotyczące trombocytów odbiegają od normy, podejrzewa się zaistniałe nieprawidłowości.
Warto więc pamiętać, że interpretacji wyników badań – również anizocytozy trombocytów – powinien zawsze dokonywać lekarz. Testy laboratoryjne rzadko wykonywane są pojedynczo, ponieważ dopiero komplet wyników badań daje lekarzowi obraz stanu pacjenta.
Reklama
Płytki krwi w ciąży
Ciąża to czas, kiedy w organizmie kobiety zachodzą liczne zmiany, a rozmaite określane z badaniach parametry rosną lub się zmniejszają. Podobnie jest ze stężeniem płytek krwi. Niskie płytki krwi w ciąży diagnozowane są u wielu pacjentek, co nie zawsze spowodowane jest problemami zdrowotnymi.
Wiele zależy od poziomu spadku płytek krwi w ciąży, dlatego zawsze wyniki badań należy okazać lekarzowi prowadzącemu. Zdecyduje on, czy spadek ma charakter fizjologiczny, czy świadczy o stanie chorobowym.
Normy płytek krwi w ciąży są nieco inne niż dla pozostałych dorosłych pacjentów. W czasie prawidłowo przebiegającej ciąży, w jej drugiej połowie (przeważnie w III trymestrze) następuje fizjologiczny spadek ilości trombocytów aż o 10-20%.
Jak podnieść płytki krwi w ciąży, kiedy ich poziom jest niski? Do zwiększenia ilości trombocytów przyczyniają się niektóre mikroelementy, zatem czasami wystarczy wspomóc organizm odpowiednią dietą.
Ciąża jest jednak czasem, w którym szczególnie należy uważać na spożywane produkty. O sposoby na podniesienie płytek najlepiej więc zapytać lekarza prowadzącego. Być może zaleci od właściwą dietę lub suplementację witamin.
Reklama
Co jeść, aby wzrosły płytki krwi?
Jeśli badania wskazują na małopłytkowość, zawsze należy skonsultować się z lekarzem, by zalecił on odpowiednie postępowanie. Niemniej jednak leczenie zawsze warto wspomóc odpowiednią dietą. Co jeść, aby podnieść płytki krwi? Do produkcji trombocytów niezbędne są w organizmie:
- kwas foliowy – wspiera produkcję komórek krwi, jego bogatym źródłem są rośliny strączkowe, szpinak, buraki, brukselka, drożdże, kasza gryczana czy mięso,
- witaminy B12 – jej źródłem są jedynie produkty pochodzenia zwierzęcego – mięso wołowe i wieprzowe (głównie podroby, np. wątróbka), jaja, ryby, produkty mleczne,
- witaminy C – aby zwiększyć jej podaż, należy spożywać duże ilości surowych warzyw i owoców (np. cytrusów, malin, kiwi),
- witaminy D – wchłania się przede wszystkim z promieni słonecznych, jej źródłami też są tłuste ryby i jaja,
- witaminy K – zwarta przede wszystkim w zielonych warzywach,
- żelazo – produkty bogate w żelazo poprawiają morfologię, w tym – płytki krwi, sok z buraków jest jednym z bogatych źródeł żelaza,
- kwas omega-3 – aby zwiększyć ich spożycie, warto jeść tłuste ryby i używać oleju lnianego,
- chlorofil.
Nie tylko istotne jest to, co jeść na małopłytkowość, ale też, jak przygotowywać posiłki. Należy to robić tak, aby tracić jak najmniej dobroczynnych substancji zawartych w naturalnych produktach, czyli – gotować na parzę, skracać do minimum obróbkę termiczną itd.
Domowe sposoby na podwyższenie płytek krwi
Jak podnieść płytki krwi naturalnymi, domowymi sposobami? Na skład krwi w dużym stopniu wpływa codzienna dieta, ponieważ to głównie z niej organizm czerpie potrzebne mu do prawidłowego funkcjonowania wartości odżywcze. Jeśli posiłki bogate są w witaminy i minerały, a w organizmie nie toczy się żaden stan chorobowy, wyniki krwi powinny mieścić się w normie.
Oprócz codziennego dostarczania organizmowi wymienionych wyżej mikroelementów, istotnym czynnikiem wpływającym na kondycję fizyczną jest ruch. Jak zwiększyć płytki krwi? Właśnie dbając o codzienną aktywność ruchową, ponieważ wysiłek fizyczny w naturalny sposób podnosi ich ilość.
Najskuteczniejsze będzie zatem uprawianie sportów wysiłkowych i ogólnorozwojowych, jak bieganie, pływanie czy treningi aerobowe.
Domowe sposoby na obniżenie płytek krwi
Nadpłytkowość potwierdzona wynikami badań również powinna zawsze być konsultowana z lekarzem. Szczególnie, że trudno odpowiedzieć na pytanie, jak obniżyć płytki krwi naturalnie, domowymi sposobami. W większości przypadków konieczne jest rozpoczęcie leczenia.
Znacząco podwyższona ilość trombocytów grozi przede wszystkim powstawaniem zakrzepów utrudniających swobodny przepływ krwi przez naczynia krwionośne, co w konsekwencji może przyczyniać się do niewłaściwego dotlenienia i odżywienia tkanek.
O ile obniżenie płytek krwi naturalnymi metodami jest trudne, o tyle warto zadbać o dietę rozrzedzającą krew, by zmniejszyć ryzyko powstania zakrzepów. Właściwości takie wykazują niektóre rośliny i zioła, np. czosnek, chilli, imbir, kurkuma, pieprz, pokrzywa, miłorząb czy rumianek.
Oddawanie płytek krwi
Istnieje możliwość oddawania płytek krwi osobom, które ich potrzebują, głównie:
- pacjentom onkologicznym, o których na skutek chemio- lub radioterapii uszkodzeniu ulega szpik kostny produkujący trombocyty,
- pacjentom operowanym z powodu chorób serca,
- osobom po wypadkach, w urazami wielonarządowymi.
Płytki do transfuzji pobiera się, łącząc krwiodawcę poprzez wkłucie do żyły ze specjalnym aparatem, który separuje komórki krwi, wyodrębnia z niej same płytki i gromadzi je. Pozostałe składniki krwi „oddawane” są krwiodawcy, natomiast pobierana jest też od niego niewielka ilość osocza stwarzającego odpowiednie środowisko dla przechowania płytek.
Co ile można oddawać płytki krwi? Oddawanie krwi pełnej lub jednego z jej składników nie może odbywać się zbyt często, by zanadto nie obciążyć organizmu krwiodawcy.
Krew pełną można oddawać nie częściej niż 6 razy w roku w przypadku mężczyzn i 4 razy w przypadku kobiet. Oddawanie pojedynczych składników jest mniej obciążające i można to robić częściej.
Zatem jak często można oddawać płytki krwi? Tromboferaza może być wykonywana do 12 razy w roku w przerwach nie krótszych niż 4 tygodnie.
Suplementy na płytki krwi
Do zmniejszonej produkcji trombocytów przyczyniają się przede wszystkim niedobory takich mikroelementów jak żelazo czy witamina B12. Jeśli sama zmiana diety na bogatą w te właśnie substancje jest niewystarczająca, można rozważyć ich suplementację.
Suplementy na płytki krwi zawierające odpowiednie witaminy, żelazo i kwas foliowy mają przeważnie wygodną formę tabletek lub kapsułek.
Można przyjmować preparaty zawierająca wymienione mikroelementy pojedynczo, lub preparaty wielowitaminowe, będące ich mieszanką. Należy jednak pamiętać, że każdą suplementację powinno się skonsultować z lekarzem, po jego uprzedniej interpretacji wyników badań.
Warto zapytać specjalistę, czy suplementacja rzeczywiście jest potrzebna, czy w danym przypadku może okazać się skuteczna, oraz w jakich dawkach przyjmować zalecane preparaty.
