Za co odpowiada kreatynina?
Kreatynina (pochodna kreatyny) jest związkiem azotowym, który jest wydalany przez nerki jako uboczny efekt metabolizmu mięśni, głównie szkieletowych. Można ją znaleźć w surowicy krwi i w moczu, dlatego też jest monitorowana jako marker funkcji nerek. Jest on często używany jako wskaźnik uszkodzenia nerek, które może być spowodowane zarówno długotrwałymi, jak i krótkotrwałymi przyczynami. Kreatynina jest produktem końcowym kreatyny, substancji produkowanej w organizmie z aminokwasów. Ciało produkuje około 1 do 2 gramów kreatyniny dziennie. Nie pełni ona żadnych znanych funkcji życiowych. Zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom kreatyniny może świadczyć o zaburzeniach pracy tych narządów.
Reklama
Podwyższona kreatynina – jakie zrobić badania?
Badanie stężenia kreatyniny można przeprowadzić w różny sposób. Służy do tego tradycyjne badanie krwi, wtedy poziom kreatyniny oznacza się w surowicy, a także tzw. klirens kreatyniny, który pozwala określić całkowitą ilość moczu pierwotnego, jaka zostaje przefiltrowana przez kłębuszki obu nerek w trakcie np. doby.
Klirens pokazuje także zdolność nerek do oczyszczenia krwi z kreatyniny w ciągu doby. Dodatkowo można zlecić tzw. badanie GFR, czyli wskaźnik przesączania kłębuszkowego, który oblicza się na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy, wieku i płci badanego.
Reklama
Badania kreatyniny - kiedy należy sprawdzić poziom kreatyniny w organizmie?
Poziom kreatyniny określa się w trakcie ogólnych profilaktycznych badań lub wtedy, gdy pacjent zgłasza lekarzowi niepokojące objawy, takie, jak:
- białkomocz
- pienienie się moczu
- zmiana barwy moczu na ciemny
- krew w moczu
- skąpomocz
- obrzęki na twarzy, kostkach, kolanach i nadgarstkach
- bóle w dolnej części pleców
- nadciśnienie tętnicze krwi
Badanie poziomu kreatyniny wykonuje się również u chorych z niewydolnością nerek, osób dializowanych lub po przeszczepie nerek. Wskazaniem są również badania i zabiegi z wykorzystaniem kontrastu:
- tomografia komputerowa
- rezonans magnetyczny
- koronarografia
- arteriografia.
Reklama
Podwyższona kreatynina w moczu - jak wygląda badanie?
Badając kreatyninę do oceny filtracji nerkowej, trzeba wykonać dobową zbiórkę moczu, która pozwoli zaobserwować wahania kreatyniny w moczu. Dopiero na tej podstawie wylicza się jej średnie stężenie. Jak to zrobić? Potrzebny do tego celu jest duży i jałowy pojemnik na mocz sprzedawany w aptece. Rano po przespanej nocy rozpoczyna się zbiórkę moczu, ale trzeba pamiętać, że pierwszą porcję oddaje się do toalety.
Każda następną porcję oddaje się do pojemnika zbiorczego. Po kolejnej nocy należy oddać ostatnią porcję moczu, zakończyć dobową zbiórkę i oddalać pojemnik z moczem do analizy. Trzeba jednak pamiętać, że pacjent przed wykonaniem oznaczenia kreatyniny w moczu musi unikać intensywnego wysiłku fizycznego i odstawić leki moczopędne.
Wynik poziomu stężenia kreatyniny w moczu w przypadkowej pojedynczej próbce moczu można wykorzystać tylko jako wstępną ocenę funkcjonowania nerek, a w razie nieprawidłowości, trzeba rozszerzyć diagnostykę.
Reklama
Podwyższona kreatynina we krwi – przygotowanie do badania
Najlepiej, jeśli badanie zostanie wykonane na czczo (ostatni posiłek zjadamy 12 godzin wcześniej). Przed badaniem należy odstawić niektóre leki, które mogą wpłynąć na wynik badania. Są to między innymi:
● aminoglikozydy
● cymetydyna
● niektóre leki stosowane przy chemioterapii
● leki uszkadzające nerki (tj. cefalosporyny)
● niesteroidowe leki przeciwzapalne
● trimetoprim
Reklama
Podwyższona kreatynina – jakie są normy?
Prawidłowe stężenie kreatyniny we krwi określa się w przedziale 53-115 µmol/l (0,6-1,3 mg/dl). Tymczasem norma dla kreatyniny w moczu wynosi dla:
● mężczyzn – 1100-2000 mg/dobę lub 10-8 mmol/dobę,
● kobiet – 800-1350 mg/dobę lub 7-12 mmol/dobę.
Reklama
Podwyższony poziom kreatyniny - przyczyny
Wysoka kreatynina, przy jednoczesnej prawidłowej pracy nerek, może wskazywać na zwykłe odwodnienie albo na rzadką chorobę spowodowaną nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu, zwaną akromegalią. Tymczasem, jeżeli podwyższonej kreatyninie towarzyszy ostra niewydolność nerek może być sygnał:
- wstrząsu hipowolemicznego/ septycznego/ anafilaktycznego/ kardiogennego
- zablokowania dróg moczowych
- zatrucia lekami
- alergii na leki i środki cieniujące
- uszkodzenia tkanki mięśniowej
- miolizy
- szpiczaka
- hemolizy
- rzucawki ciężarnych
- posocznicy
- choroby układowej
- zatrzymania moczu
- przewlekłej niewydolności nerek związanej z kłębuszkowym zapaleniem nerek, śródmiąższowym zapaleniem nerek, nadciśnieniem tętniczym, nefropatią cukrzycową, chorobami tkanki łącznej.
Wysoki poziom kreatyniny we krwi (jeśli w ciągu 8 miesięcy stężenie kreatyniny kilkanaście razy wyniosło 1,3-1,4 mg/dl) może wskazywać na przewlekłą chorobę nerek i towarzyszące jej nadciśnienie tętnicze.
Wysoka kreatynina - jak ją obniżyć? Przede wszystkim dietą!
Stężenie kreatyniny w surowicy może ulec zwiększeniu między innymi pod wpływem diety bogatej w białko i intensywnego wysiłku fizycznego. Dlatego tak ważne jest, żeby pacjent z za wysoką kreatyniną miał dobrze zbilansowaną dietę, która nie obciąża nerek.
Dieta przy podwyższonej kreatyninie powinna:
- być wysokokaloryczna, wysokowęglowodanowa i wysokotłuszczowa,
- mało białkowa,
- obfitować w warzywa oraz owoce, tak świeże, jak i mrożone,
- zawierać małe porcje wysokogatunkowych mięs zwierzęcych, ryb chudych lub tłustych,
- powinna zawierać nie więcej niż 2 porcje mleka, twarogu czy jaj,
- zawierać węglowodany złożone w postaci kasz, płatków zbożowych, makaronu i ryżu,
- powinna zawierać tłuszcze pochodzenia roślinnego: oleje roślinne, rzadziej orzechy, awokado, oliwki, oliwa z oliwek,
- zawierać produkty bogate w żelazo (surową natkę z pietruszki, szpinak, zielone warzywa, burak, czerwone mięsa wołowe, cielęce, drób),
- zawierać produkty bogate w potas (świeże i suszone morele, figi, pomidory oraz ich przetwory, brukselkę, banany).
