Ginekolog - jakie badania wykonuje na NFZ i prywatnie? Jak wygląda wizyta?

Kim jest ginekolog i czym się zajmuje?

Ginekolog jest lekarzem zajmującym się profilaktyką, badaniem oraz leczeniem schorzeń, zaburzeń i wad żeńskiego układu rozrodczego. Opiekuje się też kobietami w czasie ciąży, porodu i połogu – specjalizacja ta jest bowiem ściśle powiązana z położnictwem.

Praca ginekologa polega również na wsparciu pacjentek w zakresie doboru i wdrażania metod zapobiegania ciąży. Lekarz ten może przepisywać tabletki antykoncepcyjne, czy zakładać (i wyjmować) spiralę.

Zajmuje się też działaniami o charakterze edukacyjnym w zakresie konsekwencji współżycia seksualnego (możliwość zajścia w ciążę, przenoszenia chorób wenerycznych), czy dojrzewania płciowego.

Najczęstsze problemy zdrowotne, z którymi styka się specjalista w zakresie ginekologii, to między innymi:

• Zaburzenia miesiączkowania, w tym nieregularne cykle, nadmierne lub zbyt skąpe krwawienia, bolesność etc.
• Niepłodność o różnym podłożu, związana z zaburzeniami owulacji, nieprawidłową budową i działaniem narządów układu rozrodczego, problemami endokrynologicznymi itd.
• Suchość pochwy, pochwica i inne dysfunkcje w działaniu oraz budowie żeńskich narządów rodnych, utrudniające lub uniemożliwiające współżycie seksualne.
• Infekcje dróg rodnych o podłożu wirusowym, bakteryjnym, grzybiczym i pasożytniczym, w tym także choroby przenoszone drogą płciową, takie jak zapalenie pochwy, jajników i jajowodów, grzybica, kiła, rzeżączka, czy chlamydia.
• Choroby ginekologiczne, w tym na przykład endometrioza, zespół policystycznych jajników, niedrożność jajowodów i wiele innych.
• Schorzenia o charakterze nowotworowym – ginekolog wstępnie diagnozuje i różnicuje raka szyjki macicy, jajników, piersi oraz inne, mniej groźne zmiany, takie jak guzy niezłośliwe, mięśniaki, polipy, torbiele.

Ginekolog może wystawiać zwolnienia lekarskie, jeśli stwierdzone przez niego dolegliwości stanowią przeszkodę w wykonywaniu obowiązków zawodowych lub też - kiedy praca może stanowić zagrożenie dla zdrowia pacjentki, wpływając na pogorszenie rokowań.

W praktyce L4 lekarz tej specjalizacji najczęściej wypisuje kobietom w ciąży, kierując się dobrem, nie tylko przyszłej matki, ale też dziecka.

Jak zostać ginekologiem?

Jak zostać lekarzem ginekologiem? W pierwszej kolejności należy oczywiście ukończyć 6-letnie studia medyczne, następnie zaś zrobić specjalizację. Łącznie więc proces kształcenia trwa ponad dekadę.

Ile lat trwa specjalizacja z ginekologii? Dawniej było to 6,5 roku, jednak w 2014 r. czas ten został skrócony do 5 lat. Co ważne, dotyczy to tylko podstawowego modułu jednolitego, który może być rozszerzony o dodatkowe 2-letnie szkolenie w węższym zakresie.

Warto wiedzieć, że w Polsce istnieją obecnie aż trzy różne specjalizacje z ginekologii, różniące się zakresem wiedzy, umiejętności i obowiązków. Są to:

• Położnictwo i ginekologa – jest ona najbardziej upowszechniona. Z danych Naczelnej Izby Lekarskiej wynika, że posiada ją w całym kraju 8667 lekarzy, z czego równo 8 tysięcy ma czynne prawo do wykonywania zawodu (dane na dzień 31.10.2022). Kwalifikacje w tym zakresie nabywa się w ramach 5-letniego modułu podstawowego.
• Endokrynologia ginekologiczna i rozrodczość – dział zajmujący się zaburzeniami hormonalnymi wpływającymi na funkcjonowanie układu rozrodczego, szczególnie w kontekście zaburzeń płodności. Specjalizacja ta jest dość rzadka – ma ją zaledwie 101 medyków w całej Polsce. Aby ją zdobyć, po uzyskaniu umiejętności w zakresie położnictwa i ginekologii, należy przejść dodatkowy 2-letni moduł specjalistyczny.
• Ginekologia onkologiczna – lekarze posiadający tę specjalizację mają największe kompetencje w dziedzinie wykrywania i leczenia typowo kobiecych chorób nowotworowych. W całym kraju jest ich 366 (362 czynnych). Podobnie jak wyżej, uzyskanie uprawnień wymaga zrobienia specjalizacji w formacie 5+2 lata.

W programie specjalizacji z położnictwa i ginekologii znajduje się 10 staży kierunkowych, w tym:

• na bloku porodowym i oddziale położniczym szpitala oraz w poradni położniczo-ginekologicznej;
• w zakresie ginekologii, patologii ciąży, neonatologii, endokrynologii ginekologicznej, ginekologii onkologicznej, chirurgii ogólnej, urologii, anestezjologii i intensywnej terapii.

Skracając program nauki, zredukowano z 12 miesięcy do 8 tygodni kształcenie w zakresie chirurgii ogólnej, a także zniesiono staże z chorób wewnętrznych i w pracowniach histopatologicznej oraz diagnostyki laboratoryjnej.

Reklama

Wizyta u ginekologa - co trzeba wiedzieć i jak się przygotować?

Wizyta u ginekologa jest dla wielu pacjentek wydarzeniem stresującym, nie tylko ze względu na potencjalne ryzyko wykrycia nieprawidłowości, ale też konieczność obnażenia miejsc intymnych.

Nie należy się jednak tego obawiać. Warto pamiętać, że dla lekarza obcowanie ze strefami intymnymi pacjentek jest aktywnością rutynową.

Poza tym, regularne badanie się jest najlepszą metodą profilaktyki licznych schorzeń, które wykryte na wczesnym etapie są możliwe do całkowitego wyleczenia, w późniejszych zaś fazach wiążą się z gorszymi rokowaniami.

Co ile do ginekologa? Zaleca się, aby profilaktycznie badać się przynajmniej raz w roku. Ponadto oczywiście w związku ze wszelkimi niepokojącymi objawami oraz po zajściu w ciążę.

W którym dniu cyklu do ginekologa udać się najlepiej? W przypadku wskazań nagłych – jak najszybciej. Jeśli jednak czas nie nagli, z reguły zaleca się umówić wizytę około 3-5 dni po zakończonej miesiączce.

Badanie jest wówczas najłatwiejsze i najbardziej miarodajne, między innymi ze względu na brak krwawienia, a także w związku z pocienieniem błon śluzowych macicy, czy mniejszą tkliwością piersi.

Jak się przygotować do wizyty u ginekologa? Najważniejsza jest kwestia higieny osobistej. Nieprawdą jest, że tego dnia należy unikać kąpieli. Wręcz przeciwnie – choćby dla własnego komfortu warto się umyć.

Aczkolwiek niewskazane jest wymywanie wnętrza pochwy oraz jej irygacja. Efektem tego mogłyby być fałszywe wskazania różnych badań, na przykład wymazu.

Czy golić się do ginekologa? Nie ma sztywnych wytycznych. Jest to głównie kwestia osobistego wyczucia estetyki i komfortu psychicznego, bez wpływu na zagadnienia medyczne, czy technikę badania.

Panie, które usuwają owłosienie na co dzień, z reguły zatem same z siebie czynią to także tuż przed wizytą, w przypadku pozostałych – nie istnieje taka potrzeba. Można się ogolić lub wydepilować, ale nie trzeba.

Jak się ubrać do ginekologa? Pytanie to nie ma oczywiście związku z dress codem, a dotyczy wyłącznie aspektów praktycznych.

Dla wielu pacjentek najwygodniejszym strojem jest sukienka lub spódnica, której nie trzeba zdejmować, a jedynie unieść. Oszczędza to konieczności epatowania nagością w drodze z miejsca, gdzie zdejmuje się odzież i bieliznę na fotel ginekologiczny.

Nawet jeśli droga ta jest bardzo krótka, część pacjentek czuje się lepiej mogąc okryć newralgiczne miejsca.

W czysto użytkowym wymiarze, za najmniej komfortowe uchodzą jednoczęściowe kombinezony oraz bielizna typu body, wiążą się one bowiem z koniecznością obnażania w zakresie większym, niż jest potrzebny do badania.

Czy przed wizytą u ginekologa można współżyć? W większości przypadków lekarze proszą o powstrzymanie się od aktywności seksualnej w ciągu jednego lub dwóch dni poprzedzających konsultację i badanie, zwłaszcza jeśli ma być pobrana próbka do wymazu, czy analizy cytologicznej.

Jak wygląda wizyta u ginekologa? Po przeprowadzeniu wywiadu, lekarz ocenia stan zewnętrznych i wewnętrznych narządów rodnych, używając m.in. wziernika oraz aparatury USG.

Jeśli istnieje ku temu uzasadnienie medyczne, specjalista może też zlecić szereg innych badań, w tym między innymi testów laboratoryjnych. Więcej szczegółów znajdziesz w dalszej części artykułu.

Jak się zapisać na wizytę u ginekologa?

Jak się umówić do ginekologa? Dawniej należało zadzwonić do rejestracji lub też udać się do poradni osobiście, co często wiązało się z większym nakładem czasu (na przykład w związku z chronicznie zajętą linią i długim oczekiwaniem na połączenie).

Obecnie ścieżki te wciąż są dostępne, ale istnieje też wiele ułatwień związanych z rozwojem Internetu.

W wielu poradniach można się umówić korzystając z dostępnych na stronach www formularzy. Błyskawiczne zapisanie się do lekarza umożliwiają też popularne aplikacje.

Oczywiście umówić się można zarówno na wizytę prywatną, jak też darmową, refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Z technicznego punktu widzenia zapisy do ginekologa na NFZ  nie różnią się szczególnie od rejestracji na wizytę płatną.

Wizyta u ginekologa a okres

Mam wizytę u ginekologa a dostałam okres... co w takiej sytuacji? Jeśli lekarz ma wykonać jakiekolwiek badania w obrębie dróg rodnych, lepiej jest umówić się na inny termin. Dlaczego?

Z dwóch powodów. Po pierwsze, krwawienie obniża wartość diagnostyczną większości procedur. Po drugie, jest to zwykle niekomfortowe, nie tylko dla lekarza, ale przede wszystkim dla samej pacjentki.

Tak jak zostało wspomniane wyżej, w przypadku wizyt rutynowych, czysto kontrolnych, najlepiej jest udać się na konsultacje kilka dni po okresie.

Są jednak od tej reguły wyjątki. Nie powinno się zwlekać w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów, mogących wskazywać na poważne schorzenia lub zaburzenia.

W takich przypadkach czas może odgrywać kluczową rolę. Zwłaszcza, jeśli wizyta była umówiona z dużym wyprzedzeniem, a kolejny wolny termin u specjalisty jest odległy.

W praktyce dla wielu pacjentek problemem może być nieregularność cyklu miesięcznego. Wyliczenie właściwego dnia jest łatwe, jeśli ma on zawsze zbliżoną długość.

Jeśli jednak krwawienia występują raz rzadziej, raz częściej, kwestia ta staje się bardziej skomplikowana, zwłaszcza gdy wizytę planuje się na kilka tygodni a nawet miesięcy do przodu.

Wizyta u ginekologa w ciąży

Pierwsza wizyta u ginekologa w ciąży powinna się odbyć w terminie nie późniejszym, niż 10 tygodni od zapłodnienia. W praktyce większość pacjentek trafia do specjalisty między 6 a 8 tygodniem, a czasem nieco wcześniej.

Celem konsultacji jest przede wszystkim potwierdzenie prawidłowej implementacji zarodka, tudzież nieprawidłowości w tym zakresie.

Innymi słowy, właśnie wtedy uzyskuje się ostateczny dowód udanego zapłodnienia (wynik testu ciążowego jest wskazaniem do umówienia wizyty, ale nie przesądza sprawy definitywnie).

Kiedy najwcześniej ginekolog może stwierdzić ciążę? Standardowo przyjmuje się, że płód staje się widoczny w badaniu ultrasonograficznym około 4 tygodnia.

W czasie pierwszej wizyty lekarz zakłada pacjentce kartę ciąży oraz wykonuje standardowe badania ginekologiczne, w tym ogląd dróg rodnych za pomocą wziernika, wymaz, cytologię i USG.

Dodatkowo zleca szereg testów laboratoryjnych z krwi, takich jak:

• morfologia;
• poziom przeciwciał;
• grupa krwi;
• testy w kierunku kiły, różyczki, wirusowego zapalenia wątroby, toksoplazmozy i HIV;
• oznaczenie stężenia glukozy na czczo pod kątem ewentualnej cukrzycy.

Pacjentka może też zostać skierowana na konsultację stomatologiczną, zaleca się bowiem wyleczenie wszelkich schorzeń uzębienia i tkanek przyzębia.

Pierwsza wizyta to też czas na wszelkiego rodzaju pytania do ginekologa – o to, jak o siebie dbać, co jeść, co z aktywnością fizyczną i zawodową etc. A także, jak wygląda harmonogram kolejnych spotkań i badań.

Co ile wizyta u ginekologa jest wymagana w ciąży? Generalnie do 34 tygodnia konsultacje powinny się odbywać co miesiąc, w ostatniej zaś fazie – co dwa tygodnie.

W dużej mierze korelują one z kalendarzem niezbędnych badań, do których należą:

• 11-14 tydzień – wykonywane jest m.in. obowiązkowe obrazowanie USG przezpochwowe lub przez powłoki brzuszne, pozwalające ocenić budowę płodu oraz wykryć niektóre wady genetyczne.
• 15-20 tydzień – m.in. badanie położnicze z użyciem wziernika oraz cytologia.
• 18-22 tydzień – tak zwane USG połówkowe, w czasie którego ocenia się rozwój płodu. Jest to ostatni moment pozwalający wykryć wady stanowiące wskazanie do wykonania legalnej aborcji ze względów zdrowotnych.
• 21-26 tydzień – m.in. USG, badanie położnicze, ocena pracy serca płodu, ponowne pomiary stężenia glukozy pod kątem cukrzycy ciążowej.
• 27-32 tydzień – m.in. USG, ocena czynności serca, ewentualna decyzja o podaniu przeciwciał w przypadku wystąpienia ryzyka konfliktu serologicznego i choroby hemolitycznej u noworodka.
• 33-37 tydzień – m.in. ocena ruchów płodu i akcji jego serca, badanie położnicze i ogólne, ponowne zlecenie testów pod kątem WZW, HIV i innych chorób.
• 38-39 tydzień oraz po 40 tygodniu – m.in. ostatnie badania położnicze, ocena ruchów i czynności serca dziecka, finalne konsultacje przed zbliżającym się porodem.

Kiedy wizyta u ginekologa po porodzie?

Pierwsza wizyta u ginekologa po porodzie powinna się odbyć około 6-8 tygodni od momentu rozwiązania ciąży. Czas ten utożsamiany jest z końcem tak zwanego połogu.

Jak wygląda i czemu służy konsultacja? Lekarz wykonuje standardowe badania z użyciem wziernika i aparatury USG, pobiera też materiał do cytologii.

Sprawdza, czy macica uległa prawidłowemu obkurczeniu, ocenia też stan szyjki macicy, pochwy, a także gojenie się blizn sromu lub brzucha, w zależności od tego, czy poród odbył się w sposób naturalny, czy przez cesarskie cięcie.

W przypadku pacjentek, które cierpiały na cukrzycę ciążową, zleca się badania pod kątem stężenia glukozy na czczo i ewentualnie także po ustnym obciążeniu, aby stwierdzić, czy schorzenie to miało charakter przejściowy.

Lekarz przeprowadza też rutynowy wywiad podsumowujący przebieg ciąży i połogu. Jeśli nie ma przeciwskazań, daje pacjentce przyzwolenie na powrót do normalnej aktywności życiowej.

W takiej sytuacji druga wizyta u ginekologa po porodzie będzie już mieć charakter rutynowy.

Reklama

Pierwsza wizyta u ginekologa - jak wygląda?

Pierwszy raz u ginekologa bywa stresujący i zawstydzający dla kobiet, a właściwie dziewcząt, jako że wizyta ta odbywa się z reguły w wieku nastoletnim – przynajmniej teoretycznie.

Wedle zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, na pierwszą rutynową konsultację należy się udać pomiędzy 12 a 15 rokiem życia, najlepiej tuż po pierwszej miesiączce. Celem spotkania z lekarzem jest:

• ocena prawidłowości cyklu miesięcznego;
• przekazanie informacji o zaletach profilaktycznego szczepienia przeciw wirusowi HPV;
• edukacja małoletniej pod kątem fizjologii żeńskiego układu rozrodczego, ludzkiej seksualności i rozrodczości, a także metod zapobiegania ciąży w razie podjęcia współżycia;
• badanie ginekologiczne z użyciem metod adekwatnych do wieku oraz tego, czy pacjentka wciąż jest dziewicą.

Poza wskazaniami czysto rutynowymi, istnieją też bardziej konkretne przesłanki. Dziewczyna powinna trafić do lekarza (nawet wcześniej, niż zostało to powiedziane wyżej), jeśli występują:

• nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych,
• bóle brzucha o nieustalonym podłożu,
• widoczne lub domniemane urazy i wady narządów płciowych,
• zaburzenia dojrzewania płciowego,
• zakażenia dróg rodnych.

Konsultacja jest też niezbędna w przypadku podejrzeń wykorzystania seksualnego.

Pierwsza wizyta u ginekologa - co i jak? Czy trzeba się rozebrać? Czy w czasie badania obecni są rodzice? Jak się przygotować? Czy ginekolog widzi że współżyłam? To częste pytania zadawane przez młode pacjentki. Odpowiedź na część z nich padła już wyżej, między innymi odnośnie przygotowań, czy przebiegu wizyty.

Warto podkreślić, że w przypadku dziewic lekarz często rezygnuje z badania wewnętrznych narządów rodnych za pomocą wziernika (ewentualnie używa specjalnego narzędzia o mniejszych rozmiarach), natomiast u nastolatek lub kobiet już aktywnych seksualnie wykonuje się pełną diagnostykę.

Jeśli chodzi o to, czy „pierwszy raz” zostanie odnotowany przez lekarza, odpowiedź jest twierdząca – jeśli tylko w trakcie zbliżenia doszło do przerwania błony dziewiczej.

W kwestii obecności dorosłego opiekuna – jeden z rodziców powinien stawić się z dzieckiem na wizytę, ale nie jest niezbędna jego obecność w trakcie najbardziej intymnej części spotkania, jaką jest samo badanie.

Obligatoryjny jest natomiast wymóg udzielenia zgody na zbadanie u osoby niepełnoletniej. PTGiP zaleca też, by przed wizytą dziewczynka została przygotowana przez matkę, aby zmniejszyć niepokój, pokonać stres i poprawić samopoczucie.

To oczywiście teoria, praktyka bywa różna, będąc zależną m.in. od stopnia świadomości rodzicielki, tudzież jakości relacji łączących poszczególnych członków familii. 

Strach przed ginekologiem powinna też niwelować świadomość, że tego typu diagnostyką u nastolatek zajmują się lekarze wyspecjalizowani w leczeniu małoletnich pacjentów.

Co więcej, wedle PTGiP badanie powinna przeprowadzać ginekolog dziecięca kobieta, a jeśli jest to mężczyzna, wskazane jest by towarzyszyła mu położona.

Reklama

Kiedy najlepiej iść do ginekologa? Wskazania

Kiedy najlepiej iść do ginekologa i jakie są wskazania do odbycia takiej wizyty? Reasumując to, co zostało już zasygnalizowane, badania kontrolne wykonuje się co rok, jeśli jest taka możliwość – kilka dni po ustaniu krwawienia miesięcznego.

Z podejrzeniem ciąży należy się zgłosić nie później niż 10 tygodni od zapłodnienia. Najlepiej w 6-8, ale może to być również w 5 tygodniu ciąży, albo nawet minimalnie wcześniej.

Dziewczęta natomiast powinny po raz pierwszy trafiać na fotel w wieku 12-15 lat. Co ponadto?

Poza przypadkami typowymi i rutynowymi, na wizytę kobieta powinna się umówić w sytuacji, gdy dostrzeże niepokojące objawy, takie jak:

• Nieregularne cykle miesięczne, a także regularne ale o nieprawidłowej długości (poniżej 21 lub powyżej 35 dni).
• Krwawienia miesięczne wyjątkowo obfite lub bardzo skąpe.
• Krwawienia i plamienia z dróg rodnych pomiędzy kolejnymi miesiączkami.
• Silna bolesność towarzysząca kolejnymi miesiączkom.
• Upławy, czyli nieprawidłowa wydzielina z pochwy, o nietypowej konsystencji i woni, mogąca świadczyć z zakażeniu.
• Pieczenie, szczypanie, bolesność narządów płciowych.
• Ból w czasie stosunku seksualnego.
• Suchość w pochwie w czasie zbliżeń.
• Niemożność zajścia w ciążę mimo regularnych starań po upływie przynajmniej 12 miesięcy, co może wskazywać na niepłodność.
• Objawy niespecyficzne, takie jak ból w okolicach miednicy, wzdęcia, zaburzenia jelitowe, bolesne oddawanie moczu, pogorszenie nastroju, będące potencjalnie manifestacją endometriozy.
• Nieregularne miesiączki z silną bolesnością, którym może towarzyszyć pojawienie się owłosienia typu męskiego, łojotok, trądzik, przetłuszczanie się włosów – objawy zespołu policystycznych jajników.

Do ginekologa należy się też udać w celu otrzymania lub przedłużenia recepty na tabletki antykoncepcyjne oraz leki stosowane w hormonalnej terapii zastępczej.

Reklama

Ile trwa wizyta u ginekologa?

Ile trwa badanie ginekologiczne? Wszystko zależy od jego zakresu. Typowa wizyta kontrolna, wiążąca się z przeprowadzeniem wywiadu lekarskiego i wykonaniem kilku podstawowych badań, zajmuje około 15-20 minut.

Czas ten może się jednak wydłużyć do 30-45 minut, gdy ginekolog przeprowadza także diagnostykę ultrasonograficzną i cytologię.

Badanie zajmuje też więcej czasu, jeśli do omówienia z pacjentką są niepokojące objawy i występuje w związku z tym konieczność zlecenia dodatkowych badań, wypisania recept, czy zwolnienia lekarskiego. Co do zasady dłuższe są też:

• pierwsza wizyta u ginekologa w życiu, w czasie której lekarz poświęca dużo czasu aspektom edukacyjnym;
• pierwsza wizyta w ciąży, która także wiąże się z omówieniem wielu istotnych kwestii oraz zleceniem większej ilości testów diagnostycznych.

W obu przypadkach należy zarezerwować nawet do 45 minut, plus czas oczekiwania na swoją kolej.

Reklama

Czy do ginekologa potrzebne jest skierowanie?

Czy do ginekologa trzeba mieć skierowanie? W przypadku wizyt prywatnych – oczywiście nie.

Jeśli natomiast chodzi o darmowe konsultacje i badania refundowane przez NFZ, odpowiedź jest dla wielu osób mniej oczywista, ale również przecząca.

Warto podkreślić, że w Polsce dostęp do tego typu opieki jest uproszczony względem innych specjalizacji.

Skierowanie do ginekologa od lekarza pierwszego kontaktu nie jest wymagane (podobnie rzecz wygląda jeszcze tylko w przypadku onkologii, wenerologii, psychiatrii i stomatologii).

Różnie może jedynie wyglądać kwestia wolnych terminów w placówkach, które mają podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia (szczegóły poniżej).

Reklama

Badania ginekologiczne

Badania u ginekologa, które mogą zostać wykonane po zaproszeniu na fotel, obejmują kilka działań. W kolejnych krokach są to:

• Naoczna ocena widocznych narządów, takich jak srom i ujście pochwy.
• Wziernikowanie, czyli badanie pochwy i ujścia szyjki macicy za pomocą prostego przyrządu wprowadzanego w głąb dróg rodnych.
• Badanie palpacyjne dwuręczne – lekarz wsuwa do pochwy dwa palce jednej ręki, a drugą bada przez powłoki brzuszne macicę i jajniki.
• USG ginekologiczne – badanie dróg rodnych za pomocą specjalnej głowicy, przydatne w profilaktyce raka jajnika oraz diagnostyce niepłodności.
• Wymaz z pochwy – pobranie materiału do oceny pod kątem ewentualnych zakażeń bakteryjnych, wirusowych, czy grzybiczych.
• Cytologia - pobranie materiału do oceny pod kątem obecności ewentualnych komórek nowotworowych – jest to pierwszy krok w rutynowej profilaktyce raka szyjki macicy.
• Badanie piersi, pozwalające na ewentualne wczesne wykrycie zmian rakowych tej części ciała.

Z wyżej wymienionych do absolutnego minimum należą trzy pierwsze, ale często wykonuje się je wszystkie.

Należy pamiętać, że przebieg wizyty może być nieco odmienny w specyficznych sytuacjach. Inaczej rzecz wygląda m.in. w przypadku ciąży, a także u młodych dziewcząt, które nie współżyją jeszcze seksualnie.

Wiele pacjentek pyta, czy ginekolog przepisze tabletki antykoncepcyjne bez badania. Generalnie jest taka możliwość, zwłaszcza jeśli chodzi o przedłużenie recepty, aczkolwiek wiele w tym zakresie zależy od konkretnego medyka, a także jego oceny stanu zdrowia kobiety.

Kolejne istotne i często przewijające się pytanie brzmi, czy ginekolog wykryje ciążę przy zwykłym badaniu? To zależy.

Wziernikowanie czy sprawdzanie palpacyjne niczego nie wskażą, natomiast zastosowanie sondy USG – jak najbardziej.

Należy tylko pamiętać o minimalnym czasie, jaki musi minąć od czasu zapłodnienia. Z reguły jest to nie mniej, niż 4-6 tygodni. Wcześniej pęcherzyk ciążowy jest zbyt mały.

W tym miejscu warto wspomnieć również o bardziej zaawansowanych procedurach, które mogą być wykonane w gabinecie ginekologa. Jedną z nich jest sprawdzenie owulacji.

Tego typu monitoring jest prowadzony w ramach diagnostyki niepłodności. Z technicznego punktu widzenia jest to badanie z wykorzystaniem sondy USG, nietypowa jest natomiast jego częstotliwość – pacjentka powinna się poddać ultrasonografii 3-4 razy w ciągu jednego cyklu miesięcznego.

Badanie pozwala określić liczbę pęcherzyków jajnikowych i prawidłowość ich dojrzewania, a także pokazać uwalnianie się komórki jajowej do jajowodu oraz zwiększenie grubości endometrium, oznaczające gotowość macicy na przyjęcie zarodka.

Obserwacja tego typu procesów pozwala stwierdzić, czy kobieta ma owulację, a jeśli tak – kiedy dokładnie jest najlepszy moment, by podjąć próbę zajścia w ciążę.

Jakie badania zleca ginekolog?

Duża część wiedzy, która jest niezbędna do leczenia określonych schorzeń, a także uprawdopodobnienia wstępnego rozwiązania, nabywana jest na podstawie badań, których ginekolog nie jest w stanie wykonać samodzielnie w gabinecie.

Mają one różnych charakter. Duża część z nich to testy laboratoryjne z krwi, ale też możliwa jest diagnostyka endoskopowa, czy postępowanie histopatologiczne.

Jakie badania krwi zleca ginekolog? Mogą to być:

• Morfologia, czyli podstawowe parametry ilościowe i jakościowe dotyczące czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi.
• Posiew w kierunku bakterii oraz grzybów, w przypadku podejrzenia różnego typu infekcji intymnych wymagających zastosowania antybiotyków.
• Stężenie określonych substancji endokrynnych, mających wpływ na działanie układu rozrodczego, w tym progesteronu, estrogenów, testosteronu, prolaktyny, hormonu luteinizującego (LH) oraz folikulotropowego (FSH).
• Poziom cukru we krwi – podstawą jest oznaczenie stężenia glukozy na czczo, a jeśli wynik jest nieprawidłowy lub budzący wątpliwości, wykonuje się też test doustnego obciążenia.

Jakie badania u ginekologa mogą zostać zlecone ponadto? Jeśli wynik cytologii jest niepokojący i wskazuje określone ryzyko pojawienia się zmian nowotworowych, pobrany materiał należy oddać do oceny histopatologicznej, która pozwala dokładniej poznać charakter zmian, w tym ich złośliwość.

Aby lepiej unaocznić różnego typu nieprawidłowości, lekarz może zlecić wykonanie laparoskopii ginekologicznej. Zabieg laparoskopowy jest to technika endoskopowa, stosowana w diagnostyce endometriozy, niedrożności jajowodów, polipów, czy mięśniaków. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym w warunkach szpitalnych.

Jeśli istnieje taka potrzeba pacjentka może też zostać skierowana na takie badania obrazowe, jak USG całej jamy brzusznej, tomografia komputerowa, czy rezonans magnetyczny.

Na czym polega USG ginekologiczne?

USG ginekologiczne, czyli badanie, o którym była już wielokrotnie mowa, pozwala na ocenę macicy, a także jajników i jajowodów.

Stosowane jest powszechnie w profilaktyce raka jajnika a także do wykrywania przyczyn niepłodności. W szczególności wskazaniem są:

• niemożność zajścia w ciążę,
• nawracające utraty ciąży,
• podejrzenie ciąży pozamacicznej,
• nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych,
• nieregularne cykle miesięczne,
• bóle w okolicy podbrzusza.

Na czym polega badanie? Diagnostyka jest wykonywana przez sondę emitującą fale odbijające się od narządów wewnętrznych, co pozwala uzyskać obraz widoczny na ekranie.

Po nałożeniu jednorazowej nakładki i pokryciu specjalnym żelem, głowica jest wprowadzana przez pochwę w głąb dróg rodnych.

Może to być nieprzyjemne a nawet lekko bolesne, nie jest jednak w żaden sposób niebezpieczne. Badanie można powtarzać nieskończoną ilość razy, także u kobiet w ciąży.

Co istotne, w przypadku gdy diagnostyce poddawana jest dziewica, stosuje się inne metody, a mianowicie USG przez odbyt lub przez powłoki brzuszne, w zależności od oceny lekarza odnośnie przydatności takiego a nie innego badania.

Obraz uzyskany w ramach ultrasonografii ginekologicznej pozwala określić między innymi:

• grubość błony śluzowej jamy macicy,
• płyn w jamie macicy,
• położenie trzonu macicy (przodo- lub tyłozgięcie),
• mięśniaki, polipy, torbiele, guzy,
• obecność i wymiar pęcherzyków jajnikowych.

Męski ginekolog

Polskie słowa ginekolog i ginekologia oraz podobne w innych językach, wywodzą się od greckiego gynaikos (kobieta). Zatem często formułowane pytanie, jak się nazywa męski ginekolog, zawiera z gruntu fałszywą tezę.

Istnieje jedynak męski odpowiednik ginekologa, jakim jest androlog. Jest to lekarz, który zajmuje się szeroko rozumianymi zagadnieniami dotyczącymi zarówno narządów płciowych, jak też szerzej – męskiej seksualności.

Należy jednak podkreślić, że andrologia nie jest w polskim systemie medycznym specjalnością, nie ma więc kształcenia stricte w tym kierunku.

W praktyce, w obszarze tym pracują medycy posiadający specjalizację z urologii (problemy dotyczące układu moczowo-płciowego) lub endokrynologowie (zagadnienia w obszarze układu hormonalnego), którzy uzyskali potwierdzenie kwalifikacji, zdając międzynarodowy egzamin organizowany przez European Academy of Andrology po odbyciu stażu oraz dodatkowo egzamin krajowy Polskiego Towarzystwa Andrologicznego.

„Lekarz od męskich spraw” zajmuje się:

• Problemami dotyczącymi andropauzy, będącej odpowiednikiem kobiecej menopauzy.
• Zaburzeniami funkcji seksualnych na różnym tle (obniżone lub nadmierne libido, impotencja, przedwczesny wytrysk etc.).
• Niepłodnością wynikającą z dysfunkcji hormonalnych, czynnościowych, anatomicznych.
• Problemami emocjonalnymi związanymi ze sferą seksualności.
• Chorobami przenoszonymi drogą płciową.
• Wadami budowy narządów płciowych.
• Chorobami nowotworowymi jąder czy prostaty.

Do androloga warto się zwrócić o pomoc obserwując niepokojące objawy w wyżej wymienionych obszarach.

Czy należy się też umawiać profilaktycznie, tak jak do ginekologa? Po czterdziestym roku życia zaleca się regularną kontrolę prostaty.

Jest to proste badanie per rectum (wykonywane przez odbyt), pozwalające stwierdzić ewentualny przerost gruczołu krokowego. Można je wykonywać u androloga lub po prostu u urologa.

Ginekolog dziecięcy

Szczególną profesją jest ginekolog dziecięcy. Problematyką tą zajmują się lekarze posiadający specjalizację z położnictwa-ginekologii lub jedną z dwóch pozostałych wyżej wymienionych, którzy ukierunkowali się przede wszystkim na leczenie najmłodszych pacjentek, z uwzględnieniem specyficznych dla tego okresu życia problemów.

Istotne są nie tylko kwalifikacje twarde (znajomość schorzeń dziecięcych, wad anatomicznych i rozwojowych, kwestii dotyczących dojrzewania płciowego), ale też miękkie (znajomość aspektów emocjonalnych, umiejętność pracy z dziećmi, szczególny typ wrażliwości).

Dobry ginekolog dziecięcy musi się wykazywać delikatnością nie tylko w czasie badań, ale też rozmowy, mając na uwadze, że wkracza w sferę intymności dziecka, co często wiąże się z bardzo silnym wstydem lub strachem.

Jak wygląda badanie u ginekologa dziecięcego? Wizyta powinna się zacząć od wywiadu lekarskiego, który przeprowadzany jest w obecności rodzica.

Specjalista powinien zapytać o przyczynę konsultacji, ogólny stan zdrowia oraz kwestie czysto ginekologiczne (np. data pierwszej miesiączki, długość cykli miesięcznych, obfitość krwawienia, ewentualna inicjacja seksualna, przebyte choroby weneryczne etc.).

Następnie, wedle zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, odbywa się badanie przedmiotowe ogólne. Lekarz ocenia:

• stan psychiczny pacjentki;
• rozwój fizyczny (wzrost, masa, wskaźnik BMI, budowa i proporcje ciała, ewentualne wady anatomiczne);
• stadium rozwoju płciowego (według skali Tannera);
• typ owłosienia (żeńskie lub męskie);
• stan skóry dziecka (pod kątem ewentualnej przemocy).

Następnie wykonuje się badanie typowo ginekologiczne, na które składają się:

• dokładna ocena zewnętrznych narządów płciowych (wargi sromowe, łechtaczka, ujście pochwy, błona dziewicza, owłosienie łonowe);
• ocena obecności oraz konsystencji wydzieliny pochwowej, a w razie wątpliwości – pobranie wymazu do badań bakteriologicznych;
• u dziewcząt nieaktywnych seksualnie – tzw. badanie dwuręczne zestawione przezodbytnicze, pozwalające ocenić wewnętrzne narządy rodne, a w przypadkach budzących wątpliwość – także przezpochwowe z użyciem niewielkiego wziernika dziecięcego, którego rozmiary minimalizują ryzyko uszkodzenia błony dziewiczej; dodatkowo zaleca się przeprowadzenie obrazowania sondą USG przez powłoki brzuszne lub przez odbyt;
• u dziewcząt aktywnych seksualnie – badanie dwuręczne zestawione przez pochwę oraz tradycyjne wziernikowanie, a także pobranie materiału do cytologii oraz diagnostyka USG głowicą dopochwową.

Do ilu lat ginekolog dziecięcy jest właściwym wyborem? Nie ma w tym zakresie ścisłych wytycznych, generalnie jednak lekarz o tego tupu specyficznych kwalifikacjach może się opiekować pacjentkami do ukończenia 18 roku życia.

Tak jak we wszystkich innych przypadkach, na wizytę można się umówić prywatnie, albo na NFZ, jeśli jest taka możliwość.

Ginekolog endokrynolog

Jedną z rozszerzonych specjalizacji jest endokrynologia ginekologiczna i rozrodczość, która wymaga dodatkowych 2 lat nauki po skończeniu 5-letniego kursu z położnictwa i ginekologii.

Dodając to tego 6-letnie studia, uzyskanie uprawnień w tym zakresie zajmuje więc łącznie aż 13 lat. Czym się zajmuje ginekolog endokrynolog? Przede wszystkim:

• Diagnostyką i leczeniem tzw. endokrynopatii ginekologicznych, czyli zaburzeń syntezy i działania hormonów oddziałujących na żeński układ rozrodczy, dezorganizujących cykle miesięczne, czy związanych z chorobami takimi jak zespół policystycznych jajników i endometrioza.
• Zaburzeniami okołomenopauzalnymi, występującymi około 50 roku życia, związanymi z wygasaniem funkcji jajników i szeregiem towarzyszących temu objawów (nieregularność cykli przed całkowitym ustaniem miesiączkowania, przyrost masy ciała, pogorszenie lub wahania nastroju, rozdrażnienie, uderzenia gorąca, nadpotliwość, zmiany skórne etc.).
• Zaburzeniami płodności, będącymi przede wszystkim pochodną nieprawidłowych stężeń różnego typu hormonów (progesteron, estrogeny, relaksyna, LH, FSH i inne) oraz wiążących się z tym schorzeń.

Lekarz ginekolog endokrynolog dysponuje szeroką wiedzą zarówno dotyczącą budowy i funkcjonowania narządów rozrodczych, jak też gospodarki hormonalnej.

Wybór takiego specjalisty może więc być idealnym rozwiązaniem w przypadku bardziej złożonych problemów zdrowotnych.

To także oszczędność czasu i pieniędzy, które należałoby wydatkować na osobne wizyty u ginekologa i endokrynologa.

Fizjoterapeuta ginekolog

Jeszcze inną profesją jest fizjoterapia ginekologiczna. Nie jest to specjalizacja lekarska, lecz specyficzna umiejętność  w ramach zawodu rehabilitanta.

Aby móc wykonywać ten zawód, należy ukończyć 5-letnie studia magisterskie i półroczną praktykę zawodową oraz zdać państwowy egzamin fizjoterapeutyczny.

Teoretycznie są to jedyne wymagania, w praktyce dobrze jednak jest dodatkowo zaliczyć bardziej specjalistyczny kurs zakończony jeszcze jednym egzaminem.

Ginekolog fizjoterapeuta zajmuje się rehabilitacją kobiet w zakresie takich problemów zdrowotnych, jak między innymi:

• nietrzymanie moczu, stolca i gazów;
• osłabienie mięśni dna miednicy;
• rozejście mięśni prostych brzucha;
• nieprawidłowe blizny po cesarskim cięciu;
• ból narządów rodnych w czasie stosunku;
• pochwica, czyli mimowolny skurcz mięśni uniemożliwiający zbliżenie;
• brak satysfakcji seksualnej mimo prawidłowej stymulacji.

Terapia uroginekologiczna polega przede wszystkim na wykonywaniu ćwiczeń pod nadzorem rehabilitanta, mających na celu wzmocnienie określnych partii mięśni wpływających na konkretne dysfunkcje.

Zajęcia służą też budowie świadomości własnego ciała. Dodatkowo specjalista może pracować z kobietami przygotowującymi się do porodu, ucząc jak należy rozluźniać mięśnie, przeć, oddychać etc.

Rehabilitacja uroginekologiczna jest stosunkowo młodą dziedziną, cieszy się jednak coraz większym zainteresowaniem ze strony pacjentek, w wielu przypadkach oferując bardzo efektywną pomoc.

Ginekolog na NFZ

Aby uniknąć niemałych kosztów, do lekarza ginekologa można się zapisać „państwowo” lub w prywatnej placówce mającej podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Ginekolog na NFZ przyjmuje całkowicie za darmo i – tak jak zostało powiedziane wyżej – bez konieczności wcześniejszego uzyskania skierowania.

Teoretycznie więc dostęp do tego typu opieki jest dobry, zwłaszcza że liczba lekarzy tej specjalizacji jest niemała.

Istnieją liczne poradnie ginekologiczne przyjmujące na NFZ, znajdujące się w przychodniach, ale też często w szpitalach. Nieco gorzej może wyglądać praktyka.

Niektóre placówki  są w stanie przyjąć pacjentki niemal z dnia na dzień, są jednak też takie, do których można się umówić w perspektywie kilku miesięcy, nawet pół roku.

Cieszący się dużą renomą, znany i dobry ginekolog na NFZ często jest więc trudno osiągalny.

Jeśli zatem czas nagli, a potencjalne zagrożenie jest duże, zamiast czekać na darmową wizytę, bardziej zasadne może być skorzystanie z pomocy płatnej.

Ginekolog prywatnie

Prywatny ginekolog to dobre rozwiązanie dla pacjentek, którym zależy na czasie – często terminy wizyt są znacznie mniej odległe.

Rozbieżności mogą być widoczne zwłaszcza w przypadku lekarzy o bardzo dużej renomie. Utarło się też sądzić, że konsultacja i badanie płatne mają wyższą jakość, niż te realizowane za darmo.

Trudno jest o miarodajną ocenę w tej materii, rzeczywistość jest bowiem bardzo złożona. Są przypadki zarówno potwierdzające, jak też przeczące tej tezie.

Należy też pamiętać, że w polskich realiach płatna konsultacja w prywatnym gabinecie ginekologicznym często stanowi przepustkę do uzyskania bardziej specjalistycznej pomocy na oddziale szpitalnym.

Decydując się na skorzystanie z tego typu usług, wiele przyszłych mam liczy na uzyskanie lepszej opieki okołoporodowej na oddziale ginekologiczno-położniczym, gdzie zatrudniony jest dany specjalista.

Są to swego rodzaju patologie, które teoretycznie nie powinny mieć miejsca, ale w praktyce – zdarzają się.

Wiele pacjentek pyta o zwolnienie lekarskie od ginekologa prywatnego. Czy lekarz w tego typu gabinecie może wystawić L4?

Tak, jeśli posiada do tego uprawnienia, czyli ma podpisaną stosowną umowę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Jeśli pacjentce zależy na zwolnieniu i jego uzyskanie jest jednym z celów wizyty, dobrze jest o tę kwestię zapytać w czasie umawiania się na badanie.

Oczywiście nie należy też zakładać, że L4 jest należne wyłącznie dlatego, że płaci się za wizytę i ma w związku z tym określone oczekiwania.

Decyzję lekarz podejmuje nie na żądanie czy prośbę, lecz oceniając wskazania czysto medyczne.

A czy prywatna przychodnia ginekologiczna może wystawiać recepty? Pokutuje mit, że uprawnienia takie mają jedynie medycy posiadający podpisany kontrakt z NFZ. Nie jest to jednak prawda.

Ginekolog przyjmujący całkowicie prywatnie może przepisywać leki refundowane, nawet jeśli nie ma umowy z Funduszem.

Ile kosztuje wizyta u ginekologa?

Cena wizyty u ginekologa przyjmującego prywatnie jest porównywalna ze stawkami w wielu innych działach medycyny. Czyli niemała.

Koszt konsultacji ze standardowym badaniem waha się w granicach od 150 do nawet 350 złotych, w zależności od miasta i renomy danego lekarza lub zatrudniającej go placówki (dane za listopad 2022).

Należy pamiętać, że dodatkowo trzeba zapłacić za ponadstandardowe usługi.

USG ginekologiczne kosztuje około 150-250 złotych, ale jeśli jest wykonywane w ramach szerszej diagnostyki, cena zazwyczaj jest znacznie niższa – do podstawowej stawki dolicza się z reguły kilkadziesiąt złotych,

Jeśli chodzi o wymaz z pochwy do badania bakteriologicznego, koszt wynosi około 50 złotych, zaś pobranie materiału do cytologii to wydatek rzędu 50-150 zł. 

Ginekolog online

Ostatnie lata przyniosły rozwój technologii teleinformatycznych, a także zmiany w prawodawstwie umożliwiające korzystanie z wielu procedur medycznych bez konieczności wychodzenia z domu i bezpośredniego kontaktu z lekarzem w gabinecie.

Tak jak w wielu innych przypadkach, możliwa jest też wizyta u ginekologa online, to znaczy za pomocą kamery wbudowanej w smartfon lub komputer i łącza internetowego.

Czy jest to rozwiązanie skuteczne i efektywne? To zależy. Z oczywistych względów nie jest możliwe wirtualne badanie ginekologiczne, gdyż lekarz nie ma możliwości dokonania oceny narządów rodnych pacjentki na odległość.

Tego typu wizyta jest bezzasadna, jeśli ma służyć profilaktyce tudzież ocenie niepokojących objawów.

Do czego zatem jest pomocna? Jakiej porady może udzielić ginekolog online? Rozwiązanie to znajduje zastosowanie w następującym zakresie:

• skierowanie na różnego typu badania laboratoryjne i inne, niewykonywane w gabinecie ginekologicznym;
• omówienie wyników badań i zaordynowanie na tej podstawie odpowiedniej terapii;
• wypisanie recepty na tabletki antykoncepcyjne;
• przepisanie leków stosowanych w hormonalnej terapii zastępczej.

Zaletą tego rozwiązania jest nie tylko oszczędność czasu i wysiłku, ale też często pieniędzy. Z reguły za spotkanie online płaci się kilkadziesiąt złotych mniej, niż za wizytę stacjonarną.

Recepty online od ginekologa - czy może je wystawić?

Czy ginekolog online może wystawić receptę? Tak, jeśli tylko istnieją medyczne wskazania, nie ma ku temu przeszkód formalnych.

Tym bardziej, że od 2020 roku tego typu druki mają postać e-recept. Nie jest już potrzebne posiadanie papierowych kwitów.

Przepisane leki są wprowadzane do systemu, a pacjent otrzymuje SMS-em lub e-mailem 4-cyfrowy kod, który należy podać w aptece razem z numerem PESEL.

To wystarczy do wydania leku przez farmaceutę. Warto dodać, że takie same e-recepty wystawia lekarz w czasie tradycyjnej wizyty w gabinecie.

Teleporada u ginekologa

Oprócz konsultacji przez Internet możliwe są też porady telefoniczne, aczkolwiek należy pamiętać, że pojęcie teleporady stosowane jest w dwóch znaczeniach.

W szerszym, jest to każdego rodzaju kontakt pacjenta z lekarzem bez fizycznego kontaktu, na odległość, za pomocą dowolnego narzędzia teleinformatycznego, a więc zarówno łącza internetowego (kamery oraz korespondencja e-mailowa), jak też telefonicznego.

W ujęciu węższym, termin ten ogranicza się do rozmowy wyłącznie przez telefon. Zasada jest w obu przypadkach ta sama.

Teleporada ginekologiczna nie zastępuje badania, możliwe jest natomiast uzyskanie recepty, czy omówienie wyników badań.

Należy pamiętać, że często lekarz może wymagać, aby przynajmniej pierwsza wizyta odbyła się stacjonarnie, tak aby mógł on zbadać pacjentkę w standardowy sposób.

W praktyce teleporady u ginekologa najczęściej służą więc do przedłużania recept na tabletki antykoncepcyjne oraz środki hormonalne.

Pacjentka otrzyma je, gdy z wywiadu nie będzie wynikać, że zaszły istotne zmiany, jeśli chodzi o stan jej zdrowia.